ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) sürdürdüğü Fırat Kalkanı Operasyonu’nda DEAŞ ile mücadeleye destek vermemesiyle başlayan süreç, devletin üst kanadında verilen siyasi tepkilerin yanı sıra, ABD’yi dost ve askeri müttefik olarak gören Türk halkının sitemine neden oldu. Soğuk savaş döneminde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne (SSCB) yönelik istihbarat çalışmaları yapmak amacıyla 1951 yılında Türkiye’nin izni ve katkılarıyla Adana’da kurulan İncirlik Hava Üssü, ABD Hava Kuvvetleri 39. Hava Üssü Kanat’ına ev sahipliği yapmaya başladı.
Dünya gücü olma hedefindeki ABD’nin Ortadoğu’daki pek çok operasyonunda başrol oynayacak İncirlik Hava Üssü’ne, NATO üyesi Türkiye topraklarında yaşayan pek çok ideolojik gruptan tepkiler yağarken, bugüne kadar gelen süreçte ülkeyi yöneten seçilmiş hükümetler NATO’nun çok sayıda operasyonuna destek verip ABD ilişkilerinde dengeleri korumaya çalıştı.
İNCİRLİK ÜSSÜ 1974’TE KAPATILMIŞTI
ABD’nin 1974 yılında Türkiye’de üretilen haşhaş ekimini bahane edip, Kıbrıs Harekatı’ndan sonra ise Türkiye askerlerinin Kıbrıs’tan geri çekilmesini talep ederek silah ambargosu uygulaması üzerine kısa süre içerisinde Adana’daki İncirlik Hava Üssü kapatıldı. Ambargonun birkaç yıl sonra kaldırılmasının ardından üs tekrar ABD kullanımına tahsis edildi ve ilişkiler de iyileşti.
Aradan geçen 30 yıl sürecinde, bünyesinde kendisine ve çeşitli Avrupa Birliği ülkelerine ait nükleer bombaların bulunduğu iddia edilen ABD 39. Hava Üssü Kanat’ının bulunduğu İncirlik Hava Üssü’nün Türkiye’deki varlığına tepkiler cılız da olsa devam ederken, ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin TSK’nın Fırat Kalkanı Operasyonu’na destek vermemesine devletin üst kanadından çeşitli söylemler yapıldı. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından bölge coğrafyasına ait sınırların terörle yeniden şekillendirilmesine karşı çıkan Türkiye Hükümeti, ABD’nin İncirlik Hava Üssü’nü kullanımını tartışmaya açtı. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin terörist hiçbir unsuru barındırmayan sınır politikasına toplumun birçok kesimi destek verdi.
"AMERİKALILAR DÜNYANIN EN KORKAK MİLLETİ"
Üssün bulunduğu Cumhuriyet Mahallesi’nde 50 yıldır esnaflık yapan İncirlik Esnafları Kalkınma Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği Onursal Başkanı Abdülkerim Estetik, DEAŞ tehlikesi nedeniyle askerlerin üsten çıkmalarının yasaklanması nedeniyle üs çevresindeki pek çok esnafın iflas ettiğini belirterek, "Bence Amerikalılar dünyanın en korkak milleti. İncirlik Hava Üssü ve Amerika’dan Türkiye’ye hiçbir fayda yok. Turistik eşyaları kendileri getiriyorlar, satıyorlar. Vergi ödemiyorlar. İncirlik Hava Üssü’nün 1951 yılında inşaatında bile çalıştım. Amerikalıların bize hiç faydası yok. El-Bab’a destek olmadılar. Hem ’biz sizin ortağınız’ diyorlar hem de ortaklığa aykırı hareket ediyorlar. Kapanmasını isterim" diye konuştu.
"ÜSSÜN VAR OLUP OLMAMASI KAFADA SORU İŞARETİ"
Esnaf Gökhan Gönül ise ABD’li asker ve vatandaşların güvenliğini Türk polisi ve askerinin sağladığına dikkat çekerek, "Kendilerinden istenilen şeylere neden cevap vermedikleri konusunda benim de kafamda soru işaretleri var. Üssün burada var olup olmaması nasıl bir durum artık bizim de kafamızda soru işaretleri var. Neden hala dışarıdaki terörle ilgili devletimize ordumuza yardım etmiyorlar? Bizim insanlarımız ölürken onlar neden ellerini uzatmıyor? Türkiye çok güçlü bir ülke. Bizim Amerikalılara veya NATO’ya ihtiyacımız yok. Kendimiz bu konuları halledebiliriz. Eskiden sorsaydınız ’aman kapatılmasın’ derdim. Şu an devletimizin yararına neyse biz İncirlik esnafı olarak devletimizi destekliyoruz. Bence tekrar Türk askeri üssü olarak değerlendirebilir veya halka açık bir şeyler yapılabilir. Belki o bizim için yeni bir ekmek kapısı, gelecek sunar" ifadelerini kullandı.
"MENFAAT İLİŞKİLERİMİZ AVANTAJLIYSA KULLANABİLİRİZ"
Gelişmeleri basından takip eden Birol Kara adlı vatandaş da ABD’nin Türkiye’nin sınır çevresi güvenliğini sağlamak için yaptığı Fırat Kalkanı Operasyonu’na destek vermesini istediklerini ancak diplomatik ilişkilerin ülke çıkarına göre sağlanması gerektiğini söyledi. Kara, "Ülkeler arasında kavga, gürültü olmadan ülkemizin çıkarına göre davranmak gerekiyor. Ülkemizin çıkarı yoksa üs kapatılabilir ama diğer ülkelere göre karşılıklı menfaat ilişkilerimiz avantajlıysa varsa onu da kullanabiliriz. Onlar nasıl dışarıda bir kart olarak bizi kullanıyorlarsa biz de aynı şekilde konuşabiliriz" dedi.
"15 TEMMUZ’DAN SONRA ÜSSÜ KAPATMALIYDIK"
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Adana Milletvekili Zülfikar İnönü Tümer de soğuk savaş döneminde SSCB’ye tehdit olarak kurulan İncirlik Hava Üssü’ne, Türkiye’nin bağımsızlığını hedefleyen pek çok kesimin tepkiler gösterdiğini ve bir dönem kapatıldıktan sonra Körfez Savaşı’nda tekrar kullanıma açıldığını hatırlatarak, Rusya ile Türkiye arasında şu günlerde gerçekleşen yakınlaşmanın, Suriye’nin toprak bütünlüğünü korumak açısından faydalı olabileceğini kaydetti.
İncirlik Hava Üssü’nün kapatılması tartışmalarının, ’15 Temmuz Darbe Girişimi’ni ABD’nin desteklediği’ yönünde iktidara ait söylemlerin yapıldığı dönemlerde başlatılması ve o günlerde üssün kapatılması gerektiğini savunan Tümer, "ABD ile Türkiye’nin çıkarları aynı gitmeyeceği için, bağımsız ülke olduğumuzdan mutlaka çakışacağız. Bu coğrafyadaki tüm ülkelerin toprak bütünlükleri içerisinde yaşamaları için dışarıdan hiçbir etkenin olmaması gerekiyor. Kendi iradesine bırakmak gerekiyor. Bu üsler burada olduğu sürece maalesef insanlar kendi kararlarını veremiyorlar" şeklinde konuştu.
"KONU MECLİS’TE KONUŞULUP TARTIŞILMALI"
Üssün kapatılmasının hükümet gündeminde olmadığını söyleyen CHP Adana Milletvekili Tümer, şunları kaydetti:
"Bu süreçte ABD’ye bir mesaj olarak algılıyorum ama bu kadar günlük politikalarla bu söylemleri söylemek çok doğru değil. Mecliste konuşulup tartışılması gereken önemli konular. Türkiye’nin kendi topraklarındaki bir üstür burası. 10. Tanker Üs Komutanlığı vardır başında da Türk subay vardır. Burada tüm uçakların her kalkışı, inişi, yüklediği mühimmatın kayıtlı olduğu söyleniyor. Bu anlamda İncirlik Hava Üssü’nü Türkiye kapatmak istediği zaman bu meclis iradesiyle yapılacak bir şeydir. Bunun sonuçları da vardır. Buna TBMM karar vermek zorundadır. Başkan seçilen Trump’un nasıl bir ABD, nasıl bir dünya şekillendireceğini kimse kestiremiyor. Tabii ki seçilmeden önceki söylemleri aynen devam etmiyor ama İslamofobi konusunda mesajları var. Bu bölgelerde çok büyük acılara da sebep olacak adımlar olabilir, umarım bu devam etmez böyle. Şu an Türkiye’nin Suriye politikasında geldiği nokta, Suriye’nin toprak bütünlüğünün garantörü olması, İran, Türkiye ve Rusya’nın anlaşması bölgede barışı getirme adına önemli bir adım. Bundan sonraki mücadele oradaki terör odaklarının temizlenmesidir. Burada herkesin üzerine düşen desteği yapması gerektiğini düşünüyorum. Türkiye için doğru bir politika olduğu için bunu söylüyorum."
(Nuri Pir / İHA)
