Kanuni Sultan Süleyman tarafından oğlu Şehzade Cihangir için Mimar Sinan’a yaptırılan, geçirdiği 5 yangından sonra Sultan 2. Abdülhamid tarafından yeniden inşa ettirilen Cihangir Camii, Vakıflar Genel Müdürlüğünce restore edildi. Tarihi cami, 3 yıl süren restorasyon çalışmalarının ardından yarın yeniden ibadete açılacak.
İstanbul Boğazı’na hakim bir konumda yer alan ve Tarihi Yarımada’dan Çengelköy’e kadar geniş bir yelpazede şehrin manzarasını görme imkanı sunan Cihangir Camii, 3 yıl süren restorasyon çalışmalarının ardından yarın yeniden ibadete açılacak.
İlk kez 1559 yılında Sultan Süleyman tarafından oğlu Şehzade Cihangir için Mimar Sinan’a yaptırılan cami hakkında Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde; ilk yapının kare planlı, kubbe örtülü, tek minareli ve çevresinde tekke ve imaret yapılarının olduğu bilgisi yer alıyor. Şair Senih’in kaleme aldığı, hattat Ali Rıza Üsküdari’nin yazdığı mermer kitabede ise yapının ilk yapılış tarihinden itibaren geçirdiği beş yangından sonra, her seferinde yenilenerek, altıncı defa Sultan 2. Abdülhamid tarafından inşa edildiği bilgisine ulaşılıyor.
Restorasyon bedeli 14 milyon 765 bin
Kadıoğlu İnşaat Taahhüt Kollektif Şirketi ile Vakıflar Genel Müdürlüğü arasında 10 Ağustos 2015’te yapılan sözleşmede restorasyon bedeli 8 milyon 675 bin TL olarak belirtilmişti. Fakat yapılan çalışmalar esnasında öngörülmeyen imalatlar tespit edildi. Tespitlerin ardından yeniden düzenlenen sözleşmede toplam sözleşme bedeli 14 milyon 765 bin 780 olarak belirlendi. Restorasyon, 27 Haziran 2018 tarihinde eksiksiz olarak tamamlandı.
Yapının ilk dönem özgün kalem işlerine inildi
Yapısal izleme sistemiyle restorasyon sürecinde tüm veriler izlendi ve kayıt altına alındı. Yapılan tespitler sonucunda cami için herhangi bir güçlendirmeye ihtiyaç duyulmazken çatlak ve boşluklara enjeksiyon yöntemi ile sağlamlaştırma işlemi yapıldı. Yapı genelinde yapılan araştırmalarda 2 dönem kalem işine ulaşıldı ve ulaşılan dönemlerde desenlerin farklı renkler kullanılarak tekrar edildiği belirlendi. Ardından ise yapının ilk dönem kalem işlerine inildi. Özgün olduğu tespit edilen döşeme kaplamaları itinalı bir biçimde sökülerek onarıldıktan sonra tekrar montajı yapıldı. Döşeme altında bulunan ahşap karkas elemanlarının yüzey temizlikleri yapılarak, bakım ve onarımları gerçekleştirildikten sonra Koruma Kurulu onaylı karkas güçlendirme projesi doğrultusunda paslanmaz çelik elemanlar ile güçlendirme işlemi yapıldı.
Tarihi caminin bir minaresi yeniden örüldü
Restorasyon çalışmaları kapsamında batı minarenin kaideye kadar sökülerek tekrar örülmesi öngörüldü. Koruma Kurulu’nun onayının alınmasının ardından sökülen minare, küfeki taşından, paslanmaz çelik zıvana ve kenet kullanılarak yeniden örüldü. 1980’li yıllarda yapılan onarımlar kapsamında yeniden yapılmış olduğu anlaşılan doğu minarede ise gerekli yüzey temizlikleri, kısmi taş değişimi ve derz yenileme işlemleri yapıldı. Cami cephelerinde bulunan yüzey kirliliklerine garnet malzeme kullanılarak kontrollü kumlama yöntemi ile müdahale edildi. Ancak 1900’lü yıllarda yapıldığı tahmin edilen boya katmanları kumlama yöntemi ile temizlenemeyince boya sökücü yardımı ile boya katmanları yüzeyden uzaklaştırıldı.
Yapı alanını çevreleyen, düşeyde 3 ayrı kotta bulunan ve yükseklikleri 5-8 metre arasında olan istinad duvarlarında derin çatlak ve ayrışmalar bulunduğu tespit edildi. Çürümüş olan hatıllar meşe olarak yenilendi, yüzeyinde boşalma gözlenen kısımlarda gerekli çürütme işlemleri yapılarak taş onarımları yapıldı, boşluklara şerbet ile dolgulama ve enjeksiyon yöntemi ile güçlendirme yapıldı. Temeli olmadığı tespit edilen güneydoğu istinad duvarına hazırlanan güçlendirme projesi doğrultusunda betonarme pabuç-radye ile temel oluşturuldu, bu duvarın önüne betonarme payandalar ve paslanmaz çelik hatıllar yapıldı.
Koruma Kurulu onaylı proje ve mevcut örneğine uygun olarak üretilen geçmeli dövme demir parmaklıklar yapı genelini tamamen çevreliyor.
Bizans dönemine ait iki sarnıç
Yapı genelinde biri caminin altında, diğeri ise iç avluda olmak üzere Bizans dönemine ait 2 adet sarnıç bulunuyor. Fazla müdahaleye maruz kalmaması nedeniyle hasar görmeyen cami altındaki sarnıçta temizlik yapıldı.
Avluda yer alan sarnıçta ise geçmiş onarımlarda yapılan çimento esaslı niteliksiz onarımlar kaldırıldı ve ortaya çıkan tuğla hatıllı sıralı moloz taş duvarın ihyası gerçekleştirildi. Restorasyon projesinde yer alan detaylara uygun olarak sarnıcın ön kısmı şadırvan olarak düzenlendi.
