Anadolu’da geçmişi 10 bin yıl öncesine dayanan siyez buğdayının tohumu "Mergüze" ve "Ata" olarak tescillendi. Atalardan miras kalan siyezin hem gelecek nesillere aktarılması, hem de dünyaya tanıtılması amaçlanıyor.
Geçmişi 10 bin yıl öncesine dayanan, "Hitit buğdayı" olarak da bilinen siyez buğdayının tohumu, Tarım ve Orman Bakanlığınca "Mergüze" ve "Ata" isimleriyle tescillendi. Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası, Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, İhsangazi Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü ile İhsangazi Belediyesi tarafından siyez buğdayının tohumunun tescillenmesi amacıyla 2016 yılında çalışma başlatıldı. Proje kapsamında 2016 yılında siyez buğdayı hasat döneminde İhsangazi’den 40, Seydiler’den 5, Kastamonu merkezden 4 ve Devrekani’den de 1 çiftçi olmak üzere toplam 50 çiftçinin tarlasından siyez buğdayı başakları alındı. Toplanan siyez buğdayı başaklarından elde edilen tohumlar, 2016 yılından bu yana her yıl hem İhsangazi ilçesinde, hem de Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme parsellerine ekildi. Tamamlanan çalışma kapmasında siyez tohumları, Tarım ve Orman Bakanlığınca "Mergüze" ve "Ata" isimleriyle tescillendi. Tohum çeşitlerinin Türkiye’nin değişik yerlerinde satışının yapıldığı Tarım Kredi Kooperatifi gibi birliklerde de artık Kastamonu’dan Mergüze ve Ata siyezi ismiyle tohum çeşitleri raflarda yerini alacak.
Kaliteli ürün yetiştirilmesi sağlanacak
Tescilli tohumların Kastamonu ve İhsangazi’ye ciddi kazanımlar getirmesi bekleniyor. Tohumların tescillenmesiyle birlikte verimliliğin ve kalitenin artırılması, üretimde kararlılığın sağlanması, kaliteli ürün yetiştirilmesi sağlanacak. Tohumun tescillenmesiyle siyezin Tarım ve Orman Bakanlığınca kayıt altına alınması, tanınmasına vesile olacak. Sertifikalı tohum olarak Türkiye’de ve yurt dışında satışı, aynı zamanda da bu tohumdan elde edilen ürünlerin satışı yapılabilecek. Ayrıca çiftçiler, Tarım ve Orman Bakanlığının verdiği sertifikalı tohum desteklerinde de yararlanılabilecek.
"Gelecek nesillere aktarılacak"
Projenin kamu, sanayi ve üniversite işbirliğine örnek olduğunu ifade eden Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuz Fındıkoğlu, siyez buğdayının tescillenmesi için 2016 yılında kurumlar arasında yapılan projeye değindi. Tescil ile birlikte, siyez buğdayının gelecek nesillere aktarılacağını belirten Fındıkoğlu, "Atalarımızdan bize miras kalan siyez tohum çeşidini yaşatarak, bizden sonraki nesillere genetiği değişmeden devretmek için ciddi çalışmalar yürüttük. Yaptığımız bu çalışma ile Mergüze ve Ata tohumunu gelecek nesillere taşıyacağız. Siyez artık ilimizin en önemli ve önde gelen değerlerinden biridir. Böylece tüketiciye genetiği bozulmamış bir ürün sağlamanın ve ilimiz ekonomisine yeni bir geçim kaynağı kazandırmanın haklı sevincini yaşıyoruz. Bundan sonraki aşamalarda önce ülkemizin her köşesine sonra da tüm dünyaya tanıtmayı amaçlıyoruz" dedi.
"Farkındalık anlaşıldıkça değeri arttı"
Siyeze olan farkındalığın anlaşıldıkça değerinin de arttığını ifade eden İhsangazi Belediye Başkanı Hayati Sağlık da, şu ifadeleri kullandı:
"Geçmişte üretilen tohum çeşitlerimiz vardı. Bu tohum çeşitlerinin çiftçilerinden toplanarak hem İhsangazi’de, hem Ankara’da deneme parsellerinde deneme üretimleri yapıldı. Nihayetinde 2019 yılında yaptığımız İhsangazi Siyez Festivalinde bu tohum çeşitlerinin isimlendirilmesi noktasında mutabık kaldığımız birkaç tohum çeşidi vardı. Netice itibariyle bu isimlerden en iyi verimi ve en iyi gıda değerini veren ’Mergüze’ oldu. Malumunuz Mergüze, İhsangazi ilçemizin önceki ismidir. Bir diğeri de ’Ata’ siyezi olarak Tarım Bakanlığınca tohum çeşidi olarak tescillenmiştir. Tohum çeşitlerimiz Mergüze ve Ata siyezinin hem ilimize, hem ilçemize, hem ülkemize hayırlı olmasını diliyoruz."
"Tohum olarak satılabilecek"
Tohumculuk Kanununa göre, tohum ticaretinin tescilli veya sertifikalı tohumların dışında yasak olduğuna işaret eden Başkan Sağlık, "Bu iki çeşit, siyez tohumu olarak kayıt altına alındı. Tarım ve Kredi Kooperatiflerimizce ve tohum satış birliklerimizce bu iki çeşit literatürde kayıt altına alınarak, üreticilerimizin kaliteli siyez tohumunu bulmalarına imkan sağlayacak. Artık tohum çeşitleri listesine bakıldığı zaman siyez ile ilgili Türkiye’de tescilli iki tohum karşılarına çıkacak. Bunlardan biri Mergüze, diğeri de Ata siyezi olacak. Bunun yanı sıra Tarım Bakanlığımızca çiftçilerimizin desteklenmesi hususunda sertifikalı tohumlara destek verilmektedir. Özellikle İhsangazili çiftçimiz ve Kastamonulu çiftçilerimiz bu sertifikalı tohumları kullandıkları zaman ilave destek almaları söz konusu olacaktır. Artı çiftçilerimize bir girdi sağlanmış olacak" diye konuştu.
"Gelecek kuşaklara aktarılmasında kazanım sağlayacak"
"Tohum çeşitlerini atalarımızdan devraldık" diyen Başkan Sağlık, sözlerini şöyle noktaladı:
"Bugün bizler bu tohum çeşitlerini yaşatıyoruz. Siyezin geçmişi 10 bin yıl olarak biliniyor. Bir rivayete göre ise siyezin 12 bin yıllık bir geçmişi olduğundan bahsediliyor. Bizden sonraki kuşaklara devredilmesi noktasında bunun bir kültür, bunun bir yaşam tarzı haline getirilmesi için bir takım projeler yürütülüyor. Bu noktada bu iki tohumun tescillenmesi, kayıt altına alınarak gelecek kuşaklara aktarılmasında ciddi bir kazanım sağlayacaktır."
