İpek Yolu Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nde (TANAP) sona yaklaşılıyor. Güney Gaz Koridoru’nun en önemli halkası ve Azerbaycan’ın Şahdeniz-2 sahasından çıkarılan doğalgazın Avrupa’ya ulaştırılmasına ve bölgedeki doğalgaz arz güvenliğine katkıda bulunacak olan TANAP’ın, Eskişehir’den Edirne-İpsala’ya kadar uzanan 2’nci fazının inşası da tamamlandı.
Türkiye ve Azerbaycan’ın enerji alanında uzun yıllar öncesine dayanan stratejik işbirliğinin en önemli projelerinden biri olan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) Projesi’nde, nisan ayı ortası itibarıyla mekanik tamamlamaya ulaşıldı. Ardahan’ın Posof ilçesinden Türkiye’ye giriş yapan ve 20 il, 67 ilçe ve 600 köyden geçtikten sonra Edirne’nin İpsala ilçesinde Avrupa’ya bağlanan toplam bin 850 kilometre uzunluğundaki boru hattı projesinde sona yaklaşılıyor. Azerbaycan’dan Avrupa’ya doğalgaz taşıyacak Güney Gaz Koridoru’nun en önemli halkası olan TANAP’ın Eskişehir’e kadar olan kısmının açılışı 12 Haziran 2018’de uluslararası bir törenle yapılmış ve ticari gaz iletimi başlamıştı.
TANAP Genel Müdürü Saltuk Düzyol, TANAP’ın Edirne’nin İpsala ilçesindeki MS4 Ölçüm İstasyonu’nda basın mensuplarıyla bir araya gelerek, Suriye’den başlayacak ve Türkiye güzergahlı Akdeniz üzerinde yeni hat iddialarını da yanıtladı.
"4 ay sonra ilk test gazı iletilecek"
İpsala’daki MS4 Ölçüm İstasyonu’na yapılan basın gezisinde konuşan TANAP Genel Müdürü Saltuk Düzyol, 15 Nisan 2019’da boru hattının Eskişehir ile Avrupa bağlantı noktası arasında kalan bölümünde hat dolumuna başlanmasının planlandığını söyledi. TANAP’ın 1 Temmuz 2019 tarihi itibarıyla Azerbaycan gazını Türkiye-Yunanistan sınırında teslim alarak Avrupa’ya iletimini yapacak olan Trans Adriyatik Boru Hattı’na (TAP) test amaçlı gaz verilmesi için hazır hale geleceğini dile getiren Düzyol, "TANAP, 21’inci yüzyılın en önemli enerji projeleri arasında yer alıyor. Azerbaycan doğalgazının boru hattımız vasıtasıyla 30 Haziran 2018 tarihinden itibaren Türkiye piyasasına arzının gerçekleştirilmesinin ardından, Avrupa’ya gaz iletmek üzere proje takvimine uygun şekilde çalışmalarımıza devam ediyoruz" dedi. Türkiye’ye iletilen gaz miktarı ile ilgili de bilgi veren Düzyol şöyle devam etti:
"Türkiye’ye boru hattımız vasıtasıyla 30 Haziran 2018’den 28 Şubat 2019’a kadar yaklaşık 1,25 milyar metreküp gaz taşındı. Bu rakamın 2019 yılının haziran ayı sonuna kadar 2 milyar metreküpe, 2019 yılı sonuna kadar ise 4 milyar metreküpe ulaşmasını hedefliyoruz."
"9 büyük Avrupa gaz alıcısı, Azerbaycan gazıyla buluşmuş olacak"
Düzyol konuşmasının devamında, "2015 yılında inşaat faaliyetlerine başladığımız projede şu an Avrupa’ya gaz verebilir hale gelmiş bulunmaktayız. Mekanik olarak işlevimizi tamamladık. Şu anda bin 850 kilometrelik boru hattımızla beraber 4 ölçüm istasyonu, 49 adet blok vana istasyonu, ve 2 adette kompresör istasyonunu tamamlamış durumdayız. Bugün MS4 dediğimiz, Edirne’nin İpsala içesi Sarıcali köyü yakınlarındaki 4 numaralı ölçüm istasyonumuzda bulunuyoruz. Türkiye-Yunanistan sınırına yaklaşık 5 kilometre mesafedeyiz. Bu noktada gazı Avrupa’da şu anda inşa edilmekte olan boru hattına teslim edeceğiz. Burada 9 büyük Avrupa gaz alıcısı, Azerbaycan gazıyla buluşmuş olacak. Projede yaklaşık olarak 13 bin insan görev aldı. 7 milyar dolar civarında bir harcamamız oldu. Zamanında bütçesinin çok çok altında yüzde 41 gibi bir tasarrufla tamamlanan bir proje olması asabıyla başarılı olduğumuzu söyleyebiliriz. Hem Türkiye hem de Azerbaycan açısından stratejik öneme sahip olan bu proje sayesinde, Türkiye arz çeşitliliğini ve arz güvenliliğini artırırken bölgesinde bir enerji konumuna gelmek adına önemli bir başarıyı gerçekleştirmiş olacak. Azerbaycan açısından da önemli bir proje hem AB ile olan politik bağların güçlenmesi AB ile olan ticaret hacminin artırılması hem de Azerbaycan ekonomisinin sürdürülebilir bir kalkınmayı sağlayabilmesi açısından TANAP önemli bir gelir kapısı olacak. AB açısından da önemli bir proje, özellikle Güneydoğu Avrupa ülkelerinin tek kaynak ülkeye bağımlılığını azaltması ve gazın gazla rekabet ettiği bir piyasada daha düşük maliyetlerle enerji tüketebilmesi açısından da önem taşıyor" ifadelerini kullandı.
"Suriye hattına pek ihtimal vermiyorum"
İHA muhabirinin Suriye kaynaklı Akdeniz üzerinden gönderilmesi gündeme gelen yeni bir hat ile ilgili sorusunu da yanıtlayan Düzyol, "Tabi boru hatlarıyla ilgili çok farklı projeler üretiliyor. Kağıt üzerine, haritalar üzerinde ama bu projelerin çok azı hayata geçebiliyor. Bunun için özellikle yatırımcıların iştahlı olması lazım çok büyük yatırım maliyetleri söz konusu. Yani bugün pek çok proje geçmişte hayatiyet kazanamadan tarihin tozlu rafları arasında yerlerini aldılar. TANAP bu anlamda bir başarı öyküsüdür. Çok kısa bir süre içerisinde gaz değer zinciri oluşturuldu. 2012 ev sahibi hükümet anlaşması imzalanmıştı. 2015 yılında inşaata başlama noktasına gelindi ve 3 yıl gibi kısa bir sürede yatırım tamamlandı. Gerçekten TANAP gerek Orta Doğu’nun gerekse Avrupa’nın en büyük doğalgaz boru hattı. Hem çap hem de uzunluk olarak. Yani bu tarz projeler bahsettiğiniz tarzda projeler gündeme geliyor ama çok azı gerçekleşebiliyor. Ben pek ihtimal vermiyorum açıkçası" diye konuştu.
TANAP ile ilk etapta 6 milyar metreküpü Türkiye piyasasına arz edilmek üzere toplam 16 milyar metreküp doğalgaz taşınacak. TANAP’ın kapasitesi, ilerleyen yıllarda ek yatırımlarla önce 24 milyar metreküpe ve ardından 31 milyar metreküpe kadar çıkarılabilecek.
84 milyon dolarlık bütçe ile yerel kalkınmaya destek
Kaynak hacmi itibarıyla Türkiye’de özel sektör eliyle uygulamaya aktarılan en büyük sosyal ve çevresel yatırım programlarından birisi olma özelliğini taşıyan Sosyal ve Çevresel Yatırım Programı (SEIP) vasıtasıyla TANAP, bir taraftan Türkiye’nin ve Avrupa’nın enerji arz güvenliğine katkı sağlarken, diğer taraftan da güzergahı üzerinde yer alan il, ilçe ve köylerde sosyoekonomik kalkınmayı hızlandırma ve doğal kaynakların korunması hedefiyle 860 doğrudan hibe, 8 doğrudan yatırım ve 8 program katkısı protokolü çerçevesinde bine yakın projeyi toplam 84 milyon dolarlık bütçe ile hayata geçiriyor. Program kapsamında şu ana kadar 433 okul ve sosyal alan modernizasyonu, 257 hayvancılık ve arıcılık projesi, 181 altyapı projesi ve 17 yenilenebilir enerji projesi uygulamaya aktarıldı.
