Gaziantep’te tarihi kazılarda 1998 yılında tesadüfen bulunan Çingene kızı mozaiğinin kayıp parçaları 20 yıl aradan sonra Gaziantep’te düzenlenen programla sergilenmeye başladı. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Aksoy’un katıldığı programda Çingene Kızı, kardeşi olan Belkıs’a da kavuştu.
ABD Ohio eyaletinde bulunan Bowling Green State Üniversitesi’nden alınarak Gaziantep’e getirilen Çingene Kızı mozaiğinin 12 eksik parçası, Zeugma Müzesi’nde düzenlenen lansmanla tanıtıldı. Düzenlenen lansmana Gaziantep Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Gaziantep Valisi Davut Gül, Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin de katıldı. Fatma Şahin aptığı konuşmada getirilen ve tanıtımı yapılan parçalar arasında Çingene kızının kardeşi olarak bilinen Belkıs kızın mozaiğinin de yer aldığını da söyledi. Çingene kızı mozağinin kaçırılması ve ülkeye dönüş için başlatılan mücadele sürecinin hikayesini de anlatan Şahin, "Çingene kızı mozaiği bu müzenin en büyük yer mozaiği. Ama kaçırılırken, bizim çingene kızımız, yere düşüyor. 1998 yılında Kutalmış hocamın başkanlığında Kültür Bakanlığı liderliğinde, bu çingene kızımızın ailesi nerede olduğu araştırıldı. 2012’yılında Bowling üniversitesindeki bir akademisyenin Kurtulmuş hocamızı arayarak, çingene kızının ailesinin sanat merkezinde olduğunu söylemesi ile süreci başlattık. Kültür ve Turizm bakanlığımız hukuki süreci başlattı. İçişleri, Dış işleri, Adalet Bakanlığı, Gaziantep Büyükşehir Belediye başkanlığı olarak, büyük bir koordinasyon içerisinde, dayanışma içerisinde 20012 yılında başlayan süreç bu gün tamamlandı. Şimdi gaziantep’e gelme zamanı. Uzaklarda aramayın. Çingene kızının ailesi, Belkıs’ın aileye nasıl kavuştuğuna hep beraber şahitlik edelim" dedi.
Gaziantep Valisi Davut Gül, tarih ibir güne tanıklık ettiğini belirterek, "Medeniyet 3-5 yılda oluşmuyor. Gaziantep’e gastronomi kenti diyoruz. 1700-1800 yıl önce mutafağı, musikisi, mimarisiyle Gaziantep’uin bu potansiyelini görüyoruz. Büyük devlet olmak bir çakıl taşını bile nerede olursa olsun alabilme gücüyle ilgilidir. Türkiye kendisine ait bir eseri, varlığı Cumhurbaşkanlığımız liderliğinde, ait olduğu topraklara getirdi" dedi.
Bakan Mehmet Nuri Ersoy, "Kültürel miras, aynı duyguları paylaşmayı sağlayan güçlü bir bağlılıktır. Bugün bu bağa gücüne güç katıyoruz. Çingene kızın resmedildiği komposizyona ait 12 parça eşsiz mozaik bizlerle anayurdunda buluşuyor. Bu kavuşmanın Zeugma müzemize olan ilgili kat kat artıracağına inanıyorum" diye konuştu.
Çingene kızın hikayesi
Nizip ilçesine 10 kilometre mesafedeki Belkıs Mahallesi yakınlarındaki Fırat Nehri kıyısında, milattan önce 2’nci ve 3’üncü yüzyıllara tarihlenen muhteşem mozaiklerle süslenmiş Roma evlerini bünyesinde barındıran Zeugma Antik Kenti’nden çıkarılan Çignene kızı mozaikleri, görüntüsü gibi hikayesi de etkiliyor.
Çingene kızı mozaiğe 1998 yılındaki kurtarma kazıları sırasında, bir vatandaşın gösterdiği Kelekağzı bölgesinde açılan yaklaşık 15 metrekarelik tahrip edilmiş mozaiğin üzerindeki kırık bir sütunun kaldırılmasıyla tesadüfen bulundu. Bir villanın yemek odasının zeminindeki birçok bölümü tahrip edilmiş mozaiğin asıl bölümünün ise üzerinde bulunan sütun nedeniyle kaçakçılar tarafından fark edilememişti. Kulağındaki küpeler, iri gözleri ve başındaki bağ nedeniyle "Çingene Kızı" olarak adlandırılan mozaiğin kaçak kazılar sırasında parçalanan parçalarının ise asa dışı yollarla yurt dışına kaçırıldığı ortaya çıktı. Dr. Stephanie Hooper tarafından 2012 yılında yapılan araştırmada, çingene kızının kardeşi olarak bilinen Belkıs mozaiğinin de aralarında bulunduğu toplam 12 parçanın ABD’nin Bowling Green State Üniversitesinde dekorasyon amaçlı sergilendiği tespit edildi.
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’in girişimi ile ülkeye kazandırılmak istenen parçalarla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı antik kentin kazı başkanı Prof. Dr. Kutalmış Görkay’dan konuyu incelemesi ve bir rapor hazırlaması istendi. Görkay’ın hazırladığı raporda, üniversitede sergilenen eserlerin, Çingene Kızı mozaiğinin bordüründen çalınan parçalar olduğunu ortaya koyması üzerine Bakanlık, 2012 yılında resmi olarak mozaiklerin Türkiye’ye iadesini istedi. Yaklaşık 5,5 yıl süren görüşmeler sonucu 15 Mayıs’ta Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ABD’nin Bowling Green Eyalet Üniversitesi arasında Zeugma mozaiklerine ait 12 parçanın Türkiye’ye getirilmesine ilişkin protokol imzalandı. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, bir süre önce konuk olduğu Anadolu Ajansı (AA) Editör Masası’nda, "Çingene Kızı"na ait mozaik parçalarının 26 Kasım’da Chicago’dan Gaziantep’e getirileceğini açıkladı. Eserler, Türkiye’ye götürülmek üzere Türk yetkililer tarafından törenle teslim alındı.
Çingene Kızı mozaiği Zeugma Mozaik Müzesi’nde oluşturulan geçici sergileme alanında ziyarete sergilenmeye başlandı.
