Plastiklerin esnekleştirilmesi ve yumuşak hale gelmelerini sağlayan fitalat malzemesinin kanser yapıcı etkisinin kanıtlandığını belirten Diyetisyen Esra Kula, söz konusu malzemenin gıdaların saklama kaplarında, paketli gıdaların ambalajlarında, plastik su şişelerinde, kağıt ve karton bardakların iç kaplamasında, kozmetiklerin ambalajlarında kullanılmasından dolayı, ciddi bir kanser riski oluşturduğunu ifade etti. Özellikle sürekli dışarıda yemek yemek zorunda kalanlar ile paketli gıdaları çok tüketenlerin daha fazla risk altında olduğuna dikkat çeken Kula, “Bu plastiklerin kanser ve hormon bozuklukları başta olmak üzere birçok rahatsızlığa neden olduğu kanıtlandı. Dışarıda yemek yiyenlerin daha çok maruz kaldığı bu plastikler ev tipi saklama kapları için de geçerli. Sadece saklama kapları değil, paketli satın alınan birçok gıdada aynı plastikle maruziyet söz konusu. O nedenle hazır paketli gıdaların sıklığını ve miktarını çok düşük tutmak hatta hiç tüketmemek gerekir” dedi.
Plastik şişeler, kağıt ve karton bardaklarda da aynı risk var
Plastik şişeler, bardaklar, kağıt ve karton bardaklarda da aynı tehlikenin olduğunu vurgulayan Kula, “En ince, en yumuşak plastik sıcak değdiği an bütün petrol türevlerini içine bırakır. Sadece soğuk bir şeyler tüketirken ve tek kullanımlık, hemen atmak üzere kullanmak gerekir. Bu bardakların depolanma şartları da önemli. Güneş gören bir yerde depolanmış plastik bardaklar çok daha riskli, ki bunlar içeriğini gıdaya doğrudan bırakmakta. Kağıt ve karton bardakta da yine iç kaplamaları plastik malzemeden yapılıyor. Onları da tek kullanımlık ve soğuk içeceklerde tercih etmek gerekir. Ama kişi cam şişesini yanında taşıyor ve güneşe maruz bırakmıyorsa zaten sağlıklı bir seçenek hazırlamış oluyor” diye konuştu.
Sıcak ve asitle temas etmemeli, güneşe maruz kalmamalı
Söz konusu malzemelerin tamamının kanser yaptığının bilimsel olarak kanıtlandığının altını çizen Kula, dışarıda yemek yiyenler ile hazır paketli gıda tüketenlerin yüzde 50’sinin kanser riski altında bulunduğunu ifade etti. Kula, fitalat içerikli plastik malzemeleri kullanırken dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı:
“Fitalatlar ve diğer PVC malzemeleri kullanılıyorsa bile, sıcakla ve asitle temas etmemesi sağlanırsa, belli sınırlarda etkilerinden korunmuş olunur. Dışarıda ev yemeği seçeneği de var. Ancak bunların yapılma, saklanma ve denetlenme koşullarını çok iyi bilmek lazım. Ev yemeği yaparken de, malzemelerin plastik kaplarda saklanması tercih edilebilir. Aynı şekilde bir takım katkı maddeleri ve tuzlar kullanılıyor olabilir. Ya denetimler çok iyi olacak ya da sizin yemeğin ve malzemelerinin hangi koşullarda saklandığını ve üretildiğini görebiliyor olmanız gerekecek. Evsel çözümler üretilebilir. Ama sürekli yanında yiyecek taşıyabilmek kişinin zamanı ve mekanıyla ilgili bir durum. Ya da güvenilirliği ispatlanmış mekanlar keşfedilebilir.”
Dışarıda yemek kilo alma ihtimalini artırıyor
Öte yandan, dışarıda yemek yemenin, hormon bozukluklarına neden olduğu için kilo alımını artırdığına da değinen Kula, “Yine meydana gelen kanserin türüne göre de kilo kayıpları ile mücadele etmek zorunda kalınabilir. Evde pişen yemekteki yağı, şekeri ya da pişirme usullerini kontrol edebildiğimiz için, katkı maddeleri açısından yüzde 99 daha sağlıklı bir seçim yapmış olunur ama daha fazla kilo alınıp alınmamasına neden olması yemekte kullanılan malzeme ve pişirme usullerine göre değişkenlik gösterir. Tek başına evde yiyenler dışarıda yiyenlerden daha az kilo alır, diyemeyiz. Fakat evde pişen yemeği yiyen, dışarıda yiyene göre kesinlikle daha az katkı maddesine maruz kalır. Dolayısıyla kanser olma riskini çok daha düşürür” ifadelerini kullandı.
Selma Kara
