Sivas’ta Halfelik mezarlığı içerisinde bulunan 40 halfeden 14’ünün günümüze ulaşmayı başaran mezar taşları, 619 yıl önce gerçekleşen Timur’un Sivas istilasından geriye kalan en belirgin kalıntılar arasında yer alıyor. Selçuklu döneminde medreselerde yüksek öğrenim görevlilerine verilen Halfe isminden ve mezarlıkta bulunan 40 halfeden adını alan mezarlık, tarihçilerin araştırılmaya değer bir çok mezar taşı da barındırıyor.
İstilanın nedeni ihanet mi?
Sivas Belediyesi Mezarlıklar Müdürü İsmet Elmas, Timur ve Ordularının Ankara savaşı öncesi Sivas’ta gerçekleştirdikleri korkunç istilanın altında, Timur ile yapılan anlaşmaya ihanet edilmesinin yattığını ifade edip, yapılan anlaşmaya rağmen Sivas’ta yaşayan gayrimüslimlerin Timur’un ordusuna saldırıp askerlerini şehit etmelerinden sonra ordu içerisindeki Moğolların istilayı gerçekleştirdiğini ileri sürdü. Elmas, “Bu olay 619 yıl önce Timur ve ordularının Sivas’ı işgaline dayanır. Timur 1402 Ankara savaşından önce Sivas’ı geçmek zorunda kalır. Sivas’tan alacağı destek ile ordusunu güçlendirmeyi planlarken Sivas’taki Müslüman nüfus ile gayrimüslim Ermeni nüfusun yarı yarıya olduğunu görüyor. Sivas’ın yöneticileri bir anlaşma yapıyor. Ancak gayrimüslimlerden oluşan bir gurup gizlice Timur’un ordusuna saldırıp 100 askeri şehit eder. Dolayısıyla Sivas anlaşmaya sadık kalmıyor. Timur ve Timur’un ordusu içerisindeki Moğol güçler bu duruma aşırı sinirleniyor. Bunun üzerine Sivas’ta taş üstünde taş baş üstünde baş kalmayacak şekilde bir harekat başlatılıyor. Miladi 1400 senesinde gerçekleşiyor bu olay” dedi.
Teslim olmayan halfeler dumandan zehirlendi
Elmas, tarihçilerin kaynaklarına göre Gök medresede yüksek öğretim veren 40 halfenin Moğollara teslim olmayarak kendilerine Gök medreseye kapattıklarını belirterek, “Gök medrese içerisinde bulunan halfeler Timur’un ordularına teslim olmuyor. Ateşe verilen medresenin içerisinde dumandan boğularak şehit oluyorlar. Timur Sivas’ı terk ettikten sonra medresenin kapısı açılıyor. Bu halfeler toplu olarak kale dışında bulunan bu yere defnediliyor. 40 halfeler toplu olarak defnediliyor. Ardından vasiyeti bulunanlarda ölümlerinden sonra yanlarına defnedilince 54 dönümlük bu tarihi mezarlık oluştu" dedi.
40 Halfe araştırmacı tarihçileri bekliyor
Elmas, halfelik mezarlığının tarihe ışık tuttuğunu ifade edip, tarihçilerin araştırmalarında istifade etmek için mezarlığı ziyaret edebileceklerini söyledi. Elmas, “40 halfenin her birini simgeleyen mezar taşları var. 14 tanesi günümüze ulaşmayı başarı. 26 tanesi tahrip olup kaybolmuş durumda. Tarihçilerimiz bu tarihi vakayı araştırmak için halfelik mezarlığımıza gelebilirler. Yerinde görüp ziyaret edebilirler. 619 yıllık bir tarih burada yatıyor. Timur’un Sivas işgaliyle ilgili gerçekleri öğrenmek isteyenler için de önemli bir kaynak olabilir” şeklinde konuştu.
Moğol askerlerinin istilasında Sivas sahip olduğu bir çok eseri kaybederken istilada tamamen yıkılmayarak bir kısmı ayakta kalmayı başaran Çifte Minareli medrese, restore edilen Şifahiye medresesi ve Buruciye medresesi ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor. 40 halfenin içinde şehit olduğu Gök medresenin restorasyonu geçtiğimiz ay tamamlanırken önümüzdeki günlerde ziyarete açılması planlanıyor.
Uğur Yiğit - Veysel Korkmaz
