Yurt dışında bulunan Türk Şehitlikleri- 1

1683 Viyana Kuşatması sırasında Tuna kıyısında bulunan Ciğerdelen mevkiinde Hannover birlikleri tarafından esir alınan iki sipahinin mezarı burada bulunmaktadır.

Hannover Türk Şehitliği

Hasan Rıza Paşa’nın Anıt Mezarı

Balkan Harbi sırasında İşkodra Valisi olan ve şehri Sırplara karşı müdafaa ederken 30 Ocak 1913 günü düzenlenen suikast sonucu şehit edilen Hasan Rıza Paşa`nın anıt mezarının bulunduğu şehitliktir. Hasan Rıza Paşa`nın naaşı, 31 Ocak 1913`de Parruca Mezarlığı`na defnedilmiş, 02 Temmuz 1936 tarihinde Komenaj Mezarlığı`na nakledilerek ardından 24 Şubat 2007`de ise bugün anıtın bulunduğu şehir merkezine törenle taşınmıştır.

Raab Suyu Savaşı Şehit Anıtı

Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya-Macaristan arasında 1664 yılında Raab Irmağı kıyısındaki Saint Gotthard’da cereyan eden savaş nedeniyle şehit olan 4000 askerimiz adına 1984 yılında yaptırılmıştır. 2 metre boyundaki anıtın gövdesinde şehitleri temsilen kesik bir hayat ağacı motifi bulunmakta olup anıtın iki tarafında Türkçe ve Almanca olarak; “1664 yılında şehit olan Türk askerlerine ithaf edilmiştir. Burada yatan herkes huzur içinde yatsın. 1984 Burgenland Eyalet Kültür Günü-Barış” ibaresi bulunmaktadır.

Bakü Türk Şehitliği

1918 yılında Rus Kızıl Ordu tarafından işgal edilen Azerbaycan’a yardım etmek için gelen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu’ndan şehit olan askerlerin anısına yapılmıştır. 25 Mayıs–17 Kasım 1918 tarihleri arasında cereyan den harekâtta Kafkas İslam Ordusu Gence, Göyçay, Aksu, Kürdemir ve Şamahı istikametinde taarruzla 15 Eylül 1918’de Bakü’yü daha sonra Karabağ ve Dağıstan’ı düşman işgalinden kurtarmıştır.

Fatmayı Türk Şehitliği: 2 şehit mezarının bulunduğu şehitlik Azerbaycan’da bulunan Türk iş adamlarının ve halkın katkılarıyla 1993 yılında onarılmıştır.Maştaga Şehitliği`ne bağlı olarak bakım ve onarımları yapılmaktadır

Göyçay Türk Şehitliği

1918 yılında Rus Kızıl Ordu tarafından işgal edilen Azerbaycan’a yardım etmek için gelen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu’ndan Göyçay ve Karameryem Muharebeleri’nde şehit olan 13 subay ve 235 erin anısına yapılmıştır. 25 Mayıs–17 Kasım 1918 tarihleri arasında cereyan den harekâtta Kafkas İslam Ordusu Gence, Göyçay, Aksu, Kürdemir ve Şamahı istikametinde taarruzla 15 Eylül 1918’de Bakü’yü daha sonra Karabağ ve Dağıstan’ı düşman işgalinden kurtarmıştır. Şehitlik anıtı 13 Eylül 2002’de inşa edilmiştir.

Maştaga Türk Şehitliği

1918 yılında Rus Kızıl Ordu tarafından işgal edilen Azerbaycan`a yardım etmek için gelen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu`ndan Merdekan bölgesindeki hastanede vefat edenlerin anısına yapılmıştır. 25 Mayıs-17 Kasım 1918 tarihleri arasında cereyan eden harekâtta Kafkas İslam Ordusu Gence, Göyçay, Aksu, Kürdemir ve Şamahı istikametine taarruzla 15 Eylül 1918`de Bakü`yü daha sonra Karabağ ve Dağıstan`ı düşman işgalinden kurtarmıştır. Şehitlik, Merdekan bölgesindeki yaralılar için hastane olarak tahsis edilen bir okulun bahçesinde bulunmaktadır. Mezarların bir kısmı Ruslar tarafından tahrip edilmiş olup bugün sadece 2 mezar yeri bilinmektedir. 13 Kasım 2003`de restore edilmiştir

Neftçala Türk Şehitliği

1918 yılında Rus Kızıl Ordu tarafından işgal edilen Azerbaycan’a yardım etmek için gelen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu’ndan şehit olan 10 askerin defnedildiği şehitliktir. 25 Mayıs–17 Kasım 1918 tarihleri arasında cereyan den harekâtta Kafkas İslam Ordusu Gence, Göyçay, Aksu, Kürdemir ve Şamahı istikametinde taarruzla 15 Eylül 1918’de Bakü’yü daha sonra Karabağ ve Dağıstan’ı düşman işgalinden kurtarmıştır. Şehitlik, köy mezarlığının içinde bulunmaktadır

Nohvani Türk Şehitliği: Birinci Dünya Harbi`nde şehit olan Türk askerine ait şehit mezarıdır. Bakım ve onarımları Maştaga Şehitliği`ne bağlı olarak yaptırılan şehitliğin mezar kitabesinde; “İşitip feryadını Azerbaycan`ın tereddüt etmeden imdada yetiştin, halkımın yolunda geçip canından ebedi şöhrete şana yetiştin.“ yazmaktadır

Gobustan Türk Şehitliği

1918 yılında Rus Kızıl Ordu tarafından işgal edilen Azerbaycan`a yardım etmek için gelen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu`ndan şehit olan bir subayın anısına yapılmıştır. 25 Mayıs-17 Kasım 1918 tarihleri arasında cereyan eden harekâtta Kafkas İslam Ordusu Gence, Göyçay, Aksu, Kürdemir ve Şamahı istikametine taarruzla 15 Eylül 1918`de Bakü`yü daha sonra Karabağ ve Dağıstan`ı düşman işgalinden kurtarmıştır. Şehitlik anıtı Şamahı-Bakü yolunun 10. kilometresinde olup mezar yeri 200 metre kadar içeridedir.

Şeki Türk Şehitliği

1918 yılında Rus Kızıl Ordu tarafından işgal edilen Azerbaycan’a yardım etmek için gelen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu’ndan şehit olan bir askerin anısına yapılmıştır. 25 Mayıs–17 Kasım 1918 tarihleri arasında cereyan den harekâtta Kafkas İslam Ordusu Gence, Göyçay, Aksu, Kürdemir ve Şamahı istikametinde taarruzla 15 Eylül 1918’de Bakü’yü daha sonra Karabağ ve Dağıstan’ı düşman işgalinden kurtarmıştır.

Nahçivan Türk Şehitliği: Karabağ muharebelerinde şehit olan Azerbaycan askerlerinin de gömülü olduğu Şehitler Hıyabanı olarak bilinen yerde yer almaktadır. Şehitlik 1918–1920 yılları arasında Nahçıvan’daki kardeşlerini Ermeni zulmünden kurtarmaya gelen kahraman Türk askerlerinin aziz hatırasına atfen temsili anıt mezar olarak dikilmiştir. Ayrıca anıt mezardan ayrı olarak sağ ve sol duvarlarda bulunan pirinç levhalar üzerine Nahçıvan’da bulunan Türk askerleri ile ilgili tarihsel süreç özet olarak anlatılmıştır. Bu kapsamda; duvarlarda bulunan iki adet pirinç kitabede aşağıdaki ifadeler yer almaktadır.

“ 1917 yılında Çarlık Rusya’sının yıkılmasından sonra Nahçıvan’ı ele geçirmek isteyen Ermeniler silahlanmaya ve Nahçıvan’a vahşice saldırmaya başladılar. Kardeşlerine yapılan bu vahşete kayıtsız kalmayan Türkiye Mayıs 1918’de Binbaşı Halil Bey’i Nahçıvan’a gönderdi. Binbaşı Halil Bey halkı teşkilatlandırarak Ermenilere karşı mukavamet etmeye başladı. Haziran 1918’de Culfa’daki Yaycı Köyü’ne 10.000 kişilik kuvvetle saldıran Ermeni Andranik 4.000 kadar masum çocuk, kadın ve ihtiyarı vahşice öldürdü. Yapılan vahşet o kadar büyüktü ki ölenleri defnedecek insan bulunamadı ve cesetler günlerce ortada kaldı. Andranik 17 Temmuz’da Nehrem Köyü’ne saldırdı. Nehrem ahalisi bu saldırıya kahramanca karşı koydu. Nehrem’e girmeyen Ermeniler 20 Temmuz’da Nahçıvan’a saldırmaya başladılar. Bunun üzerine Türk Ordusu kardeşlerinin yardımına geldi. Andranik kuvvetlerini dağıtarak Ermeni vahşetine son verdi. Nahçıvan ahalisi kardeş Türk Ordusunu büyük bir sevgi ve coşku ile karşıladı. Nahçıvan’ın müdafaası ile görevlendirilen 1’inci Kafkas Kolordusu Komutanı Kazım KARABEKİR Paşa 7 Ağustos’ta karargâhı ile birlikte Nahçıvan’a geldi.

Kamengrad Şehitliği

Şehitlik Anıtı 1466 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Kamengrad Kalesi’ni fethi sırasında şehit olan askerlerin anısına dikilmiştir. Bosna-Hersek İslam Riyaset Başkanlığı’nca Tarihi Anıt statüsüne alınmıştır.

Silistre Şehitliği: Silistre’deki Akkapı Camii avlusunda İbrahim Paşa’nın ailesinin, Gazi Hasan Paşa’nın ve 1854 Kırım Harbi’nde Silistre Kalesi’nin komutanı iken şehit düşen Musa Paşa’nın kabirleri bulunmaktaydı. 1941 yılında Bulgarlar tarafından mezarlar tahrip edilerek mezar taşları ortadan kaldırılmıştır

Varna Şehitliği: Birinci Dünya Savaşı’nda Romanya Cephesi’nde Bulgarlarla birlikte Ruslara karşı yapılan Dobruca Muharebesi’nde şehit olan Yüzbaşı Salih ile bir başçavuş ve 50 kadar şehit erimiz önce Varna’daki Müslüman mezarlığı içerisinde adına Türk Şehitliği denen bir bölüme defnedilmiş, daha sonra 1936 yılında Varna Belediyesi’nin Varna Türklerine tahsis ettiği yeni mezarlığa şehitlerimizin kabirleri nakledilmiştir.

Varna Civarı Şehitliği: Varna civarında Acemler Köyü ile Paşa Köyü arasında Binbaşı Mersin Baba namında bir şahsın mezarı mevcut iken, daha sonra bu mezar Bulgarlar tarafından kaldırılarak “ayazma” haline getirilmiştir.

Hodonin Türk Şehitliği

Birinci Dünya Savaşı’nda Galiçya Cephesi’ndeki askerlerimizden salgın hastalık sonucu getirildikleri Hodonin Hastanesi’nde vefat edenlerin defnedildiği şehitliktir. Aynı cephede şehit olup Bruno, Kromeriz, Olomouc ve Kosice şehirlerine defnedilen 54 askerin naaşı da 1959’da Hodonin Şehitliği’ne nakledilmiştir

Pardubice Türk Şehitliği

Birinci Dünya Savaşı sırasında Galiçya Cephesi`nde savaşan askerlerden salgın hastalık ve tedavi için getirildiği Pardubice Hastanesi`nde vefat edenlerin bulunduğu şehitliktir. 499 askerin defnedildiği şehitliğe Liberec ve Josefov kentinde bulunan 9 şehidin de nakledilmesiyle şehitlikte bulunan şehit sayısı 508`e ulaşmıştır.

Valasske Mezirici Türk Şehitliği

Birinci Dünya Savaşı Galiçya Cephesi’ndeki 20. Piyade Tümeni’ne bağlı askerlerimizden yaralıların getirildikleri Valasske Mezirici kentinde vefat edenlerin defnedildiği şehitliktir.

205 askerin defnedildiği şehitlik, şehir mezarlığının içinde bulunmaktadır.

Rakvere Türk Şehitliği

93 Harbi olarak bilinen 1877–78 Osmanlı Rus Harbi sırasında esir düşen 430 askerimizin tutulduğu esir kampında, hastalık ve esaret şartları gibi nedenlerle şehit düşen askerlerimizin anısına yapılmıştır.

Bölgede toplu mezar bulunmakta olup şehit sayısı kesin olarak bilinmemektedir. Şehitlik 14 Kasım 2008’de Millî Savunma Bakanı’nın da katıldığı törenle açılmıştır.

Pusan Şehitliği

Kore Savaşı’nda (25 Haziran 1950 – 27 Temmuz 1953) ölen 6 ayrı yerde gömülü Birlemiş Milletler askerleri, Birleşmiş Milletler Komiyosnu’nca 18 Ocak 1951’de kurulan Tanggok Mezarlığı’nda bir araya getirilmiştir. 3 bölgeden oluşan mezarlığın birinci bölgesinde, savaşa katılan ülkelerin kayıpları için sembolik bir mezar ve ülkelerin bayrakları bulunmaktadır. Buradaki Türk mezarının numarası 6’dır. İkinci bölgede idari tesisler, ibadethane, üçüncü bölgede ise mezarlıklar yer almaktadır.

Bellary Türk Şehitliği

Birinci Dünya Savaşı sırasında Irak ve Süveyş Cepheleri’nde İngilizler tarafından esir alınan 15.000 Türk askerin götürüldüğü Bellary şehrinde; hastalık, zehirlenme, esir kampı çatışmaları sonucu vefat eden Türk askerlerinin mezarlarının bulunduğu şehitliktir. Hint Hava Kuvvetleri’ne ait havaalanının genişletilmesi sırasında mezarların bir kısmı tahrip olmuş ancak 540 adet kabir tespit edilebilmiş ve 1986 yılında resmi şehitlik yapımı için başvuruda bulunulmuş, 1997 yılında şehitliğin açılışı yapılmıştır.

Sümerpur Şehitliği

Birinci Dünya Savaşı esnasında Irak Cephesi’nde bulunan birliklerimizden Bağdat, Musul, Süleymaniye bölgelerinde İngilizler tarafından esir alınan askerlerimizin götürüldükleri Sümerpur esir kampında vefat edenlerin gömüldüğü şehitliktir.

Daha önceki Askerî Ataşelik raporlarında 253 mezar taşı bildirilmişken şu an 144 mezar isimleriyle birlikte bilinmektedir

Bağdat Türk Şehitliği

Birinci Dünya Savaşı Irak Cephesi’nde şehit olan ve Bağdat Asker Hastanesi’nde vefat eden askerlerimizin kabirleri burada bulunmaktadır. Şehitlik arazisi 1937 yılında Irak Hükümeti’nin onayı ile tahsis edilmiştir. Şehitlik 4 kısımdan ibaret olup 204 adet sembolik mezar taşı bulunmaktadır.1952 yılında önemli tamirat görmüş ve Bağdat’ın 1630 yılında fethi sırasında şehit olan Genç Osman’ın naaşı nakledilerek kendisi için anıt mezar yaptırılmıştır.

Kut Türk Şehitliği: Birinci Dünya Savaşı Irak Cephesi’nde yapılan Kutü’l-Amere Muharebeleri’nde şehit düşen isimleri tespit edilebilen 7 subay ve 43 ere ait mezarlar burada bulanmaktadır. Şehitlik arazisi 1952 yılında Iraklı bir kadının bağışladığı arazi üzerinde yer almaktadır.

Brookwood Şehitliği

1943 yılında İngiltere`ye pilotluk eğitimi için gönderilen 30 teğmenden, eğitimin bittiği 1945 yılı nisan ayına kadar 15`i şehit olmuş ve bu şehitliğe defnedilmişlerdir. Şehitlikte ayrıca 1959 yılında düşen THY uçağı mürettebat ve yolcuları anısına da bir kitabe bulunmaktadır.

Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz kuvvetlerince esir alınan 115 Türk askerin getirildiği Man Adası’nda bulunan Knockaloe Esir Kampı’nda vefat eden 7 Türk askerinin defnedildiği şehitliktir. 1972 yılında Patrik Kilisesi’nin bahçesinde bulunan şehitlik resmi statüye kavuşmuş ve yeniden düzenlenerek bugünkü haline getirilmiştir.

Portsmouth Deniz Şehitliği

1850 yılında Portsmouth’a seyir ve topçuluk eğitimi için gelen Mirat-ı Zafer ve Sirag-ı Bahri adlı iki firkateynin mürettebatından, salgın hastalık ve kazalar dolayısıyla vefat eden 26 denizcinin defnedildiği şehitliktir. Cenazeleri ülkeye ulaştırılamayan askerler önce Portsmouth Deniz Hastanesi’nin bahçesine 1902 yılında ise hastane yakınında şuan bulundukları Chayhall Askerî Mezarlığı’na defnedilmiştir.