Kadınların yaşamlarında önemli bir dönem olan menopoz, akla öncelikle ateş basmalarını, duygusal iniş çıkışları getirse de vücutta bazen hiç fark edilmeyen değişikliklere hatta sağlık sorunlarına da neden oluyor öyle ki değişen hormon dengeleri nedeniyle kadınlar bu dönemde kalp damar hastalıklarına daha yatkın hale gelebiliyor ve kas-iskelet sistemleri de etkilenebiliyor.
Acıbadem Eskişehir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Cantuğ Çalışkan, bu tür sağlık sorunlarını yaşamamak için kadınların dengeli beslenme, egzersiz ve sağlıklı uyku sayesinde bu döneme hazırlık yapmasını önererek “Menopoz korkulu bir süreç değil, doğal bir dönem. Yol açacağı sorunları ortadan kaldırmak için sağlıklı yaşam kurallarını uygulayarak kadınların, hayat kalitelerini bozmadan yaşamaları mümkün” diyor. Menopoz kısaca kadınların en az bir yıl boyunca aylık adet kanaması yaşamaması olarak tanımlanıyor. Dünyada ortalama menopoz yaşı 51 iken, menopoz öncesi süreç de 7-10 yıl sürebiliyor. Üremeyle ilgili en önemli kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteronun yaşa bağlı olarak azaldığını kaydeden Prof. Dr. Ahmet Cantuğ Çalışkan, bu süreci “Bu azalma da düzensiz adet kanamaları veya kanamaların kesilmesine yol açıyor. Yumurtalıklarda ovulasyon denilen yumurtlama kesilince östrojen ve progesteron hormonunda da azalma yaşanıyor. Östrojen eksilmesi ile aylık kanamaların olmaması ve gebelik oluşmaması yanında vücutta birçok sistemi etkileyecek değişiklikler meydana geliyor” diye ayrıntılandırıyor. Prof. Dr. Ahmet Cantuğ Çalışkan, menopozun vücut sistemleri üzerindeki etkilerini başlıklar halinde ele alarak olası sorunları yönelik çözüm yolları öneriyor.
Üreme sistemine etkileri
Perimenopoz ya da premenopoz denilen menopoz öncesi süreçte hormonların azalmasına bağlı kanama düzeninde bozulmalar oluyor ve menopozla birlikte adet kanamaları tam olarak kesiliyor. Aylık kanamalar kesilince servikal mukus denilen yumurtlama döneminde belirgin olarak görülebilen rahim ağzındaki yapıda oluyor. Vajinal kuruluk ve libidoda (cinsel istek) azalma olmakla birlikte bu şikayetlerin kalıcı hale gelmediğini belirtiyor.
Endokrin sistemde oluşan değişiklikler
Endokrin sistem üreme için gerekli olan östrojen ve progesteron hormonlarını içeriyor. En sık görülen menopoz şikayeti olan sıcak basmalarının da östrojen eksikliğine bağlı olduğunu kaydeden Prof. Dr. Ahmet Cantuğ Çalışkan, şöyle devam ediyor:
“Sıcak basmaları ani gelen sıcaklık hissinin ciltte kızarıklık yaptığı ve zaman zaman terlemeyle birlikte görüldüğü günün herhangi bir saatinde yaşanan birkaç saniye veya birkaç dakika sürebilen durumlardır. Sıcak basmalarının önlenmesi ve tedavisinde yaşam koşullarında bazı değişiklikler yapılması faydalı olur. Kahve ve sıcak içecek tüketiminin kesilmesini öneriyoruz. Ayrıca zaman zaman meditasyon ve yoga gibi farkındalık teknikleri de sıcak basmalarında rahatlama sağlayabiliyor. Menopozla birlikte kalori ve yağ yakımı azalıyor ve vücutta enerji depolama fazlalığı oluşuyor. Bu durum da kilo alımını kolaylaştırıyor.”
Sinir sisteminde yaşananlar
Menopoz kadınlardaki tüm duygu durumunu da değiştiriyor. Bir gün kendini mutlu hisseten kadın ertesi gün tam tersi durum yaşayabiliyor. Kadınlarda sinirliliği artıran duygu dalgalanmalarının sık olabildiğini kaydeden Prof. Dr. Ahmet Cantuğ Çalışkan, “Birkaç hafta süren kaygı ve depresyon durumu varlığında mutlaka doktora başvurulmalı. Menopoz tek başına depresyona sebep olabilecek bir durumdur. Östrojen eksikliğine bağlı ateş basmaları ve gece terlemeleri ile birlikte uykusuzluk da sık görülür. Bilinmeyen mekanizmalar nedeniyle menopozda hafıza da etkileniyor. Yaşla birlikte hafıza kaybı oluşuyor. Ancak bunun menopozdan ya da ilişkili başka rahatsızlıklardan mı kaynaklandığı net değildir” diyor.
İdrar yolu sistemine etkileri
Östrojen düzeylerinin azalması ile birlikte inkontinans denilen idrar kaçırma durumunda artış görülüyor. Öksürme, hapşırma ve ağır kaldırma gibi karın iç basıncını artıran durumlarda idrar kaçışı olabiliyor. Aynı zamanda gece yatarken de sık sık idrara kalkma veya idrar kaçırma görülebiliyor.
Kalp damar sistemindeki sorunlar
Östrojenin genel anlamda kalp damar sistemine olumsuz etkisi oluyor ve östrojen eksikliği ile birlikte kardiyovasküler hastalık riski artıyor. Hormon eksikliğinin kolesterol düzeyini artırarak kalp krizi ve inme gibi sonuçları kötü olabilecek durumlara yol açtığını belirten Prof. Dr. Ahmet Cantuğ Çalışkan, bu olumsuz etkilerin düzeltilmesi için hormon replasman tedavilerinin faydalı olabileceğini söylüyor.
İskelet ve kas sisteminde meydana gelen değişiklikler
Menopozla birlikte kemiklerin yoğunluklarında azalma görülüyor. Bu durumun kemik kırıklarının artmasına sebep olan bir değişim olduğunun altını çizen Prof. Dr. Ahmet Cantuğ Çalışkan, “Yaşla birlikte hormon azalmasına bağlı osteoporoz denilen kemik erimesi hastalığı da artıyor. Ayrıca kemiklerle birlikte menopozda kas kütlesinde de azalma oluyor. Eklemlerde ağrı ve hareket kısıtlılığı sık oluşuyor. Düzenli yapılan egzersiz ve beslenme ile birlikte hem kemik hem de kas kütlesinde eksilme daha az yaşanır. Aynı zamanda eklem ağrılarında da azalma olur” diye bilgi veriyor.
