İnsana yakışır iş için kayıtlı istihdamı teşvik ediyorlar

Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Öğretim Görevlisi Yrd. Doç. Menekşe Şahin, Türkiye’nin ekonomik gelişim ve kalkınması önünde bir engel olarak duran kayıt dışı istihdamın 2023 stratejik hedefinde yüzde 15 seviyelerine indirilmesinin hedeflendiğini belirterek, "Kayıt dışı istihdamın devlete olan yıllık maliyeti yaklaşık 60 milyar lira. Kayıt dışı istihdam oranında 1 puanlık azalmanın kamu maliyesine katkısı ise yaklaşık 2 milyar lira" dedi.
Hitit Üniversitesinin, Çorum Ticaret ve Sanayi Odası ile Çorum Organize Sanayi Bölgesi ortaklığında yürüttüğü ’İnsana yakışır İş İçin Kayıtlı İstihdamın Teşviki Projesi’ sürüyor. İnsana yakışır iş odaklı politika alternatiflerine vurgu yaparak, yerel düzeyde sağlıklı ve etkin işleyen sosyal diyalog mekanizmaları aracılığıyla, bölgedeki ekonomik canlanma ve sosyal toparlanmaya katkı sağlamak ve daha da önemlisi kayıt dışı ekonomi kayıt dışı istihdamın oluşturduğu eşitsizlikleri ortadan kaldıracak önlem ve önerileri hizmete sunmanın amaçlandığı proje kapsamında ayrıca Çorum’da kayıtdışı ekonomi ve kayıtdışı istihdam sorunlarının çözümünde, sosyal ve endüstriyel barışın gelişmesinde, ekonomik sürecin istikrar kazanmasında destek sağlayabilmek amacıyla tamamen gönüllük ve sosyal işbirliği esasına dayalı olarak ’Sosyal İşbirliği Platformu’ oluşturuldu. Çorum Sosyal İşbirliği Platformu Ticaret ve Sanayi Odası, Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü, SGK, KOSGEB, Çorum SMMMO, Çorum Belediyesi Kadın ve Kültür Merkezi Aile ve Eğitim Merkezi Temsilcileri ve akademisyenlerden oluşuyor.
Platform üyeleri proje süresince üç kez toplanarak, çalışanın-işverenin ve toplumun kazandığı, daha üretken, daha nitelikli, daha insani bir çalışma hayatı için sektörel, kurumsal ve bireysel olarak neler yapabileceğini tartışıyor. Platform üyelerinin sektörel, kurumsal ve toplumsal tespitleri ve önerilerinin platform toplantılarında paylaşılarak il düzeyinde Sosyal İşbirliği Çalışmaları Sonuç Raporu oluşturacak. Yerel düzeyde ilgili tüm paydaşların gönüllülük ve işbirliği anlayışı içinde oluşturulan platformun gerçekleştirilecek faaliyetler ile; bölgede daha iyi istihdam olanakları ve daha geniş bir sosyal uyum ile sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkı sağlaması amaçlanıyor.
Proje Koordinatörü Yrd. Doç. Menekşe Şahin, ‘İnsana Yakışır İş İçin Kayıtlı İstihdamın Teşviki’ projesinin Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı’nın (IPA) 4. Bileşeni olan İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı (İKG-PRO) kapsamında Türkiye’de kayıtlı istihdam düzeyini yükseltmek için Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği’nin (AB) işbirliği ile uygulamaya konulan Kayıtlı İstihdamın Teşviki II (PRE II) programı kapsamında; devlet için gelir kaybına, işverenler için haksız rekabete, çalışanlar için sosyal güvence haklarından mahrum kalmasına neden olan kayıtışı istihdam sorununun çözümüne katkıda bulunmak amacıyla Hitit Üniversitesi tarafından yürütülen bir proje olduğunu söyledi. Yrd. Doç. Dr. Menekşe Şahin, Çorum Ticaret ve Sanayi Odası ile Çorum Organize Sanayi Bölgesi ortaklığında gerçekleştirilen proje ile bölgede daha fazla ve daha iyi istihdam olanakları ve daha geniş bir sosyal uyum ile sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkı sağlamayı amaçladıklarını açıkladı.
"Kayıt dışı istihdam 15 yılda yüzde 21 azaldı"
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre kayıt dışı istihdamın 2002 yılı itibariyle yüzde 53 iken son 15 yılda yaklaşık yüzde 21 azalarak Ocak 2016 tarihi itibariyle yüzde 31,8 seviyesine gerilemesine rağmen kayıt dışı istihdamın ülkedeki işgücü¨ piyasasının karşı karşıya kaldığı en büyük sorunlardan biri olmaya devam ettiğini açıklayan Şahin, "Çalışanların hiçbir resmi kayıt ve istatistikte yer almaması veya eksik seviyelerde yer alması anlamına gelen kayıt dışı istihdam; hem kamu maliyesi hem de sosyal politika açısından sorunlar doğurmaktadır. Bu sorunlardan bazıları; sosyal güvenlik bütçe açıklarının artması, gelir dağılımında eşitsizlik, haksız rekabet, kötü çalışma koşulları, sosyal koruma sisteminin yönetiminin zorlaştırma ve öngörülen hedeflerin gerçekleştirilememesi, düşük üretim kalitesi, vasıfsız işgücünün artmasıdır. Ülkemizin ekonomik gelişim ve kalkınması önünde bir engel olarak duran kayıt dışı istihdamın 2023 stratejik hedefinde yüzde 15 indirilmesi hedeflenmiştir. Kayıt dışı istihdamın devlete olan yıllık maliyeti yaklaşık 60 milyar TL, kayıt dışı istihdam oranında 1 puanlık azalmanın kamu maliyesine katkısı ise yaklaşık 2 milyar TL" dedi.
Kayıt dışı istihdamın yol açtığı sorunlar hakkında da açıklamalarda bulunan Yrd. Doç. Dr. Menekşe Şahin, "Sosyal güvenlik bütçe açıklarının artması, gelir dağılımında eşitsizlik, haksız rekabet, kötü çalışma koşulları, sosyal koruma alanında hazırlanan çeşitli dokümanlarda öngörülen hedeflerin gerçekleştirilmesinde yaşanan güçlükler, saosyal koruma sisteminin yönetiminde yaşanan güçlükler, düşük üretim kalitesi, kayıtsız çalışanlar için iş kazası ve meslek hastalığı risklerinin yüksekliği, kayıtsız çalışanlar için sendika ve toplu pazarlık haklarına ulaşılamaması, vasıfsız işgücünün artması. Bu gerekçeden hareketle ‘İnsana Yakışır İş İçin Kayıtlı İstihdamın Teşviki Projesi’ hedef bölgede bulunan kayıtlı istihdamın daha etkin olarak oluşması, süreklilik sağlanması için etkin, nitelikli ve kapsamlı bilinç oluşturma/arttırma faaliyetlerinin yürütüleceği, işçi-işveren-devlet ve tüm ilgili sosyal inisiyatifler arasında güçlü bir sosyal İşbirliği mekanizmasının oluşturulacağı, Kayıtlı İstihdamı Teşvik Gönüllüleri destek bireylerinin yetiştireceği yerel düzeyde kayıtlı istihdamın önündeki engeller ve sorunların ampirik verilerle elde edileceği bir projedir" ifadelerini kullandı.
"Kayıt dışı istihdam olgusu, ciddi şekilde mücadele edilmesi gereken toplumsal bir sorundur"
Projenin genel ve özel amacı hakkında da bilgiler veren Yrd. Doç. Dr. Şahin şu ifadeleri kaydetti: "İnsana Yakışır İş için Kayıtlı İstihdamın Teşviki Projesinin genel amacı; ’insana yakışır iş’ odaklı politika alternatiflerine vurgu yaparak, yerel düzeyde sağlıklı ve etkin işleyen sosyal diyalog mekanizmaları aracılığıyla, bölgedeki ekonomik canlanma ve sosyal toparlanmaya katkı sağlamak ve daha da önemlisi kayıt dışı ekonomi kayıt dışı istihdamın yarattığı eşitsizlikleri ortadan kaldıracak önlem ve önerilere hizmete sunmaktır. Projenin özel amacı ise son yıllarda yapılan yasal düzenlemeler, eylem planları, uygulamalar ile önemli ölçüte azaltılan kayıtdışı istihdam sorununun toplumsal bir sorun olarak görülmüş ve çözümünde de toplumsal bilinçlendirme ve toplumsal olarak hareket etme gerektiği düşünülmüştür. Kayıt dışılık nedenlerine yönelik araştırmalar incelendiğinde genellikle maddi nedenler ve bilgi eksikliği ön plana çıksa da sosyal güvenlik ahlakı ve sosyal güvenlik bilinci eksikliği olduğu görülmektedir. Kayıt dışı istihdamın ortaya çıkmasında sosyal güvenlik bilincinin yeterince yerleşmemiş olmasının etkisi oldukça büyüktür. Kayıt dışı istihdam aynı zamanda toplumda bertaraf edilmesi güç sosyal ve ekonomik etkiler doğurmaktadır. Kayıt dışı istihdam sadece sigortasız çalışan işçinin ya da sigortasız çalıştıran işverenin bireysel sorunu değildir. Kayıt dışı istihdamın sonuçlarını tüm toplumu ve kamu ekonomisini etkilemekte. Kayıt dışının azaltılamadığı durumlarda uygulanacak tüm istihdam ve işsizlik politikalarının başarı şansı da azalmakta. Kayıt dışı istihdam gelir dağılımında eşitsizlik ve yoksulluk demek. Kayıt dışı istihdam nedeniyle kamu ekonomisi de zarara uğruyor. Sosyal güvenlik bütçe açıkları ciddi boyutlarda. Kayıt dışı istihdam nedeniyle her yıl yaklaşık 60 milyar TL üzerinde para devletin kasasına girmiyor ve sosyal güvenlik sistemindeki açık önlenebiliyor. Bu nedenle kayıt dışı istihdam olgusu, kamu gelirlerindeki eksikliği tamamlamak kadar sosyal güvenlik sisteminin benimsenmesi açısından da ciddi şekilde mücadele edilmesi gereken toplumsal bir sorundur."
"Proje faaliyetleriyle ekonomik büyümeye katkı sağlanacak"
’İnsana yakışır İş İçin Kayıtlı İstihdamın Teşviki Projesi’ kapsamında yapılan faaliyetler hakkında da açıklama yapan Yrd. Doç. Dr. Şahin, "Projenin temel faaliyetleri kapsamında kayıt dışı ekonomi ve kayıt dışı istihdam sorunlarının çözümünde, sosyal ve endüstriyel barışın gelişmesinde, ekonomik sürecin istikrar kazanmasında destek sağlayabilmek amacıyla tamamen gönüllük ve sosyal işbirliği esasına dayalı olarak ’Sosyal İşbirliği Platformu’ oluşturuldu. Çorum Sosyal İşbirliği Platformu’na dahil olan Ticaret Sanayi Odası, Çorum OSB, SGK, KOSGEB, Çorum SMMMO, Çorum Belediyesi Kadın ve Kültür Merkezi Aile ve Eğitim Merkezi Temsilcileri ve akademisyenlerden oluşuyor. Platform üyeleri platform proje süresince Eylül, Aralık, Mart ayları içerisinde toplanarak, çalışanın-işverenin ve toplumun kazandığı, daha üretken, daha nitelikli, daha insani bir çalışma hayatı için sektörel, kurumsal ve bireysel olarak neler yapabiliriz? sorunsalı tartışılacak. Platform üyelerinin sektörel, kurumsal ve toplumsal tespitleri ve önerilerinin platform toplantılarında paylaşılarak il düzeyinde Sosyal İşbirliği Çalışmaları Sonuç Raporu oluşturulacak. Yerel düzeyde ilgili tüm paydaşların gönüllülük ve işbirliği anlayışı içinde oluşturulan platformun gerçekleştirilecek faaliyetler ile, bölgede daha iyi istihdam olanakları ve daha geniş bir sosyal uyum ile sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkı sağlaması amaçlanmakta.
Farkındalık ve bilinçlendirme toplantıları kapsamında proje yürütücüsü ve eş-başvuru sahiplerinin birlikteliğinde hedef bölgede açılış ve kapanış toplantıları da dahil olmak üzere toplam 10 adet bilgilendirme toplantısı ve 2 günlük sokak etkinliği faaliyeti gerçekleştirilecek. Bilinçlendirme ve farkındalık konferansları proje kapsamı ve süresi içerisinde biri merkez ve 4’ü taşrada olmak üzere planlanan 5 adet bilgilendirme ve bilinçlendirme konferanslarının ilki Sungurlu İlçemizde gerçekleştirildi. İkincisi Osmancık ilçemizde, üçüncüsü İskilip ile devam edecek. Toplumda sigortalı çalıştırma ve çalışmanın bir kültür haline gelmesi için çok sayıda toplantı gerçekleştirilecek. Aralık ayında ise ‘İnsana Yakışır İş İçin Kayıtlı İstihdam Çalıştayı’ Mart ayında ise ‘İnsana Yakışır İş İçin Kayıtdışı İstihdam İle Mücadele’ paneli Sosyal Güvenlik haftası içerisinde 2 gün sürecek sokak etkinliği faaliyetleri ile farkındalık sağlamak amaçlanmıştır.Projemizin temel faaliyetlerinden biri olan ’Kayıtlı İstihdam Teşvik Gönüllüleri Eğitimi’nin amacı; toplumda kayıtlı çalışma ve çalıştırma kültürünün yaygınlaşmasını sağlayacak bir sinerji oluşturabilmek. Bu amaç doğrultusunda kayıtlı istihdam kültürünün yaygınlaştırılması amacıyla tamamen toplumsal duyarlılık ve gönüllülük esasıyla eğitime katılacak katılımcılar Kayıtlı İstihdam Teşvik Gönüllüleri olarak seçildi. Eğitim özellikle gençler tarafından yoğun ilgi gördü. Tamamen gönüllü olarak eğitime katılan 60 katılımcı kayıt dışı ekonomi ve istihdamın bireysel ve toplumsal sonuçları hakkında bilinçlendirilerek toplumsal farkındalık sağlamak için eğitim alıyorlar. Kayıtlı İstihdam Teşvik Gönüllüleri katılımcıları 20 saatlik eğitim programı kapsamında çalışma ve sosyal güvenlik mevzuatı hakkında bilinçlendirme eğitimi alarak kayıtlılık/sigortalılık bilinci ve kültürü kazanacak ve bu kültürü ailesi, eşi, dostu, çocuğu, komşusu ve çevresi ile paylaşarak yoğun bir sinerji oluşturulabilecek" ifadelerini kullandı.