Petrol gelirleri yarıya düşen, uluslararası piyasalardan kopan ve hammadde bulmakta güçlük çeken İran, nükleer anlaşmasına yeşil ışık yaktı ve böylelikle kendisine yönelik uygulanan ambargo sona erdi. Yakın dönemde üst üste 2 devalüasyon yaşayan İran’ın ‘uslu çocuk’ olma pahasına Amerika ile anlaştığını belirten İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Emre Alkin, ambargonun kaldırılmasını değerlendirdi. İran’ın uzun süredir satamadığı petrolü, çeşitli pazarlara süreceğini belirten Emre Alkin, “İran, yakın dönemde üst üste 2 devalüasyon yaşadı ve iç pazarı darmadağın oldu. Ayrıca İranlı siyasetçiler, bu yönetim şekliyle 21. yüzyılda ayakta kalmanın tüm zorluğunu anladılar. Böylelikle İran uslu çocuk olma pahasına, Amerika ile anlaşmaya vardı ve ambargo sona erdi. İran artık Ortadoğu’nun en uslu çocuğu olmaya doğru yürümek zorunda” diye konuştu.
PETROL FİYATLARINA BASKI
İran’ın daha fazla petrol arzı yaparak fiyatları baskı altında tutacağını belirten Emre Alkin, “İran’ın daha fazla petrol arzı yapması, fiyatları uzun süre baskı altında tutacak. Bu da petrol üreten ve Amerika’ya kafa tutan diğer ülkelerinin başının dertte olduğunu gösteriyor. Bu ülkeler, bütçe açığı verecek ve borçlanma ihtiyaçları doğacak. İran, Suudi Arabistan ve Rusya gibi ülkeler, Batılı standartlara yaklaşarak sert rejimlerinden vazgeçecekler. Dünyada artık geçer akçe petrol ya da doğalgaz değil, teknoloji. Bu nedenle hiç kimse, ‘Ben de petrol ve doğalgaz var, bana mecbursunuz’ diyemeyecek. Çünkü artık kimse, kimseye mecbur değil” diye konuştu.
İRAN OYUNA KATILIYOR
İran’ın Batı ile yakınlaşmasının Türkiye açısından bir rekabet doğuracağını söyleyen Emre Alkin, “Türkiye, şu ana kadar Batı’ya en yakın olan bölge ülkesiydi. İran gibi büyük bir gücün Batı’ya doğru yakınlaşması bölgede rekabeti arttıracak. İran nüfus potansiyeliyle bundan sonra Türkiye’nin rakibidir. Uzun süreli ambargodan sonra hızla petrol ihracatına başlayacak. Bunun da petrol fiyatlarının üzerinde olumsuz bir baskı oluşturması bekleniyor. İran’ın oyuna katılması ihracat olarak Türkiye’nin lehine, dış siyaset açısından ise aleyhine gelişebilir. Çünkü Türkiye dış politikada sertleşirken İran yumuşarsa Batılı ülkeler, bazı konuları İran ile müzakere etmeyi tercih edebilir dedi.
AMERİKA VE İRAN’DAN PARALEL DIŞ POLİTİKA
İran’ın bundan sonra Amerika ile paralel bir dış politika yürüteceğini söyleyen Emre Alkin, “Amerika ve İran’ın yakınlaşması nedeniyle Suudi Arabistan ve İsrail histerik davranışlar ortaya koyuyor. İran ile Rusya yakınlaşmasını çok tehlikeli bulan Amerika, bir atak yaparak bu yakınlaşmanın önüne geçti. İran ile Amerika yakınlaşması, paralel bir dış politika yürütecekleri anlamına geliyor. Bölgede Amerika’nın dediği olduğuna göre Suriyekonusunda da bir uzlaşma bekleniyor” dedi.
35 YILLIK AMBARGO
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran İslam Devrimi’nden sonra uygulanmaya başlayan 35 yıllık ambargoların kaldırılacağını Viyana’daki nükleer müzakerelerin sonunda “Nükleer müzakerelerde varılan anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle banka, sigorta, taşımacılık, petro kimya, değerli madenler ve tüm ekonomik ambargolar askıya alınmaksızın kaldırılacaktır. Hatta silah alanındaki ve füzelerle ilgili ambargolar dahi 5 yıllık kısıtlamanın ardından kaldırılacaktır” sözleriyle müjdelemişti. Amerika Birleşik Devletleri’nin 39. başkanı Jimmy Carter döneminden itibaren uygulanan ambargolar, İran’ın nükleer programıyla ilgili Birleşmiş Milletler’in daimi üyesi beş ülke ve Almanya (P5+1) arasında yapılan müzakerelerin sonuç vermesiyle kalktı.
BANU EZBER-UĞUR GÜLBOY
