Türkiye’deki kelebek türlerinin yarıdan fazlası Van Gölü havzasında yaşıyor

Türkiye`de tespit edilen 400’den fazla kelebek türünden 230`unu bünyesinde barındıran Van Gölü Havzası, endemik türlerle doğaseverlerin ilgi odağı oluyor.

Zengin florası, yüksek rakımı ve eşsiz doğasıyla çok sayıda canlıya ev sahipliği yapan Van Gölü Havzası, Türkiye’de yaşayan kelebek türlerinin yarısından fazlasını barındırıyor.

Özkan Olcay

Van ve Bitlis’teki doğa fotoğrafçıları ile kelebek gözlemcileri de her yıl nisan ayı başından eylül ayı sonuna kadar olan 6 aylık zaman diliminde farklı dönemlerde ortaya çıkan endemik kelebek türlerini kayıt altına alıyor.

Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Öğretim Görevlisi ve kelebek gözlemcisi Oktay Subaşı, Doğu Anadolu Bölgesi`nde kelebeklerin tür olarak yoğun yaşadığı yerlerden birinin Van Gölü Havzası olduğunu söyledi.

El değmemiş doğası, yüksek dağları, sulak alanları, çayır ve meraları, zengin bitki örtüsü, zirai ilaçlamanın diğer bölgelere göre daha az yapılması gibi faktörlerin Van Gölü Havzası’ndaki popülasyon ve tür çeşitliliğinin zenginliğinde önemli etmen olduğunu söyleyen Oktay Subaşı, 20 yıldır Van Gölü havzasının kelebek türlerini fotoğrafladığını belirtti. Subaşı, “Romanov Gelinciği”, “Step Fistosu”, “Işgın Zümrütü” ve “Zegris” gibi endemik ve değerli kelebek türlerinin Bitlis bölgesinde, “Rosenin Çokgözlüsü”, “Şehzade”, “İran Ateşi”, “Çok gözlü Van Esmeri” gibi kelebek türlerinin de özellikle Van ve çevresinde yaşadığını ifade etti. Subaşı, “Bitlis Eren Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışmaktayım. Ayrıca amatör olarak doğa fotoğrafçılığıyla uğraşıyorum. Daha çok kelebek ve kuş gözlemciliği yapıyorum. Uzun yıllardır Van Gölü Havzasında daha çok olmak üzere kelebek türlerini fotoğraflıyorum. Bitlis ve Van illeri, Van Gölü havzası kelebek türleri açısından oldukça büyük zenginliğe sahip. Türkiye’deki toplam tür sayısı 430 civarında. Van Gölü havzasında ise Bitlis ve Van illerinde bu türlerin 230’a yakını görülmekte ve uçmaktadırlar. Ayrıca Van Gölü havzasının bir başka özelliği de bu bölgede uçan türlerin büyük bölümü birçok özel türe ev sahipliği yapmaktadır. Van Gölü havzasında uçan kelebeklerin büyük çoğunluğu Türkiye’nin başka bölgelerinde pek görülebilen türler değil. Bu türleri bölge dışında başka yerlerde gözlem yapma şansı çok azdır. Bu türlerden bazılarını bahsetmek istersek mesela sadece Van ilinde görülen “Rose’nin Çokgözlüsü” kelebeği sadece Türkiye’de Van ilinde görülen bir kelebek. Yine bunların dışında bölgede görülebilen Türkiye’nin her yerinde gözlem yapma şansı olmayan önemli kelebek türleri var. Bunlar mesela Van’ın Çatak ilçesinde uçan “Şehzade kelebeği”, bunun dışında yine Bitlis ve Van’da gözlemlenebilen “Romanov Gelinciği” kelebeği, “Işgın Zümrütü” kelebeği, “Çokgözlü Van Esmeri”, “İran Çokgözlüsü” ve “İran Ateşi” gibi birçok farklı kelebek türü sadece Van ve Bitlis görülebilmektedir. Bu kelebeklerin burada uçuyor olması birçok doğa fotoğrafçısını ve kelebek gözlemcisinin bölgemizi ziyaret etmesini yol açmaktadır. Çok sayıda kelebek fotoğrafçısı ve gözlemcisi her yıl bu türleri görebilmek ve fotoğraflamak için bölgemizi ziyaret etmekteler” dedi.

Kuraklık nedeniyle bu yıl kelebek popülasyonunda azalma olduğunu dikkat çeken Subaşı, “Fakat bu yıl bölgemizde ciddi bir kuraklık tehlikesi olduğunu gözlemliyorum. Bölgemiz 3 aydan fazla bir süredir maalesef çok az yağmur aldı. Son 2 aydır hiç yağmur yağmadı diyebiliriz. Yağmur yağmaması kelebeklerin besin bitkilerin yetişmemesine engel oldu. Arazilerde yaptığım gözlemlere baktığımda hem kelebeklerin sayıca daha az uçtuğunu gözlemlemekteyim hem de daha önce çok rahat görebildiğim bazı türleri sahada görememekteyiz. İklim değişikliğinin bunda büyük etkisi var. Havaların çok sıcak olması ve ayrıca yağmur yağmaması kelebeklerin besin bitkilerini alanda sahada pek olmamasına yol açtı. Buda kelebeklerin sayıca daha az uçtuğu ve sıcaktan dolayı normalde 15-20 gün sonra uçması gereken bazı türlerin mevsiminden önce uçtuğuna dair gözlemler yapmaktayım. Eğer yağmur yağarsa belki biraz toparlama şansı olabilir ama bu yıl pek bunun olacağını zannetmiyorum. Daha önceki yıllar sahada gözlemlemediğim bir durumla karşı karşıyayız. Yinede bölgenin kelebek zenginliğini görmek için kelebek gözlemcilerini, doğa fotoğrafçılarını her zaman bölgemize bekleriz” diye konuştu.