Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Ağaçları ve Tohumlama Islah Araştırma Müdürlüğü tarafından ‘Türk Fındığı Gen Koruma Ormanı’ olarak ilan edilen Kastamonu’da, Orman Bölge Müdürlüğü ekipleri ile Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi’nde görevli akademik personel tarafından kentte bulunan asırlık tescilli Türk (Kaya) Fındığı ağaçlarının gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için büyük bir titizlikle budama ve bakım çalışması yapılıyor.
Yüzyıllara meydan okuyan Türk Fındığı ağaçları, zararlı bakterilerden arındırılarak çürüyen ve ölü dokuları özel ilaçlarla tedavi ediliyor. Hem yok olma tehdidi altındaki asırlık Türk (kaya) Fındığı ağaçlarının ömrü uzatılarak gelecek kuşaklara önemli bir miras olarak bırakılıyor hem de yaban hayatının yiyecek ihtiyacı karşılanıyor.
Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar sonucunda, Ağlı ilçesi Tostürbe Tepesinde 500 yıllık olduğu tahmin edilen ve gövde çapları 300 santimetreye ulaşan 46 adet anıtsal nitelikteki Türk Fındığı ağacının bulunduğu ormanlık alan, Türk Fındıkları Gen Koruma Ormanı ilan edildi. İlk olarak 2011 yılında yöre halkı tarafından gündeme getirilen 500 yıllık oldukları tahmin edilen fındık ağaçlarının bulunduğu alanlarda Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü tarafından fizibilite çalışmaları yapıldı. Yapılan fizibilite çalışmaları neticesinde bölgede yaşları 350 ila 500 arasında değişen 46 adet anıtsal nitelikte kaya fındık ağacı tespit edildi.
Ekipler tarafından boyları, çapları ve yaşları tespit edilerek kayıt altına alınan ağaçlar için Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi iş birliğinde restorasyon çalışması başlatıldı. Alanında uzman 20 kişilik akademik ekip, asırlık ağaçların rehabilite işlemlerini gerçekleştiriyor. Ağaçların meyve verimini arttırmak amacıyla başlatılan çalışmalar hem yöre halkına ekonomik kazanç sağlayacak hem de yaban hayatının besin ihtiyacını karşılayacak.
Öncelikle ölmüş, kurumuş ve çürümeye yüz tutmuş kısımlar kesilerek ana gövdeden uzaklaştırılıyor. Ardından temizlenen yüzeyler ardıç katranı ile boyanıyor. Canlı kısımlara balmumu ve propolis karışımı ardından ise tekrar ardıç katranı sürülüyor. Tamamen hava ve su yalıtımı sağlandıktan sonra dolgu işlemi yapılıyor. Dolgunun üzeri tekrar doğal görünüm sağlamak için ardıç katranı ile boyanıyor. Dolgu materyali olarak taş yünü, elyaf, köpük, odun talaşı ve tel kafes gibi malzemeler kullanılıyor.
Rehabilite çalışmaları tamamlandıktan sonra Tostürbe Tepesi, yabancı ağaçlardan arındırılarak Türk (Kaya) Fındığı ağaçları ortaya çıkarılacak.
“Tostürbe Tepesinde 46 adet anıt nitelikte Türk fındığı ağacı bulunuyor”
Ağlı’nın Tostürbe Tepesinde 46 adet anıt niteliğinde Türk Fındığı ağacının bulunduğunu söyleyen Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Silvikültür Anabilim Dalı Dr. Öğretim Üyesi Şemsettin Kulaç, “Buradaki ağaçlarda yapmış olduğumuz tespitlerde 300-350 yaşları civarında oldukları ve mistik bir özelliği olan alanda bulunmaları ve yaklaşık 46 tane anıt nitelikte Türk Fındığı ağacı bulunuyor. Biz, bu Türk fındıklarını çürümeye yüz tutmuş kısımlarını ve kurumuş dallarını keserek, restore ederek sağlıklı hale getirmeye çalışıyoruz. Burada anıt nitelikteki ağaçları restore ettikten sonra bilimsel olarak biz bunlardan hem gen kaynağı olarak yararlanacağız hem de bunların tohumlarından fidanlar elde edip, elde ettiğimiz bu fidanlara ticari fidanlarımızı aşılayarak tek ağaç fındık yöntemi dediğimiz yöntemle fındık bahçelerimizi yenileme yoluna gideceğiz. Buradaki amacımız kök sürgünü vermeyen Türk Fındığını altlık olarak kullanılması, ticari fındığın üzerine aşılanması ve daha fazla verim alabilmek” dedi.
“Silvikültür müdahalelerle Gen Koruma Alanını daha fazla büyütmeye çalışacağız”
Fındık ağaçlarında restorasyon işlemleri bittikten sonra silvikültürel müdahaleler yapacaklarını anlatan Dr. Kulaç, “Burada anıt fındık ağaçlarının lehine diğer ağaçlara müdahale edilecek ve onları koruyacak şekilde diğer ağaçlar uzaklaştırılmaya çalışılacak. Bakım tedbirleriyle veya keserek uzaklaştırma yapılacak. Bu sayede anıt fındıklarını daha görsel hale getirmeye çalışacağız. Bu tepede bunlardan elde edilen fidanlarda dikilip, daha fazla fındık bireyi de oluşturulmaya çalışılacak. Burası Tostürbe Tepesi Fındık Gen Koruma alanı şeklinde zaten koruma altına alındı. Bizlerde Gen Koruma alanını daha fazla büyütmeye çalışacağız” diye konuştu.
“Yöre halkı bu fındık ağaçlarından fındık toplayarak ek gelir sağlayacaklar”
Yöre halkının rehabilitesi tamamlanan fındık ağaçlarından fındık toplayarak ek gelir sağlayacaklarını belirten Kulaç, şöyle konuştu: “Burada silvikültürel müdahalelerden sonra bu ağaçlar sağlıklarına kavuşacak ve bunlardan oldukça fazla fındık toplama imkanımız olacak. Bu da burada bulunan yöresel halkın bu fındıkları toplayıp gelir sağlamalarına yardımcı olacak. Bugün 1 kilo Türk fındığının fındığı 60 liradan başlayıp 100 liraya kadar çıkabiliyor. Burasının anıt nitelikte olması ve burasının tabiat parkı olarak ilan edilmesi turizm açısından da önemli. Buraya gelen insanlara yörenin halkı bir şeyler satarak ekonomik gelir elde edebilir. Çünkü burada Mehmet Tunusi Efendi’nin türbesi var. Tunus’tan gelen bir Osmanlı askeri şehit olmuş ve burada türbesi bulunuyor. Bu aynı zamanda Tunus’tan turistinde gelmesini sağlayabilir”
“Silvikültür çalışmaların sonunda asıl amacımız fındık ormanı kurabilmek”
Silvikültürel çalışmaların ardından Tostürbe Tepesinde asıl amaçlarının fındık ormanı kurmak olduğuna dikkat çeken Daday Orman İşletme Müdürü Levent Teroğlu ise, şunları kaydetti: “Tostürbe Tepesinde 2018 yılında üniversite öğrencileriyle birlikte alanın alt kısımlarına doğru 200 adet fındık fidanı diktik. Böylelikle fındık ağacının gelişmesi, ekolojik olarak daha da büyümesi anlamında işlemler yapılıyor. Şu anda burada yaptığımız işlemler ise yaşlanmış anıt ağaçları niteliğindeki çürümekte olan anıt ağaçlarının restorasyonu yapılarak ve bunlar temizlenerek daha da ömürlerinin uzatılması amaçlanıyor. Türk fındığı bizler için son derece değerlidir, kıymetli bir türdür. Kastamonu’muzu temsil eden bir ağaçtır. Bu nedenle bizler bunu fidanlığımızda da yetiştirerek bu ağacın ömrünü ve devamlılığını sağlamaya çalışıyoruz. Etrafı incelediğimizde fındık ağaçlarının ormanın içerisinde de yetiştiği gözlemlenmiştir. Bu ağacın üzerine baskı yapan diğer ağaçların temizlenerek fındık ağaçlarının daha çok ışığa kavuşmasını sağlayarak daha da gelişmesini sağlayacağız. Böylelikle amacımız aslında bir fındık ormanı kurabilmek bu çevrede. Bu sayede meyvesinin de üretimini sağlayarak ağacın genini ileri ki nesillere aktarmak en önemli gayemiz bu bizlerin. Aynı zamanda bunları yaparken de yöredeki köylülerimize ek gelir de sağlamak istiyoruz”
Vedat Yunus İkizoğlu
