Tarih araştırmacısı Recep Çetin, şu an Orhan Gazi ismini taşıyan daha önce kilise olduğunu ve Türkiye’deki 9 Ayasofya Kilisesi’nden ilk inşa edilenlerden birisi olma özelliğini taşıdığını söyledi.
Kdz. Ereğlili Tarih Araştırmacısı ve Edebiyat Öğretmeni Recep Çetin, Türkiye’deki 9 Ayasofya Kilisesi’nden ilk inşa edilenin Ereğli’de şu anda Orhan Gazi Camisi adını taşıyan yapı olduğunu anlattı. Ereğli’de ki Ayasofya Kilisesi’nin bin 300’lü yıllarda Orhan Gazi’nin Ereğli’yi fethetmesi ile camiye dönüştürüldüğünü ifade eden Çetin, İstanbul’da ki Ayasofya Kilisesi’nin Ereğli’de ki Ayasofya Kilisesi’nden yaklaşık 100 yıl sonra inşa edildiğini dile getirdi. Çetin konuya ilişkin olarak gazetecilere şu bilgileri verdi; “İçinde bulunduğumuz Camii Roma İmparatoru 2. Theodosius döneminde yapılıyor. 2. Theodosius 408-450’lili yıllar arsında roma İmparatorluğu yapmış bir kişi.
Caminin duvarında 5. Ve 6. Yüzyılda yapıldığı yazılır dışarıdaki duvarında fakat bizim batılı bir araştırmacı yazardan aldığımız bilgiye göre burasının 2. Theodosius döneminde yapıldığıdır. Burasının adı Ayasofya Kilisesi olarak kayıtlara geçmiştir. Türkiye’de 9 adet Ayasofya adı ile kilise bulunmaktadır. Burası da onlardan sadece biridir. İstanbul’da ki Ayasofya Kilisesi 537 yılında ibadete açılıyor. Burası da 400-430’lu yıllarda ibadete başlıyor. Yani burası İstanbul’da ki Ayasofya Kilisesi’nden 100 yıl önce yapılmış diyebiliriz. Türkiye’de 9 tane Ayasofya Kilisesi var.
Trabzon, İznik ve bunlardan bir tanesi de Ereğli. Burasının yapılışından yaklaşık 900 yıl sonra Orhan Gazi tarafından Cami’ye dönüştürülüyor. Ereğli Orhan Gazi döneminde Türklere geçtiğinde burası önemli bir kiliseydi. Osmanlı ve Selçuklu tarihinde şöyle bir felsefe vardır; fetih edilen bölgedeki en önemli kilise kan ve kılıç bedeli olarak kiliseden camiye dönüştürülüyor. Burası Orhan Gazi’nin Ereğli’yi fethetmesinden sonra ‘Sultan Orhan’ adını alıyor. Hatta bazı kaynaklarda Orhanbey adını da görebilmekteyiz.”
Caminin bir dönem halk arasında Orta Camii olarak anılmasından rahatsızlık duyan ve 1990’lı yıllarda ilçede kaymakamlık yapan Nail Taşdelen’in Diyanet İşleri Başkanlığı’na bir yazı yazarak “Organ Gazi” isminin verilmesini teklif ettiğini dile getiren Çetin, bu teklifinde kabul edilerek camiye resmi olarak Orhan Gazi Camisi isminin verildiğini söyledi.
Orhan Gazi Camisi’nin 2013 yılının Mayıs ayında restorasyona girdiğini ve projede değişiklik yapılması nedeniyle tamamlanamadığını belirten Çetin “Öğrendiğimize göre restorasyon çık kısa bir zamanda tamamlanacak, o şekilde bilgi aldık. Nasip olursa Kurban Bayramı namazını burada Ereğlililerle birlikte kılacağımızı düşünüyorum” dedi.
Çetin ayrıca caminin minaresinin de Osmanlı döneminde yapıldığını ve değişik zamanlarda yapılan restorasyonlarda buraya dokunulmayarak günümüze kadar orijinal haliyle geldiğini ifade etti.
Caminin hemen karşısında yer alan ve Göztepe diye adlandırılan tepede Seyid Nasrullah Efendi türbesinin bulunduğu, ayrıca burada Seyid Nasrullah Efendi’nin Hacıbaba ismini taşıyan bir tekkesinin de yer aldığını anlatan Çetin, Ereğli ilçesinde Osmanlı döneminden kalma çok sayıda tarihi yapıt olduğunu belirtti.
Orhan Gazi Camisi’nin duvarında eski Roma alfabeleriyle yazılı olan Theodosius ismi halen duruyor.
Yaklaşık 500 bin TL’ye mal olan Orhan Gazi Camisi’nin restorasyonunun bir an önce tamamlanarak Kurban Bayramı ile birlikte yeniden ibadete açılması için çalışmalar yoğun bir şekilde devam ediyor.
