SALT'ın davetiyle sanatçı Refik Anadol, SALT Araştırma arşiv koleksiyonlarındaki 1 milyon 700 bini aşkın belgenin her birini, özelliklerine göre makine zekâsıyla sınıflayan algoritmalarla bir medya enstalasyonunda görselleştirdi. 'Sanat Kullanımları: Son Sergi' kapsamında sunulan 'Arşiv Rüyası', izleyici tarafından etkileşimli olarak deneyimlenebildiği gibi, müdahale edilmediğinde 'rüyaya dalarak' belgeler arasındaki beklenmedik ilişkileri ortaya çıkarıyor.
Projeyi anlatan sanatçı Refik Anadol, "Arşiv Rüyası yaklaşık 1 yıl önce Vasıf Kortun, November Paytner ve SALT Araştırma ekibi tarafından, içlerinde bulundukları araştırma sürecinin nihai bir sergisi olarak tasarlandı. Sanatçı olarak, ellerindeki 1 milyon 700 bin Osmanlı Bankası arşivleri ve daha birçok belgenin içinde olduğu veri yığınıyla karşılaştım. Sorularımız; 21'inci yüzyılda kütüphane ne demektir? Verinin bilgiye dönüşmesinde başımıza neler gelebilir? Arama motorlarındaki o kutucuk olmasaydı veriye nasıl ulaşabilirdik? Daha da önemlisi yapay zekânınaktif olduğu bir gelecekte bu veriye nasıl daha hızlı ulaşabilir ve bakılabilir? Bu soruları aynı zamanda şans eseri bundan bir sene önce son dönemlerde de veriyle ilgili fazla sanat eseri üretme şansım oldu. Proje Google Sanatçılar ve Makine Zekâsı ekibinin ilgisini çekti. Bu proje, 6 aylık bir süreçte Google’ın Seattle'daki ofisinde yapay zeka mühendisleriyle beraber gerçekleştirilmiştir. Projenin sonucunda ziyaretçiler, izleyiciyi sarmalayan 4 kanallı bir mekan içinde geleceğin kütüphanesini deneyimle şansını buluyor'' dedi.
''Google ile birçok projemiz ortaya çıkacak''
Google,bu yeni açmış olduğu birimle sanatçılar ve makine zekâsı ilişkisiyle ilgilenen sanatçıları sürekli olarak takip ediyor. İşbirlikleri hakkında bilgi veren sanatçı Anadol, ''Anladığım kadarıyla bu proje onlara çok anlamlı geldi. İşin içinde tarihsel bilgi olması, çok büyük veri yığınını zaten yapay zekâolmadan göremiyor olmamız gibi durumlar ilgilerini çekti. Yapay zekâ gibi komplesk bilişim tekniğini kullanıyor olmak benim için dönüm noktasıydı. Google ile birçok projemiz olacak;. İlkini Türkiye ve İstanbul'da yapmak çok anlamlı'' şeklinde konuştu.
“Arşiv Rüyası” projesi için Google Artistsand Machine Intelligence [Google Sanatçılar ve Makine Zekâsı] programıyla konuk sanatçı olarak çalışan Anadol, süper bilgisayarlar ve makine zekâsındaki gelişmelere başvurdu. SALT Araştırma arşiv koleksiyonlarını, yüksek işlemci gücüne sahip yapay zekâ ve makine öğrenimi algoritmalarıyla görsel bir okumaya tabi tuttu. Çok boyutlu verileri -uzman değerlendirmelerinin ötesinde- bir yöntemle birbiriyle etkileşime açan Anadol'un'Arşiv Rüyası', bu zengin belge birikimini, izleyicinin tümüyle çevrelendiği bir mekânda çeşitli açılardan inceleme, değerlendirme ve yorumlama imkanı sunuyor.
