Bakan müjdeyi verdi! Zam yok, indirim gelebilir!

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, yılbaşına kadar doğalgaz ve elektriğe zam olmadığını vurgulayarak, "Bu anlamda biz işte yılbaşı geldiğinde tekrar bakacağız elbette şartlar oluştuğunda, maliyetler düştüğünde bir indirim söz konusu olabilir. Ama bugünden bir şey söylemek de erken, çünkü gün gün maliyetleri etkileyen unsurlar oluşabiliyor" dedi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez açıkladı.

"Hem doğalgazda hem de elektrikte arz güvenliğiyle alakalı bir sorunumuz hamdolsun kalmadı" diyen Bakan Dönmez şöyle devam etti:

"Özellikle doğalgaz tarafında son 2 yılda depolama kapasitemizi ciddi oranda arttırdığımız için hem yeraltı depo kapasitesini hem de yüzer LNG terminallerini sisteme dahil ettiğimizden dolayı herhangi bir sıkıntımız yok.

Şöyle ifade edeyim, yaklaşık bizim en soğuk günlerde ki kış biliyorsunuz tabi konutların ve ısınma ihtiyacının da çok yoğun olduğu bir dönem. 300 milyon metreküp güne kadar gaz arzı sağlayacak bir sisteme sahibiz. Bunların bir kısmı tabi boru gazından normal bir akışımız var biliyorsunuz biz Azerbaycan, İran, Rusya’dan boru gazıyla alıyoruz. Onun dışında iki tane LNG terminalimiz var, birisi İzmir Aliağa’da, birisi Marmara Ereğlisi’nde.

Bundan iki tane de biliyorsunuz geçtiğimiz yıllarda FRSU, mobil yüzer doğalgaz depolama ve gazlaştırma ünitelerini dahil ettik bu da yine bir tanesi İzmir’de, diğeri de Hatay Dörtyol’da. Bunlarla birlikte sisteme günlük 303 milyon metreküp gaz verebilecek hale geldik. Geçtiğimiz yıl pik ne kadar oldu derseniz, 240-250 milyon metreküpte kalmıştık. Yani bu sene artsın 260 olsun, 300’e kadar bir sorun yok.

Yüzde 20 civarında bir yedek de oluşturmuş olduk. Geçmiş yıllarda özellikle kış aylarında tabi vatandaşımız bunu hissetmiyordu, biz ikincil yakıtı olan santral ve sanayi kuruluşlarını hani gazın yetersiz kaldığı anlarda onları da ikinci yakıta dönüştürüyorduk ve gazı daha çok ısınma ve tek yakıt kullanan müşterilerimize arz ediyorduk şimdi öyle bir sıkıntı söz konusu değil. Tuz Gölü’nde şu an itibariyle 600 milyon metreküplük bir depolama kapasitemiz var ilk fazı tamamladık. 2 yıl içerisinde bu kapasite 1.2 milyar metreküpe çıkacak. 4 yıl içerisinde de oradaki depolama kapasitesini 5.4 milyar metreküpe çıkartmış olacağız.

İhalesi yapıldı sözleşme aşamasına geldi, kredi finansmanı da sağlandı bir sıkıntımız yok. Benzer şekilde bizim birde Silivri’de bir yeraltı depomuz vardı. Oranın kapasite 2.8 milyar metreküptü, yine onu da yaklaşık 5 milyar metreküpe çıkartacak bir 4.8-5 milyar metre küpe çıkartacak bir kapasiteye ulaşmış oluyoruz. Bunlarla toplamda 10 ila 11 milyar metreküplük bir yeraltı depolama imkanına kavuşmuş olacağız. Bizim hedefimiz şu: Toplam tüketimin asgari yüzde 20’si oranında bir depolama kapasitesine ulaşmak, çünkü gelişmiş ülkelerde Türkiye ölçeğinde büyük ülkelerde bu oran minimum bu olması gerekiyor bunu da sağlamış olacağız, yani bugünden rahatlıkla söyleyebiliriz gazda bir sıkıntı yok.

Ama şunu da uyarmamız lazım, gaz da sıkıntı yok cayır cayır kullanalım da demek istemiyorum açıkçası, çünkü tasarruf ilkelerine uyalım, verimlilik ilkelerine uyalım. Konfor sıcaklığımız kişiden kişiye değişiyor, zaman zaman fazla kullanabiliyoruz. Bu ürünü biz yüzde 99’unu ithal ediyoruz. O açıdan tasarruflu kullanmayı da bu vesileyle vatandaşlarımıza da tavsiye etmiş olalım."

"Şimdi doğrudur o açıklama zaten birlikte kararlaştırdığımız bir husus, yılbaşına kadar bu ürünlerde herhangi bir zam söz konusu değil.

Önce maliyetler hesaplanıyor ona göre bir tarife çıkıyor. Tabi yeni ekonomi programı açıklandıktan sonra hakikaten ümit verici gelişmeler oldu, kurda bir gevşeme oldu, faizlerde eskiye göre bir düşüş var, enflasyonda gerileme söz konusu en azından aylık bazda baktığımızda bunu görebiliyoruz. Bunlar tabi maliyetleri olumlu etkileyen hususlar, ama tekrar oturup çalışmak lazım, ondan sonra belki bir şey söylemek söz konusu olabilir.

Belki bu arada bu vesileyle yani bu enerji fiyatlarının nasıl oluştuğunu da açıklamakta fayda var. Geçtiğimiz hafta biz Enerji Bakanlığımızın Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan Bütçe Komisyonundaki müzakerelerinde de ifade ettik bir grafik hazırlamıştık, bunu belki daha iyi anlatabilmek için izninizle göstermek de istiyorum. Şimdi tabi ticarete konu toplam elektrik enerjisi miktarına baktığımız zaman 2018 ilk o 9 ay gerçekleşen yaklaşık olarak 168 milyar kilovat saatlik bir elektrik ticareti söz konusu olmuş. Bunun 112-113 milyar kilovat saatlik kısmı ki yaklaşık yüzde 67’ye denk geliyor, görevli tedarik şirketleri tarafından tedarik edilmiş.

Görevli tedarik şirketleri genelde şu: İşte bizim TEDAŞ diye bildiğimiz, ama aslında elektrik dağıtım şirketlerinin perakende satış yapan kısımları bunlar. Yani küçük orta ölçekli tüketicilerin aldığı enerji aldığı birim. Onlar da EÜAŞ’tan bir miktar elektrik alıyor, yaklaşık yüzde 45’ini EÜAŞ’tan ki EÜAŞ kamu şirketimiz. Geriye kalan kısmını da yüzde 55’lik kısmını aslında serbest piyasadan alıyor. Serbest piyasada tabi fiyatlar nasıl oluşuyor bakmak lazım. Serbest piyasada bizim bir enerji borsası var, orada günlük bir gün öncesinden saatlik bazda bir ihaleler oluyor. Yani teklif veriyorsunuz, karşı taleple arzın kesiştiği noktada bir fiyat oluşuyor, o fiyattan da elektrik alımı söz konusu, orada tamamen özel sektör santrallerinin bir yarışması söz konusu.

Denebilir ki orada işte fiyat o zaman yüksek mi çıkıyor? Ama görüyoruz ve izliyoruz hem biz, hem Bakanlığımız hem EPDK hem de bir rekabet ihlali var mı, yok mu? Aslında Rekabet Kurumu da bakıyor. Ve şu anda arz da talebin üzerinde olduğu için hakikaten kıran kırana bir fiyat oluşuyor, neredeyse yani maliyete yakın bir serbest piyasada oluşan bir fiyat var. Oradaki fiyatları tabi bizim EÜAŞ’ın kamu tarafının fiyatlarının bir miktar üstünde seyrediyor. Bizim sattığımız miktarla serbest piyasadan alınan miktar ve bunların fiyatları ortalamasında da bir fiyat çıkıyor. Yani bugün bizim elimize geçen faturadaki işte birim kilovat saat fiyatı aslında böyle oluşuyor. Toplam ticaretin de ancak yüzde 30’u EÜAŞ tarafından sağlanmış oluyor.

Böyle baktığımızda yüzde 70’nin serbest piyasada oluştuğu bir fiyatla nispeten görece daha ucuz kaynaklara sahip EÜAŞ’ın fiyatlarının bir ortalaması yansımış oluyor. Zaman zaman işte yani Enerji Bakanlığı veya EPDK işte bu fiyatları istediği gibi kontrol edebilir bir algısı var aslında burada sınırlı bir kontrol var, onu anlatmaya çalışıyorum. Piyasanın bir kısmı serbest piyasada oluşan fiyatlardan. Bir de tabi elektrik fiyatlarını etkileyen unsurların başında da aslında doğalgaz geliyor, yani doğalgaz santrallerimiz geçmişe göre daha az tüketmekle birlikte yüzde 30’unu biz elektriğimizin doğalgazdan elde ediyoruz.

Doğalgaz fiyatlarını peki kim tetikliyor, etkiliyor? Petrol fiyatları. Şimdi petrol fiyatları bugün an itibariyle 70-72 dolar varile ulaşmış. Geçtiğimiz yıl bu dönemlerde bu fiyat 50-55 dolar bandındaydı. Bir de ithal olduğu için kur var geçtiğimiz yıl bu dönemlerde 3.60’tı kur, şimdi işte 5.40’ları konuşuyoruz

Hem kurun etkisi hem de petrol fiyatlarının dolar bazında artışının etkisi tabi iki defa aslında olumsuz etkilemiş oldu ve maliyetleri bu anlamda ciddi miktarda da artırmış oldu. Ama şunu rahatlıkla izleyicilerimize söyleyebiliriz: Özellikle küçük orta ölçekli korunması gereken tüketiciler için hem EÜAŞ hem de BOTAŞ zaten maliyetlerin altında bir satış politikasıyla gidiyor.

Büyük sanayici ve büyük tüketiciler onlar serbest piyasadan aldığı için sistemi etkilemiyor, onların alış satışlarını ikili anlaşmalarla oluyor. Bu anlamda biz işte yılbaşı geldiğinde tekrar bakacağız elbette şartlar oluştuğunda, maliyetler düştüğünde bir indirim söz konusu olabilir. Ama bugünden bu günden bir şey söylemek de erken, çünkü gün gün maliyetleri etkileyen unsurlar oluşabiliyor."