Türkiye Liman İşletmecileri Derneği’nin (TÜRKLİM), sektör raporunun 2017 sayısı yayınlandı. Raporda; liman sektörüne yönelik değerlendirmelerden, dünya ekonomisine, sektör zorluklarından, limanlara kadar geniş bir yelpazede ele alınıyor.
TÜRKLİM, Türkiye Limanları Kapasite çalışması kapsamında 114 adedi konteyner, genel kargo ve kuru dökme yüke hizmet veren 70 adedi ise petrol ve türevlerini elleçleyen tesisler (iskele, şamandra vb.) olmak üzere toplam 184 adet terminalin kapasitesini hesaplayarak ’Türkiye Limancılık Sektörü 2017 Raporu’nu yayınladı. Raporda beş ana başlıkta 2016 yılındaki ekonomik gelişmeler ile birlikte ileriye yönelik beklentiler ve öngörüler yer alırken, küresel ticaret ve üretim dünyasındaki değişimler ve bu değişimlerin hayatımıza kattığı ’Yeni Küreselleşme Modeli’ ve ’Bir kuşak bir yol’ projelerinin geldiği noktalar da ilk bölümde detaylarıyla masaya yatırıldı.
Türk limanlarında 2016 yılında 8.8 milyon konteyner elleçlendi
Raporu değerlendiren Türklim Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kenan Selçuk; "2016 yılında limanlarımızda elleçlenen konteyner 6.8 milyon TEU Dış ticaret ve kabotaj, 2 milyon TEU transit konteyner olmak üzere toplam 8.8 milyon TEU oldu. Limanlarımızda konteyner elleçlemesi toplamda yüzde 8, dış ticaret ve kabotaj konteyner toplamda yüzde 6.8, transit konteyner ise yüzde 12,2 oranlarında artış gösterdi. Son üç yılda büyüme hızı düşmekle birlikte 2009 yılından 2015 yılına kadar kesintisiz büyüyen RO-RO taşımacılığı 2016 yılına geldiğinde; yüzde 3.7 azalarak 451 bin araca düştü. 2016 yılında Kabotaj hatlarında ise 13 milyon araç taşındı" dedi.
En fazla yük elleçlenen bölge 2016 yılında da Marmara Bölgesi oldu
Türkiye limanlarında 2016 yılında 121 milyon ton yükleme, 242 milyon ton boşaltma ve 66 milyon ton transit olmak üzere toplam 430 milyon ton yük elleçlendi. Elleçlenen yükün yüzde 65’i boşaltma, yüzde 28’i yükleme ve yüzde 16’sını ise transit yükler oluşturdu. Limanlarda elleçlenen yük bir önceki yıla oranla ton bazında yüzde 3.4 büyüdü. Ton bazında en büyük artış yüzde 9.1 ile konteyner yüklerinde yaşandı. Sıvı dökme yük ve Ro-Ro da ise ton bazında yüzde 1 azalma oldu. Bölgesel bazda en fazla yük elleçlenen bölge 2016 yılında da Marmara Bölgesi oldu. Bölgeler itibarı ile elleçlenen yük açısından ton bazında en yüksek artış son üç yılda olduğu gibi 2016 yılında da yine Ege Bölgesi’nde gerçekleşti.
Elleçlenen yük tipleri içerisinde geçmiş yıllarda olduğu gibi 2016 yılında da sıvı yükler 144 milyon ton ile ilk sırada geldi. Sıvı yük yüklemeleri 76 milyon tona ulaşırken boşaltma 68 milyon tonda kaldı. Sıvı dökme yükler içinde en yüksek ürün 84.9 milyon ton ile ham petrol oldu. Toplam elleçleme hacmi bakımından ikinci sırada yer alan kuru dökme yüklerde yükleme hacmi 25 milyon ton iken boşaltma 91 milyon tonu aştı.
İhraç yüklerde ilk sırayı İtalya aldı
2016 yılında limanlarda yüklenen ihraç ülkelerde ilk sırayı İtalya aldı. İtalya; aynı zamanda transit yükler açısından 40 milyon ton ile de ilk sıradaki yerini aldı. Boşaltılan ithal yükler içerisinde 39 milyon ton ile Rusya limanlarından gelen yükler ilk sırada yer aldı. Toplam elleçleme dikkate alındığında ilk üç ülke olan İtalya, Rusya Federasyonu ve Mısır, toplam yükün yüzde 34’ünü oluşturduğu görüldü.
Türkiye’de transit konteyner elleçleyen limanlardaki yük gelişimi
Limanlarda elleçlenen konteyner yükünün yüzde 23’ünü transit konteyner oluşturdu. Aynı zamanda 2016 yılında transit yükler bir önceki yıla oranla yüzde 12 artarak konteyner yüklerindeki artışın esas dinamiğini oluşturdu. Rapordaki rakamları baz alınarak 2016 yılında Marport, Asyaport, Mersin (MIP) ve Kumport limanı en yüksek transit konteyner elleçleyen limanlar olarak dikkat çekti.
2016 yılında toplamda 15,9 trilyon dolarlık mal ihraç edildi
2016 yılında toplamda yüzde 3 gerileme ile 15,9 trilyon dolarlık mal ihraç edildi. Çin yüzde 13.2 pay ve 2 trilyon doları geçen bedel ile halen açık ara en fazla ihracat yapan ülke konumunda. ABD yüzde 9.1 pay ve 1.5 trilyon dolar ile 2’nci sırada yer alırken onu yüzde 8.4 pay ve 1.3 trilyon dolar bedel ile Almanya izledi. İlk iki sırada yer alan Çin ve ABD, mal ihracatında bir önceki yıla göre sırasıyla yüzde 8 ve yüzde 3 oranında azalma yaşadı.
2016 yılında toplamda yüzde 3 gerileme ile 16.2 trilyon dolar olarak gerçekleşen dünya mal ithalatında ise ABD yüzde 13.9 pay ve 2.3 trilyon dolar bedel ile en önemli mal ithalatçısı oldu. ABD’yi yüzde 9.8 pay ve 1.6 trilyon dolar ile Çin ve yüzde 6 pay ve 1 trilyon dolar bedel ile Almanya izledi. Almanya bir önceki yıla göre ithalatındaki değeri korurken ABD yüzde 3 ve Çin yüzde 5 oranında daraldı. Dünyanın en önemli ithalatçılarının genellikle ithalat oranlarının daraldığı görüldü. Türkiye’nin ihracattaki payı geçen yıla oranla yüzde 1 düşüşle yüzde 11 olurken, 2016 yılında 143 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildi. 2016 yılında deniz yoluyla 199 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Türkiye’nin payı ithalatta yüzde 4 düşüşle yüzde 12 oldu.
Kruvaziyer yolcu ve gemi sayısında büyük düşüş
Raporda dikkat çeken bir diğer araştırma ise kurvaziyer yolcu ve gemi sayılarındaki düşüş oldu. 2013 yılında kurvaziyer rakamları Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesi olan 2,2 milyon yolcu rakamına ulaştığı belirtilirken, 2016 yılında kruvaziyer yolcu ve gemi sayısında büyük bir düşüş yaşandığı görüldü. 2016 yılında kurvaziyer gemi sayısı 590 gemiye, yolcu sayısı ise 628 bin yolcuya düştü.
Dünyada taşınan konteyner adedi TEU bazında 180.6 milyona ulaştı
2016 yılında dünyada taşınan konteyner adedi TEU bazında 180.6 milyona ulaştı. Bu sayının limanlara yansıması yaklaşık 700 milyon TEU olarak gerçekleşti. Bir önceki yıla göre artış oranı ise yüzde 3.2 gibi düşük bir seviyede kaldı. Rota bazında bakıldığında en önemli artış yüzde yüzde 4.9 ile Çin denizi gibi iç taşıma bölgelerinde, özellikle transit konteynerin etkisiyle gerçekleşti.
Denizyolu ile taşınan yükler 11.1 milyar tona ulaştı
Dünyada neredeyse tüm yük türlerinde gelişim, geçmiş yıllara göre düşük seyretti. 2016 yılında dünyada denizyolu ile taşınan yükler yüzde 2.6 oranında artış göstererek 11.1 milyar tona ulaştı. En fazla taşınan yük gurubu olan kuru dökme yükler 2016 yılında yüzde 1.3 artış göstererek 4.8 milyar tonluk bir hacimde gerçekleşti. En fazla taşınan ikinci yük grubu ise ham petrol oldu.
2016’da 3 milyar ton ham petrol taşındı
Dünya genelinde yüzde 4.1 oranında artışla 3 milyar ton ham petrol taşındı. Ham petrol taşımalarını ton bazında yüzde 3.5 artışla konteyner izledi. 2016 yılında dünyada neredeyse tüm yük türlerinde gelişim, geçmiş yıllara göre düşük seyretti. 2016 yılında dünyada denizyolu ile taşınan yükler yüzde 2,6 oranında artış göstererek 11,1 milyar tona ulaştı.
Uluslararası Ulaştırma Forum (ITF) tahminine göre, 2016-2030 yılları arasında dünyada taşınan mal miktarının yıllık yüzde 4.2 gibi bir oranda artış göstereceği ve 2030 sonrasında ise bu oranın yüzde 3.3’e gerileyeceği öngörüldü.
