3 Temmuz 2020 Cuma günü 11.15 sıralarında Sakarya’nın Hendek ilçesi Yukarı Çalıca mevkiinde bulunan Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikasında meydana gelen ve 7 kişinin ölümü ile sonuçlanan patlama ve yangın olayı ile alakalı olarak, Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığı talimatı ile Hendek Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatılmıştı. Konuya ilişkin 200 sayfalık rapordan sonra 128 sayfalık ikinci bir bilirkişi raporu hazırlandı. Hazırlanan raporda, ilk hazırlanan rapora değinilerek Çin Mahallesi adı verilen bölümde tüzüğe aykırı şekilde üretim ve depolama yapıldığı belirtildi. Raporda, fabrikanın bazı bölümlerinde elektrik tesisatının mevzuata aykırı şekilde yapıldığı, statik elektrik ihtimalinin göz ardı edildiği belirtilerek, risk değerlendirmelerinin yapılmadığının anlaşıldığı belirtildi.
Depoların inşasında en az güvenlik uzaklıklarının dikkate alınmamış, duvarların yanmaz, sızdırmaz şekilde tasarlanmamış, etraflarının sütre, duvar, tel örgü ve benzeri şekilde çevrilmemiş, statik elektriğe karşı gerekli önlemlerin alınmamış olduğu aktarıldı. Ayrıca, depolarda aşırı yığılmaların bulunduğu, depolama işleminin plansız, düzensiz ve dağınık şekilde olduğu, her bir üretim biriminde günlük bulundurulabilecek madde miktarının ne kadar olması gerektiğine yönelik herhangi bir çalışma, plan ve etkin bir denetim, gözetimin olmadığı değerlendirildi.
Sıcak yüzeylerin patlayıcı maddeleri patlamaya erişecek ısıl değere ulaşıp ulaşamayacağının tespitinin ve kontrolünün sağlanması gerektiğini söyleyen raporda, dosya kapsamında yer alan belgelerin incelenmesi sonrasında konuya ilişkin herhangi bir bilgi, veri, belge ve kayıt bulunmadığı ve dolayısıyla da konu takibinin yapılmadığı değerlendirildi. İSG eğitimlerinin tüm çalışanlar tarafından alındığı yönünde kanaat elde edilmediğinin bilgisi paylaşılan raporda, evrakların içerisinde 2020 yılına ait iş güvenliği yıllık eğitim planı bulunmadığı, iş yerinin ‘çok tehlikeli’ sınıfta faaliyet gösteren bir işyerinin olmasına rağmen kayıtlarda işçilerin ‘tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalıştırılacakların mesleki eğitimlerine’ dair yönetmeliğin gerekli maddesinde sayılan belgelerin herhangi birine sahip olmadıklarının tespit edildiği belirtildi.
Fabrika sahipleri asli, diğer sanıklar tali kusurlu olarak raporlandı
Dosya kapsamında yer alan İş Sağlığı ve Güvenliği Tespit ve Tavsiye Defteri incelendiği raporda, iş güvenlik uzmanı A.B.’nin Çin Mahallesi olarak adlandırılan bölüme ilişkin herhangi bir tespit ve önerinin bulunmadığı hususu, çalışanların ve kendi ifadesi de dikkate alındığında adı geçen Çin Mahallesi bölümünde riskleri tespit ederek iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tespit ve önerilerde bulunmadığı, gerekli özeni göstermediği bundan dolayı da iş sağlığı ve güvenliği mevzuatını yerine getirmediği değerlendirildi.
İşveren tarafından, iş yerinin tehlikeli bir şekilde yapılan çalışmaların denetlenmesi ve tehlikeli çalışma şekillerinin işçilerin sağlık ve güvenliğinin tehlikeye atmayacak şekilde organize edilmesi gerektiğini belirten raporda, çalışma yapılan yerde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin eksiksiz şekilde alınıp alınmadığının kontrol edilmemesi, çalışanların güvenliklerini kendi inisiyatiflerine bırakılması, emniyetsiz çalışmayı önleyecek gözetimin sağlanmaması hususları dava konusu olayın gerçekleşmesinde etkili olduğu raporlandı.
Bu doğrultuda, dava konusu olan olayda patlayıcı madde üretimi yapıldığı iş yerinde önlemlerin alınmamış olması sebebiyle fabrikanın ortağı ve yetkilisi olan Y.C. ve A.R.E.C. asli kusurlu diğer sanıklardan; H.A.V., A.A., A.Ç., A.B. ve E.Ö. tali kusurlu olarak raporlandı. Patlamaya ilişkin hazırlanan ikinci bilirkişi raporunda davaya konu olan olayın meydana gelmesinde iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alındığı takdirde yaşanan olayın meydana gelemeyeceği ve olayın önlenebilir olay olduğu bu durumda da kaçınılmazlıktan söz edilemeyeceği belirtildi.
Orkun Kaya
