Yaz aylarında sıkça tüketilen dondurmalar ile ilgili kritik kontrol noktalarını dile getiren Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalandırma Araştırmaları Derneği (GİMDES) Başkanı Dr. Hüseyin Kami Büyüközer, önemli açıklamalarda bulundu.
“Çocukları hedef alan reklamlara dikkat”
Çocukları hedef alan reklamlara dikkat çeken Başkan Dr. Hüseyin Kami Büyüközer, “Yaz geldi, marketler, pastaneler, seyyar dondurmacılar, öncelikle çocuklarımızı hedef alan reklamlarla boyaları ile, tat verici aromaları ile, stabilizerleri ile, emülgatörleri ile dondurmalarını satmaya çalışıyorlar. Dondurma ile, cumhuriyet döneminde tanıştık.
Dondurma gelinceye kadar Anadolu’da yaz aylarının hararetini gidermek için şerbetler içilir ve bazı yerlerde karsanbac adı verilen kar helvaları kaşıklanırdı. Kış boyunca yağan karlar, yüksek yerlerde yaylalarda dağ oyuk ve mağaralarında veya kar depolamak için yapılmış tahta evlerde üzerleri saman gibi maddelerle izole edilerek saklanırdı. Yaz boyunca da bu karlar bloklar halinde kesilerek şehir, kasaba ve köylere arabalarla getirilirdi. Meşrubatçılara ve evlere satış yapılırdı.
Büyük büyük bardaklar veya kaseler karlarla doldurulur ve üzerine vişne şerbeti, meyve marmelatları, pekmez gibi tatlılar dökülerek kaşık kaşık yenirdi. Bu güzel ve sağlıklı uygulama bu gün de yer yer Anadolumuzda devam etmektedir. Kar helvası bu sebeple dondurmanın atası sayılabilir. Yeni dünyanın keşfi üzerine günlük hayatın içine şekerin girmesi ile dondurma ön plana çıktı” İfadelerine yer verdi.
“Birçok dondurmada süt ve krema ihtiva etmiyor”
Birçok dondurmanın süt ve krema ihtiva etmediğini dile getiren Büyüközer, “Bunlar meyve şerbetlerinden yapılırlar. Yoğurtan da yapılmış dondurmalar söz konusudur. Türkiye ile adeta özdeşleşmiş bir dondurma vardır ki, bu da Kahramanmaraş’ın dövme dondurması adı ile anılır. O kadar sert yapısı vardır ki, kasap kancasına asılır ve bıçakla kesilerek servis yapılır. Türk dondurmasını, diğer dondurmalardan ayıran en önemli özelliği kullanılan katkı maddesi olan sahleptir. Bir de çam sakızıdır. Salep, yabani orkide bitkisinin yumru köklerinden elde edilir ve değirmende öğütülür. Salep dondurma yapımında kullanıldığı gibi kışın da şeker ve sütle pişirilir ve üzerine tarçın serpilerek simit ve çörek eşliğinde sıcak içecek olarak da tüketilir. Pek çok dertlere de şifa olan bir maddedir. Ancak gerek dondurma yapımı için yazın, gerek salep içeceği için kışın pazardan salep alırken dikkat etmek lazım. Çünkü maalesef sahlebin de sahtesi, yapayı yapılıp hakiki salepmiş gibi satılabiliyor” dedi.
“Katkılar inancımız ve sağlımız için büyük risk”
Aroma ve tatlandırıcılar ile sağlığın risk altına girdiğini aktaran Büyüközer, “Dondurmanın yapımında bugün süt, süt tozu, şeker, glikoz veya yapay tatlandırıcı maddeler, margarin ve süt yağı, çeşidine göre çikolata, kakao, meyve, fındık fıstık, karamel gibi maddeler, salep, kıvam verici, doğal ve doğala özdeş aromalar kullanılıyor. Bugün tüketilen dondurmanın içinde, sütten daha çok süt tozu, meyveden daha çok meyve aroması ve şeker yerine suni tatlandırıcılar varsa; bu dondurmanın faydaları yerine zararlarından bahsetmek daha doğru olur. Çünkü bu şekilde tükettiğimiz dondurmanın bize getirisi, daha çok katkı maddeleri ve tatlandırıcılar olacaktır. Dolayısı ile inancımız ve sağlımız risk altındadır.” İfadelerini kullandı.
“Helal ve tayyib sertifikalı dondurmalar mevcut”
GİMDES’in izin vermediği katkılara vurgu yapan Büyüközer son olarak şunları kaydetti: “Dondurma ve meyveli buzlarda GİMDES tarafından kesinlikle izin verilmeyenler maddeler şunlardır:
'Hidrojene bitkisel yağ, karragenan, yapay tatlandırıcılar, yapay renklendiriciler, jelatindir. Dondurma ve meyveli buzlarda kritik kontrol noktaları ise, doğal renklendiriciler, askorbik asit, sitrik asit, aroma, ksantan gum veya diğer gumlar, mono ve digliseritler, lesitin, külah, bitkisel katı yağlar, sütlerdir'. Helal şartlarda üretimleri gerekmekte olup güvenilir bir kurumdan Helal belgesine sahip olmalıdır. GİMDES’in güvencesinde Helal ve Tayyib sertifika almış olan dondurmayı gönül rahatlığı ile ancak Halal Dunya Marketlerinde bulabilirsiniz.”
