Manisa'nın Demirci ilçesi sınırları içerisinde yer alan ve milattan önce üçüncü yüzyılda önemli bir kent olduğu bilinen Sidas (Saittai) Antik Kenti’nden 1990’lı yıllarda çalınarak İtalya'ya götürülen yazıt, yeniden Türkiye'ye getirildi. Apollon Aksyros Tapınağı'ndan çalınarak İtalya'ya götürülen bin 800 yıllık yazıt, Kültür ve Turizm Bakanlığının çabalarıyla yeniden Türkiye'ye kazandırılmış oldu. Bakanlık yetkililerinin teslim almasının akabinde Türk Hava Yollarının Roma’dan havalanan uçağına yüklenen yazıt, gece saatlerinde İstanbul Havalimanı'na getirildi. Özel bir kutu içerisinde muhafaza edildiği görülen tarihi eser, Türk Hava Yollarının yer hizmetleri iştiraki Turkısh Ground Services (TGS) ekipleri tarafından özenle uçaktan indirildi. Yazıt, sabah saatlerinde ise Ankara’ya gönderilecek.
“Yurtdışındaki bir eserimiz daha topraklarına, ait olduğu yere geri döndü”
Yazıtla birlikte Türkiye’ye dönen Kültür ve Turizm Bakanlığı Roma Kültür ve Tanıtma Müşaviri Rıza Haluk Soner, havalimanında yaptığı açıklamada, “Bakanlığımızın uzun hukuki mücadeleler sonucu İtalya’dan getirdiği bu eseri yarın saat 12.30’da Sayın Bakanımız halkımıza takdim edecek. Hepimize hayırlı olsun. Böylece yurtdışındaki bir eserimiz daha topraklarına, ait olduğu yere geri döndü” değerlendirmesinde bulundu.
Yazıt, hırsızlık sonrası tapınağa hediyeler sunup af dilenmesini konu alıyor
Yaklaşık 23 yıldır Kültür ve Turizm Bakanlığının peşini bırakmadığı antik yazıtta, iki kardeşten birinin balık ağını çalması nedeniyle gazaba uğraması ve ailenin tapınağa hediyeler sunup af dilemelerinin yer aldığı öğrenildi. Yazıtta, “(300 yılında (MS 215/6 yılı), Ksandikos ayında, 12’inci günde, tanrıya karşı işledikleri cürüm nedeniyle: Melite ve Makedon, Eia'nın ağını ve başka şeylerini çaldılar; bu sebeple tanrı tarafından cezalandırıldılar. Anne ve babaları kendi selametleri için Apollon Aksyros'a danıştılar ve adağı şükranla yerine getirdiler” ifadelerinin yer aldığı belirtildi. Saittai Antik Kenti'nde bulunan Apollon Aksyros Tapınağı'nda antik dönemlerde insanların bir arzularının gerçekleşmesi ya da işledikleri günahlardan kurtulmak için kurbanlar, hediyeler sundukları ve herkesin görmesi ve ibret alması için de taşlara günahlarını, dileklerini yazdığı biliniyor.
İtalya’da antika tüccarına yapılan baskında ele geçirilmişti
Türkiye'den çalınarak İtalya'ya götürülen yazıt, İtalyan kültür polisi tarafından 1997 yılında bir antika tüccarına yapılan baskında ele geçirildi. Yazıtın kökeninin Türkiye olup olmadığının teyidi için durum Türk İnterpol Birimine iletildi. Kültür ve Turizm Bakanlığınca yapılan incelemeler sonucunda eserin daha önce Prof. Dr. Hasan Malay tarafından 1987 yılında yayınlandığı ve Manisa'da bulunan Apollon Aksyros Tapınağı'ndan çalındığı tespit edildi. Ancak bu hırsızlık olayı ile ilgili bir delil bulunamadığından İtalya'daki soruşturma sonuçsuz kaldı. Aradan geçen 23 yıllık süreçte karşılıklı davalar ve Türkiye'nin sunduğu deliller sonucu eserin Türkiye'ye iade edilmesine karar verildi. Bu kapsamda da yazıt tekrar Türkiye’ye getirildi.
Ferhat Yasak
