Pancar yetiştiricilerinin en büyük problemlerinden bir tanesi, ürünleri taşınırken toprağın da fabrikaya gitmesiydi. Tarla yüzeyinde bulunan en verimli toprak eskiden taşınma sırasında pancar ile yolculuk ederken, artık bunun önüne geçilebiliyor. Türkiye'de yaygınlaşmasına devam eden, İç Anadolu Bölgesi'nde de çoğu çiftçinin yardımına koşan pancar temizleme ve yükleme makinesi, fabrikanın topraktan arındırma işlevini tarladayken yapıyor. Durum böyle olunca verimli toprak yine tarlada kalıyor, çiftçi temiz pancar gönderiyor, fabrika da temiz pancar işlemiş oluyor. Kamyonlara da artık topraklı pancar yerine sadece pancar yükleniyor. Böylelikle taşınma sırasında kamyonun kapasitesinin bir bölümünün toprak ile doldurulmuş olmasının önüne geçiliyor. Taşınma sırasında ürün zayiatını en aza indiren bu makineler, çiftçinin de kısa sürede dikkatini çekmeyi başardı. Tarla yanına istif edilmiş pancarı kısa sürede kamyonlara yükleyen makine, zamandan da tasarruf sağlıyor. Eskiden günlerce süren şeker pancarı yüklemesi, şimdilerde tarlaların büyüklüğüne göre çok kısa zamanda tamamlanıyor.
"Eskisi gibi olsa, kurtarması mümkün değil"
Şeker pancarı üreticilerinden Turgut Arakay, çocukluğundan bu yana üretimde yaşanan sıkıntılardan bahsetti. Yaklaşık 25 yıldır şeker pancarı yetiştiren Arakay, "Gördüğünüz gibi teknoloji ilerledikçe, maliyetlerimiz azalıyor ve iş kolaylaşıyor. Eskiden elle söküp, elle yüklüyorduk. Yani günde 15-20 ton elle söküp yükleyebiliyorduk, şimdi gördüğünüz gibi 25 tonu 5 dakikada sarıyor. Yani maliyetler düştüğü ve işin kolaylaştığı için devam edebiliyoruz. Yoksa eskisi gibi olsa, kurtarması mümkün değil. Bu cihazın bize çok faydası var. Eskiden kepçe ile ürünü sarıyorduk. Kamyon başına 2 ila 4 ton toprağı boşuna götürüp getiriyorduk. Ya da fabrikaya kalıyordu. Biliyorsunuz toprağın üzerindeki 3-5 santimlik kısım çok verimli. Biz bu kısmı elimizle götürüyorduk. Bu makine ile verimli toprak tarlamızda kalıyor. 7-8 saat boyunca yaklaşık bin ton pancar sardı. Eskiden 4-5 ton ürün alırdık ve 'çok iyi' derdik. Şimdi 7-8 tona 'eh' diyoruz. Yani verim arttı, teknoloji ilerlediği için bu işler kolaylaştı. Aslında masraf arttı ama verim çok olunca bir miktar kazanabiliyoruz ama eski sistem olsa, pancar ekilmez" dedi.
"Eskişehir havzasına bu makine ilk defa geliyor"
Bir başka üretici Tuncer Erakay, 35-40 yıldır babasından kalan mesleği devam ettirmeye çalıştığını söyledi. Makinenin Eskişehir'e yeni geldiğini ve kendilerine büyük kolaylıklar sağladığını belirten Erakay, "35-40 yıldır devam ediyoruz. Aslında bunlar bizim babamızdan kalan meslekler. Aslında başka işlerimiz de var ama sonuçta bu köyde toprakların işlenmesi ve ailenin biraz devamı noktasında bizler de elimizden geldiği kadar çiftçilik yapmaya çalışıyoruz. Son zamanlarda teknoloji ilerledi. Bu yükleme makinesi Türkiye'de birkaç yıldır çalışıyor, biz genelde internetten takip ediyorduk. Eskişehir havzasına bu makine ilk defa geliyor. Geçmişte pancarı kepçe ile yüklüyorduk. Bu konuda hem devlet hem de biz zarar ediyorduk. Çünkü toprağın en iyi yeri, pancara yapışan kısmıdır. Şimdi bu makine sayesinde hiç olmazsa pancarın içerisinde yabancı maddeler olmuyor. Hem de toprak bize kalıyor. İşçiliği de kolay. Maddi olarak getirisinden çok götürüsü olacak gibi duruyor. Çünkü yükleme ücreti var. Ama biz bundan önce harcadığımız yakıtı ve zamanı hesaplarsak, çok yoruluyorduk. Şu anda bin-bin 500 ton pancarınız varsa bir günde fabrikaya teslim ediyorsunuz. Geçmişte fabrikadan sıra almak zordu. Kamyoncular gidiyordu, 4 günde gelemiyordu. Bugün yaklaşık olarak 400 ton mal göndereceğiz. Herhalde bir saat sonra tertemiz olur" diye konuştu.
Mehmet Sıddık Yeşilırmak - Burak Tekin
