Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, "Yeni vizyonumuz; insan ve varlık odaklı, doğal kaynaklarını koruyan, tarihi ve kültürel varlıkları gözeten, dönüşüm fırsatını değerlendirerek şehirlerimizi afetlere hazır hale getiren, yenilikçi ve özgün, katılımcı, şeffaf ve çözüm odaklı ilkeler üzerine inşa edilmiştir" dedi.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, 2017 yılı Şehircilik Şura Bildirgesini açıkladı. Ülkemizde 50’li yıllardan itibaren devam eden hızlı şehirleşme sonucunda şehirlerde yaşayan nüfusun kırsal nüfusa oranının 1950 yılında yüzde 25 iken, 2017 itibarı ile yüzde 90’lara ulaştığını ifade eden Bakan Özhaseki, "2050 yılında ise dünya nüfusunun üçte ikisinin, Türkiye nüfusunun ise büyük çoğunluğunun şehirlerde yaşayacağı öngörülmektedir. Şehirlerimiz; geçen yüzyılda, büyümenin, sanayileşmenin ve ekonomik gelişmenin lokomotifi olmuştur" diye konuştu.
2009 yılında Kentleşme Şûrası yapılarak şehirleşme sürecinin geldiği aşamanın mercek altına alındığın belirten Özhaseki, yaşam kalitesi, afetlere duyarlı yerleşme, doğal ve kültürel varlıkların korunması, kentsel dönüşüm, teknik ve sosyal altyapı, yerel kalkınma, kentlilik bilinci, katılım ve yerel yönetimler konularında çalışmalar yapıldığını kaydetti. Özhaseki, "Ülkemizin afet riskleri göz önüne alındığında sağlıksız ve dayanıksız yapı stoğunun dönüşüm fırsatı değerlendirilerek yenilenmesi ve şehirlerimizin daha yaşanılabilir hale getirilmesi için; 2012 yılında yürürlüğe giren 6306 sayılı kanunla birlikte kentsel dönüşüm uygulamalarına Bakanlığımız müdahil olmuştur. 2014 yılı ve sonrasında yayımlanan başta Kalkınma Planı, Hükümet Programları ve Orta Vadeli Programlar olmak üzere üst düzey ulusal politika belgelerinde insanımızın şehirlerde ve kırsal alanlarda yaşam kalitesinin yükseltilmesi noktasında somut hedef ve politikalara yer verilmiştir. Uluslararası belgeler çerçevesinde bakıldığında ise HABITAT III Konferansı ile belirlenen yeni şehirleşme gündeminin ülkemizde şehircilik stratejilerine aktarılması noktasında çalışmalar yürütülmektedir. Bu nedenle geleceğimiz adına en önemli uğraş alanlarımızdan biri şehircilik konuları ve şehirlerimiz olmaktadır. Ülkemizde; kurumsal örgütlenme ve yapılanma, mevzuatta yapılan yeni düzenlemeler, şehirleşme gündeminde yaşanan ulusal ve uluslararası gelişmeler ile belediyelerin hizmet kapasitelerinin geliştirilmesi kapsamında Şehircilik Şûrası’nın düzenlenmesi kararlaştırılmıştır" şeklinde konuştu.
Şehircilikte yeni vizyon
“Şehircilikte Yeni Vizyon” teması ile düzenlenen Şehircilik Şûrasında; Türkiye’nin yeni şehirleşme vizyonu, gelişen ve değişen koşullar çerçevesinde katılımcı bir şekilde belirlendiğini ifade eden Bakan Özhaseki, "Yeni şehirleşme vizyonu kapsamında, şehirlerimizde kimlik, planlama ve tasarım, kentsel dönüşüm, şehirleşme, göç ve uyum ve şehirleşmenin yeni vizyonunda yerel yönetimlerin rolü olarak 4 ana başlık altında belirlenmiştir. Şehircilikte yeni vizyonumuz; insan ve varlık odaklı, doğal kaynaklarını koruyan, tarihi ve kültürel varlıkları gözeten, dönüşüm fırsatını değerlendirerek şehirlerimizi afetlere hazır hale getiren, yenilikçi ve özgün, katılımcı, şeffaf ve çözüm odaklı ilkeler üzerine inşa edilmiştir. Şehircilik Şûrası’nda 4 önemli gündem maddesi altında toplanan komisyonlarca hazırlanan tespit ve tavsiyelerden yola çıkılarak belirlenen Yeni Şehircilik Vizyonu doğrultusunda öncelikli konuları içeren Şûra Sonuç Bildirgesi oluşturulmuştur. Buna göre komisyonlarda; şehirlerimizin planlama ve tasarımında kadim medeniyetlerin izleri, milli ve manevi değerlerimiz ile geleneksel kültürümüz öne çıkarılmalıdır. Kent kimliğinin ve özgün mekansal dokunun korunması ve geliştirilmesi amacıyla mahalle, aile ve komşuluk kültürü ile toplumsal değerler dikkate alınmalıdır. Sürdürülebilir mekansal gelişme için şehirlerimizde; çok merkezli, toplu taşıma olanaklarını destekleyecek, erişilebilir, güvenli, afetlere dirençli, enerji etkin ve katılımcı fiziki planlama stratejileri geliştirilmelidir. Kimlikli şehirlerin korunması ve geliştirilmesinde tasarımın etkinliği artırılarak kentsel tasarım rehberleri hazırlanmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Kentsel koruma ve yenileme alanları için yoğunluk ve yükseklik artışı oluşturmayacak modeller geliştirilmelidir.
Kentsel ve kırsal kimliğin birlikte korunması ve geliştirilmesinde yasal, yönetsel ve finansal teşvik mekanizmaları ve programları geliştirilmelidir. Küçük ve orta ölçekli şehirlerin yerel ve özgün kimlikleriyle çekim merkezi olmalarını sağlayacak plan ve teşvik programları geliştirilmelidir. Planlama ve uygulamalarda; konuların ve kurumların önceliklerinin belirlendiği, koordinasyon hukukunun geliştirildiği, yaşanabilirlik ve sürdürülebilirlik temelli yeni bir Şehircilik Çerçeve Kanunu hazırlanmalıdır. Yeni şehircilik vizyon, fikir ve uygulamalarının geliştirilmesini sağlayacak çok paydaşlı ulusal bir araştırma merkezi oluşturulmalıdır. Şehircilikte inovasyon düşüncesi temelinde şehirlerle ilgili tüm sektörlerde yenilikçilik ve yaratıcılık temelli çalışmalar desteklenmelidir. Yeşil şehir yaklaşımı çerçevesinde şehirlerimizde yeşil altyapı bileşenleri ile doğa ve ekolojik sistemler geliştirilmelidir. Ulaşımda insan odaklı ve çevreyi koruyan toplu taşım sistemleri, bisiklet yolları ve yaya bölgeleri yaygınlaştırılmalıdır. Mekansal ve toplumsal belleği sürekli hale getiren imgeler kentsel dönüşüm sürecinde korunmalı ve tasarıma yansıtılmalıdır" ifadelerini kullandı.
Kentsel Dönüşüm çalışmaları
Kentsel dönüşümün, planlamadan bağımsız yürütülmemeli ve dönüşüm stratejileri üst ölçekli planlardan başlayarak belirlenmeli olduğunun altını çizen Bakan Özhaseki, şunları kaydetti:
"Kentsel dönüşüm, hak sahiplerine kazanç sağlayan gayrimenkul odaklı ve emsal artışına dayalı bir yaklaşım algısından kurtarılmalı, yaşam, toplum ve çevre unsurlarını ön planda tutan örnekler geliştirilmelidir. Bütüncül planlama ilkesi çerçevesinde bina bazlı dönüşümün yanı sıra alan bazlı dönüşüm teşvik edilerek, sosyal donatı alanlarına, planlı altyapıya ve yeşil alanlara sahip nitelikli yaşam alanları oluşturulmalıdır. Kentsel dönüşümün sosyal ve ekonomik boyutu dikkate alınmalı, tüm paydaş kurumların katılımı ile alanda yaşayanlara istihdam sağlayacak ve eğitim imkanları oluşturacak projeler üretilmelidir. Kentsel dönüşüm alanlarında öncelikle yerinde dönüşüm ilkesi doğrultusunda, mevcut sosyal yapının ihtiyaçları ve özellikleri göz önünde bulundurularak mekansal çözümler üretilmelidir. Dönüşüm sürecinin daha sağlıklı ve etkin uygulanmasına yönelik olarak yeni proje ortaklarının kurulması ve finans tedbirlerinin alınması amacıyla mevzuat hayata geçirilecektir. İmar planları neticesinde oluşan değer artışlarının belli bir kısmının kamuya aktarılmalı ve bu kaynak şehirlerin sosyal ve teknik altyapısının geliştirilmesi amacıyla kullanılmalıdır. Belediyelerin finansman kuruluşu olan İLBANK’ın kentsel dönüşümde yönlendirici ve finansman sağlayıcı bir rol alması ve süreçte etkin olması sağlanmalı, kentsel dönüşüm kapsamında kullanılmak üzere yurt dışından uygun kredi finansmanı sağlanması için yapım faaliyetlerine yönelik Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı kurulmalıdır."
Dört ayrı komisyon çerçevesinde ele alınmış olan ve şura kararı niteliği kazanan bu önerilerin, diğer tespit ve tavsiyelerle birlikte değerlendirileceğini vurgulayan Özhaseki, bugün itibarıyla şûra kararlarının izleme ve değerlendirme sürecinin başlatılmış bulunduğunu söyledi.
