Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalandırma Araştırmaları Derneği (GİMDES) Başkanı Dr. Hüseyin Kâmi Büyüközer; günümüzde bebekler için kullanılan plastik biberonlarından, su ihtiyaçlarının karşılandığı pet şişelere ve gıda saklama kaplarına kadar günlük hayatta kullanılan pek çok plastik eşyaların taşıdığı sağlık riski, bilimsel bilgilerle adeta büyük bir skandal boyuta ulaştığını açıkladı. ABD'de Harvard School of Public Health (HSPH) kurumsal sitesinde 'Acil Duyuru' notu 'Plastiklerin Yapımında Kullanılan BPA Kimyasalının polikarbonat içecek şişelerinden insanların vücuduna geçtiği tespit edildi' başlığıyla bir yazı yayınlandığını kaydeden Büyüközer, bu risklerden bazılarını şöyle sıraladı;
BPA'ya maruz kalmış anne karnındaki ceninlerde, yeni doğmuş bebeklerde ve çocuklarda büyüme ve davranış bozuklukları ortaya çıkıyor.
Polikarbonattan mamül plastik şişe ve ambalajlardan tüketilen su ve gıda maddeleriyle birlikte vücudumuza giren BPA maddesi prostat, beyin gelişimi, kalp hastalıkları, karaciğerde enzim bozuklukları ve diyabet hastalıklarına sebep oluyor.
Polikarbonat bebek biberonlarla beslenen çocuklar erken cinsel olgunlaşmaya maruz kalıyor.
Sperm üretiminde ciddi bir düşüşe sebep oluyor. Çünkü ne ilginçtir ki; BPA maddesi vücutta östrojen hormonunu taklit ediyor ve kadınlık hormonuna dönüşüyor.
Erişkinlerde göğüs kanseri riski oluşturuyor.
"BPA polikarbon plastiğin önemli bir yapı taşıdır"
Bisphenol-A nın kısaltılmış simgesi olan BPA gıda ambalajlarını (konserve, kutu meyvesuyu, süt) astarlayan kimyasalın bir içeriği olduğunu söyleyen Büyüközer, "Aynı zamanda polikarbon plastiğin önemli bir yapı taşıdır. Genelde 'geri dönüşümlü' tekrar tekrar kullanılan, tabanında 7 ile işaretlenmiş plastiklerdir Bisfenol-A; günümüzde özellikle plastik, naylon, polyester ve PVC gibi maddelerin üretilmesinde etkin rol oynayan bir plastik hammaddesidir. BPA bileşenleri temas ettikleri gıdalara geçmeye eğilimlidir. Bu zamanla olur ve ısı ile hızlanır. Daha önce, BPA'nın vücuttan idrar yoluyla hızla ve tamamen atıldığına inanılıyordu. Ancak, ABD'de yapılan bir araştırma, birçok plastik üründe kullanılan tartışmalı bu kimyasalın, vücutta sanılandan daha uzun süre kalabileceğini gösterdi. Environmental Health Perspectives dergisinde yayımlanan araştırmada, 24 saat perhiz yapan kişinin idrarındaki BPA seviyesinin, 8.5 saat perhiz yapanınki ile hemen hemen aynı seviyede çıktığı bildirilmektedir.
Normal oda sıcaklığında polikarbonattan mamül biberonlardan bile BPA salınımı olurken, birçok anne tarafından kaynar su veya buhar ile dezenfekte edilen biberonlardan ne derecede bir BPA salınımı olduğunu az çok tahmin edebiliriz. Biberon içindeki sütün de normalden çok daha fazla sıcak olduğu düşünülürse durumun ciddiyeti daha da vahimleşiyor" şeklinde konuştu.
Özellikle bu plastik kapların bulaşık makinesinde yüksek ısı ile yıkanmaları ile birlikte içeriğindeki zehirli maddeler dışa daha hızlı çıkabildiğini ve bulaşık makinesinden alıp temiz diye içerisine koyduğunuz yiyeceklere kimyasallar daha hızlı bulaştığını kaydeden GİMDES Başkanı, "Kanada Bisfenol-A içeren bebek biberonlarını yasakladığını bildirdi, Nalgane firması polikarbonat içecek şişesi üretimini durdurduğunu, dünyanın en büyük zincir marketi Wall-Mart polikarbonat bebek biberonlarını raflarından kaldırdığını ve ünlü oyuncak firması Toy´R´Us artık ürünlerinde Bisfenol-A kullanmayacaklarını duyurdu.
Batı dünyası BPA'nın zararının boyutunun hangi derecede olduğunu bulmak adına hummalı bir çalışma içerisindeyken Ülkemizde, Sağlık Bakanlığı ve plastik sanayicileri, plastik ürünlerin hammaddesini oluşturan Bisfenol A'nın (BPA) herhangi bir zararının olmadığını, daha doğrusu herhangi bir zararının henüz yeterli bir delille ispatlanamadığını iddia ediyorlardı" dedi.
Avrupa Birliğinin biberonlardaki BPA yasağı
Büyüközer, Avrupa Birliğinin 2010 yılında çocukların sağlığı açısından tehlikeli olduğu kabul edilen BPA'nın gelecek yıl biberonlarda kullanımının yasaklanacağının altını çizerek, "Avrupa Birliği üyesi ülkelerin toplantısından sonra bu karar alınmıştır. Ve karara göre 1 Mart 2011 den itibaren biberonlarda BPA kullanımının yasaklanacağını belirtmişlerdir. Piyasaya arzının ve bu maddenin kullanıldığı biberonların ithalatının tamamını kapsayan yasak 1 Haziran 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir" şeklinde konuştu.
BPA'nın zararlarına her gün yenisi eklendiğinden dünyadaki birçok ülke biberonlarda BPA kullanımını yasakladığını vurgulayan GİMDES Başkanı Büyüközer, "Ancak bu ülkelerde bazı tüketici grupları yasağın sadece biberonlar ile kalmayıp tüm yiyecek ve içecek ambalajlarında yasaklanması için hükümetlere baskı yapıyor. Bunun en son örneğini İngiltere'nin de için de bulunduğu 18 ülke, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA)'nın Mayıs 2013 ‘te BPA ile ilgili risk değerlendirmesi yapmasından önce bir toplantı yaptı. Breast Cancer UK 2010 yılında yapmış olduğu imza kampanyası sonrasında 2011 yılında İngiltere'de biberonlarda BPA kullanımı yasaklanmıştır. Kurum bu yasağın EFSA'nın 2013'teki kararını beklemeden tüm yiyecek ve içecek ambalajlarında uygulanması için İngiltere hükümetine çağrıda bulundu" dedi.
Türkiye'de Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, kanserojen olabileceği şüphesi üzerine, 2011 yılından itibaren, biberon gibi bebek beslenmesinde kullanılan polikarbonat malzemelerin üretiminde Bisfenol A'nın (BPA) kullanımını yasakladığını kaydeden Büyüközer, "Yıl 2017 dünya haberlerine bakıyoruz ki batının vahşi kapitalizmi plastiğin kolay ve ucuz kullanımına alıştığı ve bu yolla büyük paralar kazandığı için bu sömürü kaynağını kaybetmeme uğruna satın aldığı sözüm ona bilim adamları vasıtası ile FDA'ya EVSA'ya BPA'lı plastiklere dönüş yaptırmaya çalışıyor. BPA'nın zararlarını minimize edeceğini iddia ettiği yeni formüllerin peşinde. GİMDES olarak bu konunun gündeme getirildiği dönemlerde çeşitli ülkelerin bağımsız ilim adamlarının, araştırma üniversitelerinin ve laboratuarlarının samimi araştırma sonucu bulgularının doğruluğuna ikna olmuş ve BPA'sız bir yaşamı devam ettirme azmi ile yola devam edecektir. Siz siz olun, kullandığınız yiyecek-içecek ambalajlarının, biberonların, her türlü bebek gereçlerinin BPA'sız olmasına dikkat etmelisiniz" ifadelerini kullandı.
Dikkat edilmesi gerekenler
GİMDES Başkanı Büyüközer BPA'lı ürünleri kullanırken dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı;
Plastik su şişeleri buzluğa konulmamalı. Arabada bırakılan pet şişedeki sular tüketilmemeli.
Plastik şişeler dondurulmamalı. Bu durum plastik içindeki dioksini açığa çıkartmaktadır. Dioksin denilen kimyasal maddenin kansere neden olduğu, özellikle göğüs kanserine yol açtığı biliniyor.
Eve alınan damacanalardaki su hemen bir cam kaba ya da plastik dışı bir kaba boşaltılmalı. Su oradan alınıp tüketilmelidir.
Mutfakta bir çok plastiğin cama çevrilmesi gerektiğini vurgulayan Büyüközer, "Cam her zaman en güvenli bir alternatiftir. Oyuncaklar konusunda ise kurşunsuz boya ile tahtadan üretilmiş doğal ürünleri tercih etmeliyiz" şeklinde sözlerini sonlandırdı.
