Gümüşhane'de yaşayan birçok uygarlık ticaret yolları üzerindeki yüksek zirvelere kaleler ve gözetleme kuleleri yaptı. Bunlardan günümüze kadar ayakta durabilen il genelindeki 17 kale tescillenirken, gözetleme kuleleriyle birlikte bu rakamın 50’yi aştığı ifade ediliyor.
Literatürde Türkiye’deki en güzel 100 kale içerisinden 2 tanesine ev sahipliği yapmasının yanında Doğu Karadeniz bölgesinin en görkemli 3 kalesine de sahipliği yapan Gümüşhane’de bu kalelerin bazıları restore edilirken, bazılarının restorasyon çalışmaları ise yarım kaldı.
Roma döneminden başlayarak beylikler, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından yapılan, dik dağlar ve derin vadilerle kaplı bölgede önemli görevler yüklenen Gümüşhane kaleleri, bugün birçoğunun harap olmasına karşın eski devirlerden izler taşımaya devam ediyor ve adeta zamana direniyor.
Bu kalelerden şehir merkezini kuşbakışı izleyen Canca Kalesi, milattan sonra 540 yıllarında Roma İmparatoru II.Justinyen tarafından yaptırıldığına dair bilgiler yer alıyor. Evliya Çelebi’nin de Seyahatnamesinde bahsettiği Canca Kalesi, denizden bin 530 metre yükseklikte yüksek kayalıkların üzerinde yer alırken, Osmanlı kaynaklarına göre kalede askeri hayatın 1700’lere kadar devam ettiği tahmin ediliyor.
Doğu Karadeniz’in en ihtişamlı kalelerinden birisi olan Kov Kalesi ise merkeze bağlı Esenyurt köyünde 130 metre yükseklikteki ana kaya üzerine 1361 yılında III. Alexios tarafından Bayburt bölgesinden gelen akınlara karşı koymak amacıyla yapıldı. Yüksekliği nedeniyle doğu, kuzey ve güney yönlerinden ulaşma imkanı bulunmayan kale denizden bin 760 metre yükseklikte yer alıyor.
Gümüşhane-Bayburt karayolu üzerinde merkeze bağlı Kale köyü sınırlarındaki Keçi (Kovans) Kalesi ise her yıl yolu kullanan milyonlarca insanın gördüğü bir noktada yer alıyor. Kale köyünde 220 metrelik sarp bir kayanın üzerine kurulan Keçi Kale’nin zindanları, su sarnıçları ve ibadethanesi halen ayakta. İçerisinde gizli bir geçidin olduğu ifade edilen Keçi Kalesi ihtişamıyla göz kamaştırıyor.
Recep Ergin
