Türkiye’nin ilk yerli ve milli motoru olan TEI-PD170 bugün TEI’de düzenlenen tören ile teslim edildi.
TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI)’de 2012 yılında imzası atılan TEI-PD170 Operatif İHA Motor Geliştirmesi Projesi (SSB-TEI) kapsamında yapılan ve Türkiye’nin ilk yerli ve milli motoru olma özelliği taşıyan TEI-PD170’nin seri üretim ilk partisi bugün düzenlenen tören ile teslim edildi. Projenin çıktısı olan PD170 isimli 170 beygir gücündeki pistonlu turbo dizel havacılık motorunun, başta ANKA platformu olmak üzere MALE (Medium Altitude Long Endurance) sınıfı insansız hava araçlarının güç ihtiyaçlarını karşılaması hedefleniyor.
2017 yılında prototipi yapılan ve 2018 yılında ANKA platformu ile ilk uçuşu gerçekleştirilen ve tamamını TEI çalışanı, mühendisi ve teknisyen ekibi ile üretilen PD170 turbo dizel motorun teslim töreninde açılış konuşmalarını yapan TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Akşit, günün öneminden bahsetti. Akşit, “Bugün aslında Türk savunma ve hava sanayii için önemli bir dönüm noktasıdır. Hep birlikte şahit olmak için buradayız. Bugün törenini yapacağımız motorlar mühendislerimizin, çalışanlarımızın kabiliyetleri ile ilk kez seri imalatı yapılmış motorların teslim törenini yapıyoruz. Bugün teslim yapacağımız motorlardan bu yıl 13 tane üretmeye söz vermiştik. Sözümüzü de tuttuk. İlk seri imalat motoru da hemen yıl bitmeden teslim ettik ki, onlarda entegrasyonu ve diğer testlere devam etsinler” ifadelerini kullandı.
“TEI, havacılık sanayisinde uluslararası düzeyde üretici ve tasarım merkezi konumundadır”
TEI Genel Müdürü Akşit’in ardından konuşan Eskişehir Valisi Özdemir Çakacak ise TEI’nin havacılık sanayiinde uluslararası düzeyde bir üretici olduğunu söyleyerek, “Bugün TEI’nin motor geliştirme projesinin seri imalatı olan motorlarının teslim törenindeyiz. Bu gurur anına şahitlik etmekten büyük bir onur ve mutluluk duyuyoruz. Türkiye’nin havacılık motorları alanındaki lider firması TEI, nitelikli yöneticileri çalışanları, birlikte çalıştığı yan kuruluşları ile ilimizin, ülkemizin yüz akı kuruluşlarından bir tanesidir. Birbiri ardında başarılı projelere imza atarak, ülke insanımızı, milletimizi gururlandırmaktadır. Havacılık sanayisinde uluslararası düzeyde üretici ve tasarım merkezi konumundadır. Her geçen gün de bu konumunu bir adım ileri götürmektedir” diye konuştu.
“Dünyaya örnek teşkil edilecek bir yürüyüş ancak içinde bulunduğumuz ortama baktığımızda koşmamız gerek”
Son olarak konuşan T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, TEI’nin yapmış olduğu işlerin iyi bir yürüyüş olduğunu, ama koşmak gerektiğini söyledi. Daha çok çalışarak içinde bulunulan ortama ve ihtiyaçlara bakıldığında koşmanın gerekli olduğunu vurgulayan Demir, “Savunma sanayiimizin belli alanlarda bir noktaya geldiğini görüyoruz. Özellikle platform üretiminde artık dünyanın söz sahibi ülkelerinden biri olma yolunda yol alıyoruz. Ancak bir süredir ısrarla her fırsatta alt bileşenler ve alt ileri teknolojilerine dair yürümenin yetmediği ve koşmamız gerektiğini vurguluyoruz. Sayın genel müdürümüz 2013 yılında başlayan programla alakalı bilgi verirken yapılan motorlarla alakalı iyi bir yürüyüş diyorum. Ama koşma tanımımıza uymuyor. Sizlerden, bütün çalışanlarımızdan ülkemiz adına istiyoruz. Buna ihtiyacımız var. Evet, tebrik ediyoruz. Yürüyüşünüz başarılı, çok güzel dünyaya örnek teşkil edilecek bir yürüyüş, ancak içinde bulunduğumuz ortama ve ihtiyaçlarımıza baktığımızda koşmamız gerektiğini, günün 24 saat olduğunu unutmayalım. Motor çalışmalarımızda Türkiye’nin köklü kurumu olan ve öncüsü olan TEI’nin ve TUSAŞ şirketimiz bizim için gurur kaynağı. Tabii seri üretime geçmek çok önemli bir kavram. Özellikle havacılık platformlarında çok önemli test süreçlerinin olduğunu ve bunu başarı ile geçtiğini belirtmek isterim” dedi.
“TS1400 turbo şaft motorumuzun ilk resmi testleri başarı ile geçtiğinin müjdesini veriyoruz”
Üretilen PD170 motorunun bir kaçını Akıncı’da kullanılmak üzere gönderileceğini ifade eden Sanayii Başkanı Demir, ilk yerli helikopter motoru TS1400 motorunun da ilk resmi testlerini başarı ile geçtiğinin müjdesini vererek, “PD170’in Akıncı’larda kullanılacağını belirtmek isterim. Akıncı’nın belirli modelleri olacak bu modellerden bir tanesini inşallah PD170 ile uçuruyor olacağız. Genel müdürlerim bu arada buradaki PD170’lerin birkaç tanesini alıp akıncıya göndereceğiz. Temel bey birazcık bekleyeceksiniz bazı motorlar için. Akıncıya motor gönderiyoruz. Hayırlı olsun. Milli uçağımıza milli motor. Ülkemiz motor çalışmalarının kalbi olan TEI’nin üzerinde çalıştığı bir diğer motor olan TS1400 turbo şaft motorumuzun ilk resmi testleri başarı ile geçtiğinin müjdesini veriyoruz. Burada da hep beraber bunu kutlamak istiyoruz. TUSAŞ’ın ürettiği T70 Genel Maksat Helikopterimize TEI’nınimal ettiği ilk iki motor takılarak başarı ile çalıştırıldı. 2020 yılı içerisinde 25 adet daha motor teslim edilecek. Toplamda bilindiği üzere 236 adet T70 motoru üretilecek.” diye belirtti.
“Herhangi bir gerilimden veya tek taraflı adımdan kaynaklanacak kayıpların her iki taraf için de söz konusu”
Demir, "TEI’nin stratejik ortağı olan General Electric (GE) firması yetkililerinin de bu başarıda önemli bir payının olduğu ve içinden geçtiğimiz bu dönemde Türkiye Amerika ilişkilerinde aslında burada çok güzel bir örneğin olduğunu, iki ülke arasında gerilimden çok iş birliği alanlarının çok fazla olduğunu, herhangi bir gerilimden veya tek taraflı adımdan kaynaklanacak kayıpların her iki taraf için de söz konusu olduğunu vurgulamak istiyorum. Demek ki iş birliğinde bir fayda ve rahmet var. O anlamda iplerin gerilmesini isteyen taraf hiçbir zaman biz olmadık. Olmamaya da devam edeceğiz. Umarız ki aklıselim galip gelir ve karşılıklı kazan-kazan ilişkisinin daha da ileri boyutlarda devam ettiğini görürüz" şeklinde konuştu.
Sanayii Başkanı İsmail Demir’in ardından üretilen motorların teslim töreni gerçekleştirildi. Törene; Eskişehir Vali Özdemir Çakacak, T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, bazı milletvekilleri, Anadolu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Şafak Ertan Çomaklı, protokol üyeleri ve TEI çalışanları katıldı.
