Akaryakıt indiriminin dağıtıcı ve bayiler tarafından uygulanmaması durumunda olası bir Danıştay başvurusu iddialarını değerlendiren Ekonomi Profesörü Kerem Alkin, “Danıştay yapacağı inceleme sonucunda yürütmeyi durdurma kararı alırsa, akaryakıt bayileri ve dağıtıcılar uyguladıkları indirimi geri alırlar” dedi. Alkin, aynı zamanda 2015 yılında enflasyon rakamının yüzde 6’ya düşeceğini belirtti.
Akaryakıt dağıtım şirketlerinin, motorinin litre fiyatında ortalama 10 kuruşluk indirim yapması üzerine gözler tüketicinin yanı sıra dağıtıcı bayilere de çevrildi. Akaryakıtta uygulanan indirimin ardından motorinin litre satış fiyatı Ankara'da 4,26 liradan 4,16 liraya, İstanbul'da 4,22-4,20 liradan 4,12-4,10 liraya, İzmir'de de 4,19 liradan 4,09 liraya düştü. Yapılan indirimin ardından bayilerin Danıştay’a başvuracağı iddialarını değerlendiren Nişantaşı Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kerem Alkin, “Bu konu Danıştay’a giderse ve Danıştay yapmış olduğu inceleme sonucunda yürütmeyi durdurma kararı alırsa, akaryakıt bayilerinin ve dağıtıcıların yapmış olduğu indirim geri alınabilir. Bu durum enflasyon anlamına gelmez. Çünkü yapılmış olan bir indirim geri alınmış ve böylelikle akaryakıt fiyatlarına zam yapılmamış olur. Bu yönüyle bakıldığı zaman Danıştay kararının enflasyon üzerinde negatif bir etkisi olmaz” dedi.
Sürecin akaryakıt bayileri lehine sonuçlanması için bayilerin Danıştay’a net gerekçeler sunmalarının önemine değinen Prof. Dr. Alkin, “Yaşanabilecek bu durum çok hassas bir konuyu içeriyor. Akaryakıt istasyonları kendi lehlerine yönelik bir karar çıkması için Danıştay’a çok net gerekçeler sunmalıdır. Danıştay bütün bunları dikkate alarak iddia edilen kar marjlarıyla ilgili sıkıntıyı haklı çıkaracak birtakım gerekçeler var mı bunlara bakarak kararını alacaktır” diye konuştu.
“İNDİRİM ENFLASYONU DÜŞÜRECEK”
Akaryakıtta gerçekleşen indirimin beraberinde enflasyonu da düşüreceğini söyleyen Prof. Dr. Alkin, “Bu indirim, Kamu tarafında Maliye Bakanlığı açısından önemli bir fırsat. Enerjiye akaryakıta zam yapmadan akaryakıtın 1 litre içerisindeki dolaylı vergi ağırlığını arttırmak suretiyle maliye kendine daha fazla bir vergi alanı oluşturabiliyor. Çünkü ham olan kısmı ya da sadece akaryakıt olan kısmı ucuzladığında o zaman daha fazla vergi alabilmek için orada Maliye Bakanlığı’na bir alan çıkıyor. Şimdi bu noktada hareketle özel sektör Maliye Bakanlığı gibi mi davranır? yani akaryakıt fiyatları inse de ve bunun doğal sonucu olarak bazı sektörlere rekabet nedeniyle bunu bir miktar ürettiği malın fiyatına yansıtmayı mı tercih eder bunu anlamamız gerekir. Ama Maliye Bakanlığı’nın tercihi gibi akaryakıt maliyetlerindeki azalma karı arttırmak için kullanılırsa, en azından fiyatı değiştirmeyeceği anlamına gelir. Fiyat değişmediği zaman enflasyon sıfır demektir. O zaman firmalar bu akaryakıt fiyatlarındaki düşüş nedeniyle uzunca bir süre fiyatlarında değişiklik yapmazlarsa aylık bazda bu sürekli sıfır enflasyon anlamına gelir. Bu durum enflasyonu sürekli düşürür. O nedenle Ocak ve Şubat aylarından itibaren aylık enflasyon rakamlarının beklediğimizden daha hızlı iyileştiğine de şahit olabiliriz” dedi.
ENFLASYON YÜZDE 6’YA DÜŞEBİLİR
‘2015 Mayıs-Haziran yıllıklandırılmış manşet enflasyonu rakamlarının 6 civarına geldiğini görebiliriz’ diyen Alkin, “Bu rakam içinde bulunduğumuz yıl ile kıyasladığımızda 3-3,5 puanlık bir düzelmeyi gösteriyor. 2014 yılı itibari ile enflasyonu neler tetikledi diye bakarsak, kuraklık ve don afeti nedeniyle bu yıl yaş sebze, meyve bunun yanı sıra gıda ve tarım fiyatlarında enflasyon şokunu yaşadık. Temmuz’a kadar dünyada petrol fiyatları 115 dolar düzeyindeydi ve enerji, döviz kurlarından da bir şok yaşadık. Şu ana baktığımızda iklim koşullarının daha iyiye gittiğini söyleyebiliriz. 2014’ün kuraklığı muhtemelen 2015’te olmayacak tarım mahsulü daha iyi olacak. İki, dünyada enerji fiyatları yüzde 30 oranında geriledi. Üç, döviz kurları çok iyi gidiyor. Türk Lirası tekrar kısmen değer kazandı. Bunlar bir araya geldiği zaman geçen yıl yaşadığımız tatsızlıklardan dolayı 3.3.5 puan enflasyonda gereksiz bir etki çıktığında şimdi o gereksiz etki matematiksel olarak geriye doğru temizlenmiş olacak. O nedenle de 9,5 civarındaki yıllık enflasyonunun yaz başında 6,5’lara hatta altına geldiğini hep birlikte göreceğiz” ifadelerine yer verdi.
“DOĞALGAZDA AVANTAJ SAĞLAYACAĞIZ”
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın Avustralya’da düzenlenen G20 zirvesinde yaptığı “Bugün yüzde 30 civarındaki küresel enerji fiyatlarında aşağı doğru düzelme Türkiye’nin cari açığına 4,4 milyar dolar yansıyacak” ifadelerini de yorumlayan Alkin, “2015 yılı sonuna uygun petrol fiyatlarının devam ettiğini varsayalım. Bu enerji fiyatlarının cari açığa 4,4 milyar dolar minimum olmak üzere 6 - 8 milyar dolar bir etkisinin de olacağını da tahmin ediyorum. Bunun aynı zamanda doğal gaz fiyatlarına da müspet yönde etkisinin olacağını da tahmin ediyorum. Çünkü Rusya ‘da doğalgazın metreküp fiyatları petrole göre endeksleyerek belirliyor. O zaman o da petrol fiyatlarının düşmesine bağlı olarak biraz fiyatları aşağı çekmeyi tercih ederse o zaman doğalgazdan da bir avantajımız olacak. 2015 yılı sonu için hesap edersek 6-8 milyar dolar arasında cari açığımıza müspet bir yansıması olabilir bu da Türkiye’yi doğal olarak rahatlatabilir. Gelecek yıl ekonomi biraz daha büyüdüğünden dolayı bu yıl 50 milyar doların altına sarktığına şahit olduğumuz cari açık, gelecek sene büyümemizin daha iyi olması nedeniyle bir miktar artarken bunun yerine bir de petrolden bir avantajımız gelirse artışla düşüş birbirini götürür o zaman 2015 yılını 50 milyar dolarlık bir cari açıkla kapatmış oluruz. Bu da Türkiye’nin lehine bir durum” ifadelerini kullandı.
İNDİRİM VATANDAŞA NASIL YANSIDI?
Söz konusu indirimi değerlendiren vatandaşlar da şu yorumlarda bulundu: "Bu düşüşü olumlu buldum, fakat yetersiz görüyorum. Akaryakıt fiyatlarının daha da inmesini bekliyorum. Diğer ülkeler ile karşılaştırdığımızda benzin fiyatlarımızın yüksek olduğunu düşünüyorum. Litre fiyatının 4 liraya kadar inmesi gerekiyor ki Türkiye standartlarında herkes rahat bir şekilde arabasını kullanabilsin.Dünya’da en pahalı benzini biz kullanıyoruz. Varil fiyatları düşeli iki ay oldu. Fakat bu indirim Türkiye’ye yeni geliyor. İndirim yeterli değil.”
İLKNUR SARGUT- HÜSEYİN ÇAKMAK
İSTANBUL
