Avustralya ve Yeni Zelandalı askeri yetkililer ile yaklaşık 30 bin Anzak torunu katıldı. Törenden saatler önce koya gelen Anzak torunları, geceyi uyku tulumlarının içinde uyuyarak geçirdi. Ayin öncesi Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri ile Yeni Zelanda Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne ait bando bir konser sundu. Tören alanına kurulan dev ekranlarda, gece boyunca savaşla ilgili belgeseller ve savaşa katılan askerlerin anıların anlatıldığı röportajlar gösterildi. Tören, sabah saat 05.30’da başladı.
Törende ilk konuşmayı yapan Yeni Zelanda Genel Valisi Jerry Mateparae, "100 yıl önce burada birçok kişi hayatlarını kaybetti. Aralarında sadece bazıları geri dönebildi. Gemiler geldiğinde bunu okuyabiliriz. Bugün hayatlarını kaybeden Anzaklar için buradayız. Bizim sözümüz onları her zaman hatırlayacağımızdır. Burada çok ciddi maliyetler, büyük savaş vardı. Burada birçok hayal askerlerle birlikte toprağa gömüldü. O Anzakların ruhları bugün aramızda. Biz onları hatırlıyoruz" dedi.
Yeni Zellanda Başbakanı John Key, yaptığı konuşmada, “Bugün bu plajda , bu saate tam olarak 100 yıl önce ilk Anzak birlikleri sahile vardı. Onlara tanımlanmış açık topraklar yerine önlerinde dik kayalarla karşılaştılar. Osmanlı askerleri topraklarını korumak için mücadele verdi. Biz Anzaklar olarak kendimizi düşman olarak görmeyiz. Aslında bizim buna benzer sahil kenarlarımız var. Yeni Zellanda askerleri kendi topraklarını korumak için canlarını seve seve verirlerdi. Osm anlı askerleri de bunları yaptı. 100 yıl önce her iki tarafta kendileri için doğru olan şeyi yapıyorlardı. Onları buradan anıyorum: bu yarımadaya ayak basmış herkesi anmak istiyorum. Burada savaşmış ülkeler tarafından onlar sürekli hatırlanacaktır. Birinci dünya savaşının 100. Yılı içerisinde farklı birçok savaşı hatırlıyoruz ama bu çok özel bir anma. Gelibolu bizim için hayatını kaybeden 2 bin 700 Yeni Zellandalı’yı hatırlatıyor. Burada hem Avustralyalılar, hem yeni Zellandalılar omuz omuza savaştılar. Burası kahramanlık yeri olmasıyla birlikte boşa giden zaman ve kaygının yeriydi. Her iki tarafta büyük kayıplar verdi. Türkiye her yıl burada anıyor. 100 yıl sonra 25 Nisan’da buradayız. Onları anıyoruz” dedi.
Avustralya Başbakanı Tony Abbott ise, “100 yıl oldu. Avustralyalılar ve Yeni Zellandalılar burada karaya çıktılar. Burada uzak memleketlerde yatan askerlerimiz için ne söylesek diye konuşuyoruz. Aslında unutmamız gereken şeyleri ayakta tutmaya çalışıyoruz. Bunun amacı aslında bu seferi hem anmak hem de onurlandırmak. Gelibolu, hem Türkiye’yi modern hale getirmiş, hem Avustralya’yı hem de Yeni Zellanda’yı. Burada 100 yıl önce tam bu saate ülkeleri için savaştılar. İlk Anzaklar, çiftçiler, çok farklı mesleklerden kişilerdi. Toplumun her kesiminden geliyorlardı. Aslında buraya ayak basmak yerine aileleriyle olmak isterlerdi. 100 yıl önce onlar sıra dışı bir şey yaptılar. Hastalıktan ve savaştan öldüler. Burada ölenler sadece askerler değil aynı zamanda modern Avustralya’yı şekillendirenlerdir. Biz Geliboludayız. Biz Anzakları Avustralyalıları en iyi şekilde gösterdiklerini biliyoruz. Burada korkan askerler var. Burada hayatını verme, bir dostu için hayatını verme aşkı var.ç işte burada andığımız Anzakları olabilecek en zor teste girdikleri bunu yaparken cesaretleridir. Burada en iyi şey geri çekilmekti. Bu askerler Kudüs’te ve Şam’da başarı gösterdiler. Bu savaşı kaybeden komutanlar ve askerler 2. Dünya Savaşı’nda, Fransa’da başarılı olmuşlardır. Kore, Vietnam, Irak ve en uzun süren savaşımız Afganistan’da başarılarımız devam etmiştir. Burada çok önem verdiğimiz yerleri korumak için onlar buradalar. Onlar olmasaydı ülkelerimiz olmazdı. Biz bu tepeleri çıkmadık, bu tutku ile ilerlemedik. Cehennem savaşında mermilerin arasında ilerlemedik. Ancak biz bunları yapan kişileri onurlandırıyoruz. Çünkü onlar bu zorluğu göğüs gerdiler. Onların örneği bizi daha iyi insan olmaya teşvik ediyor. Biz yeterince doğru şey için çalışırsak onlar gibi olabiliriz. Artık biz görevimi yerine getirmeliyiz” diye konuştu.
Galler Prensi Charles ise, konuşmasında iki Anzak askerinin mektubunu okudu. Charles, “Sanıyorum burada olan çoğu kişi benim neslimden değildir. Birinci dünya savaşından sonra doğan kiler, dedelerini kaybeden kişiler olabilir. Ben şimdi hatırlıyorum. Bir askerin anılarını okudum. Anzaklar burada savaştıktan sonra geri döndükten sonra mezarlarını kimse ziyaret etmeyeceği için endişe ediyorlardı. Biz onları fedakarlıkla hayatını kaybeden tüm askerleri anıyoruz” dedi.
Daha sonra Mustafa Kemal Atatürk'ün 1934 yılında Anzak annelerine hitaben yazdığı mektup, Türk subayları tarafından Türkçe ve İngilizce olarak okundu. Konuşmaların ardından anma duası yaptırıldı, ilahiler okundu. Ataları için dua eden torunlar, duygulu anlar yaşadı. İki dakikalık saygı duruşunun ardından son dua yaptırıldı. İstiklal Marşı, Avustralya ve Yeni Zellanda ulusal marşları çalınarak ülke bayrakları göndere çekildi. Şafak ayini, savaşa katılan ülke çelenklerinin sunulmasıyla sona erdi. Buradaki törenlerin ardından Avustralya ve Yeni Zellanda mezarlıklarında anma törenleri yapılacak.
GÜRKAN DÜZENLİ
