Balıkesir’in Bandırma ilçesine bağlı Sahil Yenice Mahallesi 240 hane ve bin kişiden oluşan nüfusu ile Türkiye’nin ceviz fidanı ihtiyacının yüzde 95’ini tek başına karşılıyor. Dünyadaki ceviz fidanı ihtiyacının ise yüzde 3’ünü karşılayan Sahil Yenice’de üreticiler AB’ye ihracatın devam edebilmesi için yetkililerden "Doku Kültür Laboratuvarı" istiyor.
Bandırma’ya 25 kilometre mesafede bulunan 240 haneli ve bin nüfusa sahip Sahil Yenice Türkiye’de ve dünyada adından "Ceviz Fidanı" ile söz ettiriyor. Türkiye’deki toplam ceviz fidanı ihtiyacının yüzde 95’ini, dünyadaki ihtiyacın ise yüzde 3’ünü karşılayan köyde bulunan 80 firmadan tırlarla Türkiye’nin dört bir yanına ve dünyanın 35 ülkesine fidan ihracatı yapılıyor. Sahil Yenice Mahallesi’nin muhtarı ve aynı zamanda ceviz fidanı ihracatı yapan bir firmanın da sahibi olan Nuri Varlık, Yenice’nin ceviz fidanı ticaretinde yaşadığı sorunları ve yetkililerden isteklerini İhlas Haber Ajansı’na anlattı.
Yılda 12 milyon adet ceviz fidanı üretiyorlar
2013 yılında Balıkesir’in Büyükşehir olması ardından köy statüsünden kırsal mahalle statüsüne geçen fakat köy görünümünden daha çok gelenleri karşılayan çok katlı binaları ve modern yaşantısı ile adeta bir belde veya ilçeyi andıran Sahil Yenice’de ekonominin tamamen aşılı ceviz fidanı üzerine olduğunu belirten Muhtar Nuri Varlık 1982 yılından bugüne kadar mahallelerinde aşılı ceviz fidanı üretimi yapıldığını ifade ederek, "Sahil Yenice aşılı ceviz fidanı üretiminde şu an Türkiye’de birinci, dünyada üçüncü sırada yer alıyor. Mahallemiz 240 ve ve bin nüfusa sahip. Nüfusumuzun tamamı aşılı ceviz fidanı üretimi ile uğraşmakta. Ceviz fidanını biz mahalle olarak bugünlere kadar getirdik fakat artık Avrupa’da rekabet edebilmemiz için ve daha modern ve sağlıklı fidan üretimi yapabilmesi için Doku Kültürü’ne geçmesi gerekiyor. Mahallemize kurulmasını istediğimiz Doku Kültürü Laboratuvarı ile Avrupa Birliği normlarında sağlıklı ve modern bir şekilde ceviz fidanı üretimi yapabileceğiz. Sahil Yenice’de yılda ortalama 8-12 milyon adet ceviz fidanı üretiliyor. Bu üretilen fidanların üçte birini Avrupa ülkelerine, üçte ikisini ise ülkemiz geneline verir. Tunceli’den Çanakkale’ye kadar her ilden müşterimiz var. Biz ceviz fidanında dünyada bir numara olmaya adayız. Sahil Yenice köyünün elinden tutun. Doku Kültür Laboratuvarını kurun" dedi.
"Ceviz fidanı aşısı sadece bu köyde tutuyor Türkiye’de"
Sahil Yenice’deki aşılı ceviz fidanı üreticilerinin sorunlarını çözüme kavuşturmak ve istenilen Doku Kültür Laboratuvarını kazandırmak amacıyla konu hakkında bir rapor hazırlayarak önce Balıkesir Valiliği’ne ardından da Tarım ve Hayvancılık Bakanı Bekir Pakdemirli’nin Bandırma ziyaretinde Bakan Pakdemirli’ye ileten Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Ekonometri Bölüm Başkanı ve TOBB Balıkesir İl Akademik Danışmanı Prof. Dr. Metehan Yılgör ise yapılan çalışmaları anlattı. Prof. Dr. Yılgör, "Üreticilerin sertifikasyon ile ilgili sorunları var. Aşı ile ilgili sertifikasyon sorunları belli ölçüde aşıldı ama ilk üretimde bunu Doku Kültür Laboratuvarı ile üretmek istiyorlar. Bunun için de teknolojik anlamda belirli bir yatırım gerekiyor. Bizler de Bandırma Ticaret Odası ve Borsası olarak beş kişiden oluşan bir komisyon kurduk. Bunu yetkililere taşımak istiyoruz. Gördüğümüz şu ki ceviz fidanı aşısı sadece bu köyde tutuyor Türkiye’de. Bu Allah’ın bir hikmeti. Burada değişik bir iklim hakim. Ceviz meyvesinde Hakkari birinci, Maraş ikinci, Denizli üçüncü sırada yer alıyor ama oralarda ceviz aşısı tutturmak isteseniz tutmuyor. Tutsa bile ancak yüzde 30’u tutuyor. O zaman maliyet yükseliyor. Ama burada aşıyı yüzde 95 oranında tutturmak mümkün. Bu Allah’ın buraya verdiği ayrı bir özellik. Bu konuda biz devletimizden yardım istiyoruz. Hani diyoruz ya köyden kente göç var. Köylerde insan kalmadı. Bandırma’nın köylerine bakın insan kalmadı. Ama burada bir tane dışarıya göç yok. Bin kişinin tamamı istihdam oluşturmuş durumda. 80 tane kurdukları resmi işletme var. Fakat köylümüzün yapabileceği bu kadar. Bundan sonraki aşamalarda teknoloji gerekiyor. Bu konuda da kamuoyu oluşturmak amacıyla komisyon olarak faaliyetlerimiz var. Bu doğrultuda hazırladığımız raporu Bandırma Kaymakamımıza, Balıkesir Valimize ilettik. En son da Sayın Bakanımız Bekir Pakdemirli Bandırma’ya geldiğinde raporu kendisine takdim ettik. İnşallah dünyada bir numara olmak için know how olur ve Doku Kültür Laboratuvarı kurulursa bu köyümüz dünyada ceviz konusunda bir numara olur. Olmaması için hiçbir sebep yok. 20 yıl önce insanlar kişi başına bir kilo ceviz yerken şimdi bu oran 3,5 kiloya kadar yükseldi. O kadar ceviz ekimi olmasına rağmen halen daha ceviz meyvesi ithal ediyoruz. Çözüm burada. Hem üretimi arttırmak amacıyla hem de dünya çapında rekabeti arttırmak amacıyla bu laboratuvara çok ihtiyaç var" dedi.
"Doku Kültür Laboratuvarı olmazsa AB’ye ihracat da olmaz"
Ceviz fidanı üreticisi Mümin Acar ise, "1982 yıllarında başladık ve günümüze kadar ceviz fidanı üretiyoruz. Geçimimizi bununla sağlıyoruz. Biz şu anda Kasım ayında tohum ekimi ile başlayıp Temmuz-Ağustos aylarında sıcağın altında aşılama yaparız. Sonraki yıl da çıkan fidanlarımızı satışını yaparız. Bu böyle devredip gider. Son yıllarda ürettiğimiz fidanların ihracatında sıkıntılar çıktı. Bizden altı-üstü belli çeşitler isteniyor. Bizim Chendler gibi üstü belli çeşitlerimiz var. Bunlar tescilli ama alt kök olarak tescilli bir ürünümüz yok. Bu nedenle şu anda ihracat yapamıyoruz. Bizden istenen ya doku kültürü üzerinden laboratuvarda üretilmiş kök anacı üzerine aşılı veya tescillenmiş belgeli tohum üzerine aşılı fidan isteniyor. Şu anda tohum üzerine olmadığı için bizim ilk etapta Doku Kültür Laboratuvarında üretilmiş fide üzerine aşı yapmamız lazım" diye konuştu.
