Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bakanlık binasından Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Başkanı Odile Renaud-Basso ve heyetiyle toplantı gerçekleştirdi. Video konferans yöntemiyle düzenlenen toplantıya Enerji Bakanlığından Bakan Dönmez’in yanı sıra, Bakan Yardımcısı Alparslan Bayraktar, Enerji İşleri Genel Müdürü Murat Zekeriya Aydın, Dış İlişkiler Genel Müdürü Dr. Öztürk Selvitop, Daire Başkanı Nurettin Cemil Gökpınar ve uzman olarak Osman Erk de katıldı.
Bakan Dönmez burada yaptığı konuşmasında EBRD’nin 2009’dan bu yana Türkiye’ye yaptığı 13 milyar Euro’nun üzerinde yatırım desteğinden memnuniyet duyduğunu belirtti. Dönmez, 13 milyar Euro’luk bu desteğin 6 milyar Euro’dan fazlasını, sürdürülebilir enerji, enerji ve kaynak verimliliği ve çevre alanlarına ayrılmasının da memnuniyet verici olduğunu söyledi.
“EBRD, toplam 4 bin 300 megavatlık yenilenebilir enerji kapasitesinin hayata geçirilmesine katkı sağlamıştır”
Bakan Dönmez, 2017 yılında duyurdukları Milli Enerji ve Maden Politikasının üç sacayağını oluşturan; yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payının arttırılması, enerji arz güvenliğinin güçlendirilmesi ve öngörülebilir piyasa koşullarının temini hedefleri ile EBRD’nin operasyonları ile büyük oranda örtüştüğünü dile getirerek şunları kaydetti:
“Bu minvalde, özellikle yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanlarında EBRD ile işbirliğimiz kesintisiz bir şekilde sürmektedir. EBRD, toplam 4 bin 300 megavatlık yenilenebilir enerji kapasitesinin hayata geçirilmesine katkı sağlamıştır. Bununla birlikte, EBRD ile işbirliği içinde hazırlanan “Rüzgar ve Dalga Enerjisi Atlası” çalışması ile Bakanlığımız saha geliştirme çalışmalarına devam ederek offshore rüzgar enerjisine yönelik YEKA yarışması hazırlıklarını da sürdürmektedir. Yine EBRD ile işbirliğimiz kapsamında özel şirketlere ve belediyelere enerji ve kaynak verimliliğinde destek olduğumuz Sıfıra Yakın Atık Programı ile 200 milyon Avro tutarında yatırımın fonlanmasından ve jeotermal sektörüne yönelik desteklerinizden memnuniyet duyuyoruz.”
Dönmez, Türkiye’nin 2001’den itibaren enerji sektöründe büyük bir reform sürecinden geçtiğini ifade ederek, “İlk aşamada, piyasa faaliyetleri birbirinden ayrılmış ve dikey olarak bütünleşik devlet tekeli modeli, rekabetçi açık piyasa modeline dönüştürülmüştür. Bununla birlikte, üretim ve dağıtım varlıkları özelleştirilmiştir. Bağımsız enerji düzenleme otoritesi olarak EPDK faaliyete geçmiştir. Tüm bu reformlar neticesinde AB ile iç enerji piyasası alanında ileri düzeyde uyum yakalanmıştır” diye konuştu.
Bakan Dönmez, 2017 yılında yayınladıkları Milli Enerji ve Maden Politikasının arkasındaki iki temel motivasyonun, Türkiye ekonomisi için son derece kritik olan ithalata bağımlılığını azaltmak ve çevreye duyarlı sürdürülebilir bir enerji sistemine kavuşması olduğunu söyledi.
“Son 10 yılda yıllık ortalama yenilenebilir enerji kurulu güç kapasitesi artış oranı yüzde 11 olmuştur”
Dönmez, ithalata bağımlılığın tetiklediği cari açığın azaltılması adına yerli ve yenilebilir teknolojilerinin de yerlileşmesi, yerli sanayi ekosisteminin oluşması ve tedarik zincirinin olgunlaşması bakımından önemsediklerini belirterek, “Yürüttüğümüz bu politikalarla, son 10 yılda yıllık ortalama yenilenebilir enerji kurulu güç kapasitesi artış oranı yüzde 11 olmuştur. Bugün itibarıyla yenilenebilir kaynakların toplam kurulu güç içerisindeki payı yüzde 52 seviyesindedir. 2021 yılının ilk üç ayında devreye giren kapasitenin ise yaklaşık yüzde 98’i yenilenebilir enerji kaynaklı olarak gerçekleşmiştir” ifadelerini kullandı.
“2 bin 500 megavatlık yeni hidroelektrik kurulu gücü ile dünyada Çin’den sonra ikinci sırada yer almaktadır”
Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı olan IRENA tarafından 2020 yılında işletmeye alınan yenilenebilir kurulu gücüne ilişkin yapılan açıklamayı hatırlatan Dönmez, “Bu kapsamda, ülkemiz, 2020’de devreye alınan toplam 2 bin 500 MW yeni hidroelektrik kurulu gücü ile dünyada Çin’den sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ayrıca, 99 MW yeni jeotermal kurulu güç ilavesiyle ise dünyada birinci sırada yer almıştır” dedi.
Bakan Dönmez, YEKA yarışmaları kapsamında düşük fiyatlarla önemli ölçüde kapasiteyi yatırıma çevirme başarısını gösterdiklerini belirterek, “YEKA modeli ile toplamda rüzgarda 2 bin megavat, güneşte ise 1.000 megavat gücünde yatırım mobilize edilmiş olup ilave 1.000 MW gücünde güneş enerjisi için de yarışmalar devam etmektedir. Geçtiğimiz hafta başlattığımız 10-15-20 megavatlık toplam 1 gigavat kapasiteli güneş YEKA yarışmaları neticesinde yaklaşık 2-3 Dolar Cent tutarlarına kadar teklif aldığımızı belirtmek isterim. Bu tutarlar sektörde yatırımcıların piyasamıza olan güveninin ve ülkemiz yenilenebilir enerji sektörünün başarısının bir göstergesidir” dedi.
Dönmez, elektrik üretiminde azami şekilde yenilenebilir enerji kullanımı, enerji verimliliğinin geliştirilmesi, inovasyon ve dijitalleşmenin küresel ölçekte ön plana çıktığını belirterek, “Küresel çapta enerji sektöründe gözlemlediğimiz temiz enerji kaynaklarına ve dağıtık enerji sistemlerine geçiş ile akıllı ve sürdürülebilir altyapı yatırımları önem kazanmıştır” diye konuştu.
Dönmez, enerji sektöründe dijitalleşme, karbonsuzlaşma, çeşitlendirme, batarya depolama ve yeşil hidrojen gibi kavramların enerji sektörünün dönüşümünü de şekillendiren tartışmalara önce olduğunu dile getirerek AB Yeşil Mutabakatı’nın da bu konular etrafında şekillendiğini aktardı.
“EBRD’nin start-up girişimleri ve yenilikçi projeleri desteklemesini bekliyoruz”
Bakan Dönmez, konuşmasının devamında şunları söyledi:
“Bakanlığımız Yeşil Mutabakatta da altı çizilen yeni ve alternatif enerji kaynaklarını, yeşil hidrojeni, batarya depolamayı, temiz yanma ve karbon tutma teknolojilerini, off-shore rüzgar ve dalga enerjisi teknolojilerini, enerji sisteminde akıllı ve dijital altyapıların yaygınlaştırılmasını önemsemekte ve yakından takip etmektedir. Bu minvalde, EBRD’nin bu alanlara yönelik ülkemizde yapılacak Ar-Ge faaliyetlerini, yaygınlaşma aşamasındaki teknoloji yatırımlarını, Startup girişimleri ve yenilikçi projeleri desteklemesini bekliyoruz.
Yeşil dönüşüm çerçevesinde AB Yeşil Mutabakatında da daha düşük karbon içeriği ile doğal gazın Avrupa’da da bir geçiş kaynağı olarak muhafaza edilmesi planlanıyor. Özellikle hidrojen harmanlama gibi teknolojilerle doğal gazın daha verimli ve çevreci kullanımı da gündemde. Dolayısıyla, ülkemiz yenilenebilir enerjiye geçiş sürecinde rekabetçi ortamın sürdürülmesi ve enerji arzında istikrarın sağlanması ile hanehalkı ve işletmelerin uygun fiyatlarla enerjiye ulaşmasını teminen doğal gaz altyapısına ilişkin AB desteğinin ve finansal yardımların sürdürülmesi gerektiğine inanmaktadır.”
Bakan Dönmez, elektrik şebekesi altyapı verilerine değinerek yaklaşık 46 milyon aboneye hizmet veren sektörde 2020 sonu itibarıyla 1 milyon 200 bin kilometre dağıtım hattı olduğunu anımsattı. Dönmez, “Özellikle ekonomik ömrü dolan kırsal şebekenin yenilenmesini, şebekenin teknolojik seviyesinin daha da artmasını ve akıllı şebekelere doğru ciddi adımlar atılmasını öngörüyoruz” dedi.
Video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen toplantıya Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan ise, Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürü Dr. Serhat Köksal başkanlığından ilgili yetkililer ve EBRD nezdinde Türkiye Grubu Direktörü Kemal Çağatay İmirgi katıldı.
Mustafa Cenik - Yunus Özkan
