Amasya’da müzelerin paylaşamadığı Alman yapımı iki antika lokomotifin 1. Dünya Savaşı ile Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul ile Anadolu arasında kömür ve silah sevkiyatında kullanıldıkları tahmin ediliyor.
İstanbul’un elektriksiz kalmaması için kömür nakleden, Kurtuluş Savaşı sırasında da Karadeniz’e ve oradan da Anadolu’ya silah taşıyan trenler arasında Amasya’daki 1895 ve 1910 model iki buharlı lokomotifin de olabileceğini düşündüklerini belirten Amasya Valisi Dr. Osman Varol, Osmanlı Devleti topraklarına ilk geldikleri dönemde kanıtlarıyla birlikte hangi amaçla nerelerde kullanıldığının tespiti için komisyon oluşturacaklarını anlatarak “Özellikle kurtuluş mücadelesine çok büyük katkı sağladıklarını somut bir şekilde ortaya koyup daha sonra kent müzesinde sergileyerek bunu dünyaya duyuracağız” dedi.
Amasya’nın Suluova ilçesindeki Amasya İl Özel İdaresine bağlı Eski Çeltek Kömür İşletmesinde uzun yılar madenden kömür naklinde kullanılan lokomotiflerden 1895 tarihli olanının İstanbul’un enerji ihtiyacının karşılanması için inşa edilen bir demiryolu hattı üzerinde çalıştığıyla ilgili bilgiler edindiklerini anlatan Vali Varol, “O dönemde 1. Dünya Savaşı yıllarında İstanbul’un elektrik ihtiyacını karşılayan elektrik santralinin kömürü Zonguldak’tan denizyolu ile getirilmekteydi. Fakat savaş sırasında Rusya’nın denizyolu üzerinde oluşturduğu baskı sonucu o hat kullanılmaz hale gelince İstanbul’da ciddi bir elektrik sorunu baş göstermeye başlıyor. Buna çözüm düşünülünce Ağaçlı köyü bölgesindeki linyit rezervlerinden istifade edilmek isteniyor. Bunun için hızlıca bir demiryolu hattı inşa edilmek isteniyor. Lokomotiflerden bir tanesi bu hatta düzenli olarak Ağaçlı bölgesindeki linyit rezervlerinden İstanbul yakınlarındaki o elektrik santraline kömür taşıyarak savaşın o zor günlerinde devletin başkentinin elektriksiz kalmasını engelliyor. Aynı lokomotifin 1. Dünya Savaşı sonrasında da İstanbul’dan Anadolu’nun belirli bölgelerine gizlice silah taşıyan o dönemki Kuva-i Milliye güçlerinin hizmetinde de kullanıldığı konusunda bilgiler var. Ayrıca ispatlı olmamakla beraber bu lokomotiflerimizden bir tanesinin özellikle İtalyan işgal bölgesinden Anadolu’nun içlerine milli mücadele için temin edilen silahları, kaçırılan veya bir şekilde elde edilen silahları gizli bir şekilde taşımak için kullanıldığı konusunda ciddi iddialar var” diye konuştu.
1987 ve 1988’de Alman Lokomotif Kulübünün satın almak istediği lokomotiflere aynı zamanda Rahmi Koç Sanayi Müzesinin de talip olduğu lokomotiflerine değinen Varol, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 22 Haziran 1919’da Amasya Tamimi’ni yayınladığı şehirde inşa etmeyi planladıkları kent müzesinde söz konusu lokomotifleri sergilemeyi düşündüklerini vurgulayarak, “Araştırmaların daha bilimsel bir temele oturabilmesi, bu lokomotiflerin tarihiyle ilgili daha somut bilgilerin ortaya çıkarılması adına da daha derin bir araştırma yaptıracağız. Tarih konusunda bilgili kişilerden komisyon oluşturup bu lokomotiflerin somut olarak kanıtlarıyla birlikte bildiklerimiz dışında hangi amaçla nerelerde kullanıldığı ve özellikle kurtuluş mücadelesine çok büyük katkı sağladığını somut bir şekilde ortaya koyup daha sonra kent müzesinde sergileyerek bunu dünyaya duyuracağız” şeklinde konuştu.
