Porto Riko’da 1963 yılında inşa edilen Arecibo Gözlemevi, yapısal bütünlüğünün bozulmasının ardından çöktü. Gözlemevinden sorumlu ABD merkezli Ulusal Bilim Vakfı (NSF) haberi sosyal medya hesabı üzerinden duyurdu. 305 metre çapında bir levhaya sahip olan devasa gözlemevi, yapısındaki onarılamaz hasar nedeniyle yıkılması planlanmıştı. Ağustos ve Kasım aylarında ortaya çıkan 2 arızanın ardından NSF, onarımının işçiler için aşırı risk taşıdığı kararını vermiş, kontrollü yıkım emri çıkarmıştı.
Çökmenin platformu askıda tutan gergin halatlardan ikisini kaybetmiş olan Kule 4'teki kopma nedeniyle meydana geldiği bildirdi. Arecibo, 500 metre çapa sahip Çin’deki FAST teleskobu 2016'da açılıncaya kadar dünyanın en büyüğü olarak kabul ediliyordu.
NSF Astronomi Bilimleri Bölümü müdürü Ralph Gaume yaptığı açıklamada, "Teleskop, yakın ve kontrolsüz bir çökme riski altında" ifadelerini kullandı. Gaume, teknik raporlara göre kabloları stabilize veya test etme girişimlerinin feci bir kazayı hızlandırabileceğini itiraf ederek, yakın bir gelecekte Arecibo kendi başına yıkılacağı konusunda uyarıldığını açıkladı.
57 yıldır faaliyette olan ve birçok önemli Nobel Ödülü’ne etkisi olan gözlemevi, 1964'te Merkür gün döngüsünü kesin olarak belirlemeye yardım emiş, 88'den 59 güne değiştirilmesini sağlamıştı. Arecibo, görev süresince nötron yıldızlarının varlığına dair ilk kanıtları vermiş, İlk ikili pulsarın ve en hızlı dönen pulsarın keşfini mümkün kılmıştı. Arecibo, 1989'da bir asteroidin ilk doğrudan görüntüsünün elde edilmesine yardım etmişti.
Arecibo, ayrıca gezegensel savunmadaki rolü nedeniyle de çok önemli bir konumda bulunuyordu. Dünya’ya yaklaşan asteroitleri tespit etme ve izleme görevini yerine getiriyordu. Gözlemevindeki gezegen radar ekibini yöneten Anne Virkki yaptığı açıklamada, “Diğer mevcut tesisler ve araçlarla kolayca değiştirilemez” demişti.
Serkan Bayar
