Çelebi Mehmet’in oğlu II. Murat döneminde inşa edilen Tokat Ulu Cami, doğu-batı yönünde iki son cemaat yeri olan Anadolu’daki tek cami olma özelliği ile dikkat çekiyor.
5000 yıllık bir medeniyete beşiklik eden Tokat’ta tarihi camiler arasında önemli bir yere sahip olan Ulu Cami, Anadolu’daki camiler arasında tek olma özelliği taşıyor. Çelebi Mehmet’in oğlu II. Murat döneminde inşa edildiği rivayet edilen Tokat Ulu Cami, Sultan Avcı Mehmet zamanında restore edilmiş. 1. Dünya Savaşında asker iskan edilen cami, daha sonra kendi haline terk edilerek harap durumda iken 1950 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılan restorasyon sonrasında ibadete açılmış. Tokat’ta orjinalliğini en fazla koruyan tarihi eserlerden biri olan Ulu Cami, ahşap üst örtüde yalancı kündekari tekniğinde yapılmış ahşap panolar ve yaldız boyalı bezemelerle dikkat çekiyor. Caminin ilginç özelliklerinden birisi de doğu- batı yönünde iki son cemaat yerleri bulunması. Bu özeliğiyle Anadolu’da tek olan caminin güney batı köşesinde yer alan kuş evi de ecdadın hayvanlara verdiği önemin bir nişanesi olarak yer alıyor.
6 yıldır caminin İmam Hatipliğini yapan Ali Yılmaz, caminin doğu ve batı yönünde iki giriş kapısı ve son cemaat yeri bulunduğunu kaydetti. Ramazan ayında kadınların kullandığı doğu giriş kapısının diğer aylarda kapalı olduğunu ifade eden Yılmaz, cuma camisi denilen caminin dış duvarında yer alan kuş evi ile de dikkat çektiğini söyledi.
Tarihçi Hasan Erdem, Tokat Ulu Cami’nin diğer ulu camiler arasında en önemli ayrıcalığının doğu ve batı yönünde iki giriş kapısı ve son cemaat yerinin bulunması olduğunu ifade ederek, "Türk İslam Kültüründeki Kabe-i Muazzama Kıble’ye verilen değer neticesinde cami cemaati çıkarken sırtı kıbleye dönmesin diye camiye giriş ve çıkışları sağ ve sol kanattan vermiş. Caminin doğu ve batı yönüne iki son cemaat yeri yapılarak Tokat Ulu Camisi’ni farklı bir mimari görüntüye bürünmesini sağlamıştır. Ulu Cami’yi diğer camilerden ayıran diğer bir özellik de ayak ve kemerlerdeki süslemelerin II. Murat döneminden, ahşap tavandaki süslemelerin ise Avcı Mehmet döneminden kalan kalem işi süslemelerdir" diye konuştu.
