Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, "Türkiye ile Rusya arasındaki o üzücü olaydan dolayı 7-8 aylık dönemde sürecin kazananı da yoktur. Her iki ülke anlamında da ekonomik gözle baktığımızda kaybedenler vardır. Kavgaya, dövüşe girmekle tarif etmek istemiyorum. Türkiye ile Rusya arasındaki bu dönemde yaşadığımız şeye küskünlük diyelim. İki dostun birbirine küsmesi, kırılması diyelim. İki tarafından zarar gördüğü bir ilişki olmuştur" dedi. Antalya Belek’te düzenlenen Türkiye-Rusya Medya Forumu'nda konuşan Ekonomi bakanı Bakan Zeybekci, dünyada çok az ülkenin birbirini tamamlayan konumda olduğunu söyledi.
Aynı coğrafyada olmalarına rağmen ülkelerin zaman zaman birbirlerine rakip olduklarına değinen Balkan Zeybekci, "Aynı denizlerin etrafındadırlar, aynı coğrafyanın etrafındadırlar, aynı yer altı yer üstü zenginliklerine sahiptirler ama birbirlerine rakip olurlar. Dünyada çok az ülke vardır ki onda olmayanın tamamı diğerinde, onda olmayan da diğerinde vardır. Rusya ile Türkiye de böyle özelliğe sahiptir. Rusya’da her ne yoksa bunları Türkiye’de bulabilirsiniz. Türkiye’de ne yoksa her şeyi Rusya’da bulabilirsiniz. Dünyada birbirini bu kadar çok iyi tamamlayan iki ülke çok az bulunur. Onun içinde belki bu uluslararası ilişkilerde geçerlidir insan ilişkilerinde geçerlidir ama yalın bir şekilde de söylenmez ama işin doğası böyledir" ifadelerine yer verdi.
"Birbirini tamamlayan iki nadir ülkelerden"
Dünyadaki tüm ilişkilerin menfaat üzerine olduğunu kaydeden Bakan Zeybekci, "En iyi dostluklar da en iyi menfaati olan insanlar arasında olur. Menfaat illaki maddi olmak zorunda değildir. Dünyada menfaat bağının olmadığı bir ilişki varsa anne ile bebeği arasındadır. Öyle düşünüyoruz ama halbuki öyle değildir. Yeryüzündeki bütün yaratılanlar arasındaki en güç menfaat bağı bebek ile anne arasındadır. Onun için de, o aralarındaki en büyük menfaat bağıdır. Dünyadaki bütün ilişkilerin en tavanda oluştuğu karşılıklı menfaatlerin kazan kazan ilkesiyle en üst seviyede buluştuğu ilişkilerdir en sağlam ilişkiler. Bu iki olguyu yan yana koyduğunuz zaman da Türkiye ile Rusya ilişkisi en güçlü olması gereken birbirini arasında en üst düzeyde menfaat bağları olması gereken birbirini tamamlama özellikleri açısından dünyadaki nadir ülkelerden birisidir. Bir de birliktelikler dostluklar ortaklıklar vardır. İki ortak bir araya geldiğinde 1 artı 1 iki yapıyorsa o ortaklığı matematik ve ekonomik anlamda bir anlamı yoktur. Ayrı ayrı da olabilir. Çünkü birbirlerine kazandırdıkları bir şey yok. 1 artı 1 üç yaptığı zaman 5 yaptığı zaman 10 -15 yaptığı zaman ki bu potansiyel Türkiye ile Rusya arasında vardır ki benim anlatmaya çalıştığım şeyler" dedi.
"Yaşadığımız krize küskünlük diyelim"
2015 yılının kasım ayında üzücü bir olay yaşandığını anımsatan Bakan Zeybekci, "Her iki ülke açısından da üzücüdür. Türkiye ile Rusya arasındaki o üzücü olaydan dolayı 7-8 aylık dönemde sürecin kazananı da yoktur. Her iki ülke anlamında da ekonomik gözle baktığımızda kaybedenler vardır. Kavgaya dövüşe girmekle tarif etmek istemiyorum Türkiye ile Rusya arasındaki bu dönemde yaşadığımız şey küskünlük diyelim biz ona. İki dostun birbirine küsmesi, kırılması olarak diyelim. İki tarafın da zarar gördüğü bir ilişki olmuştur" dedi.
"Her iki ülke anlamında kaybeden vardır"
Rusya’nın Antalya ile çok önemli bağları olduğunun altını çizen Bakan Zeybekci, "Rusya, Antalya’dan temin edemediği her şeyi başka bir yerden birebir başka yerden temin etmesi mümkün değil. Aynı kalitede tatta güzellikte değil. Yakın coğrafyadaki ülkelerimizle rakibiz dediğimde bu tatlı bir rekabet. Türkiye’yi başka bir ülke ile kıyasladığınız zaman aldığınız ürünler itibariyle yaşadığınız ortamla turizme asla kıyaslayamayacağımız kalite standartlar ile karşılaşırsınız. Bu negatif dönemi her iki ülke anlamında da kaybedeni vardır" diye konuştu.
"Turizm yüzde 70-80 düşmüştür"
Bakan Zeybekci konuşmasına şöyle devam etti:
"Türkiye’nin ticareti düşmüştür. Turizm de düşmüştür. Yüzde 70 -80’ler seviyesinde turizm düşmüştür. İhracatımız 2015 yılında Rusya ile olan ihracatımız yüzde 38’ler seviyesinde düşerken 2016 Temmuz sonu itibariyle Rusya’ya olan ihracatımız yüzde 70’ ler seviyesinde düşmüştür. Rusya’dan ithalatımız da aynı şekilde etkilenmiştir. İhracatımız düşerken bunun etkileri Rusya’ya da zarar verir şekilde olmuştur. Bu sürecin kazananı yoktu. İki tarafta da akıl üstün geldi. Her iki ülkenin liderleri Cumhurbaşkanımız ve Putin bu süreçte her iki ülkenin kaybettiği gelecek adına pek de faydalı olmayan bu süreci sonlandırmakla ilgili insiyatif almıştır."
" İki ülke ticaret hacimde 2015 Kasım öncesine çok hızlı geçmek istiyor"
Türkiye’nin 15 Temmuz akşamı haksızlıkların en büyüğünü, Türkiye’ye sürülebilecek lekelerin en büyüğünü yaşadığını hatırlatan Bakan Zeybekci, "Ama bu terör saldırısı, darbe girişimi Türkiye’ye yapılan en büyük haksızlık yüz karası bir kaç saati 16 Temmuz sabahı dünya demokrasi tarihine altın harflerle yazılacak sivil Türk demokrasi devrimi olarak Türkiye bunu başarı ve zaferle taçlandırdı. 16 Temmuz günü Türkiye’nin dostları Putin olmak üzere Türkiye’nin yanında yer aldı. İlk saatlerde ilk arayan liderlerden birisi olarak Cumhurbaşkanımızı arayarak Türkiye ile dayanışmasını göstermekle de aramızdaki dostluğun, bağların, ortak değerlerin ne kadar güçlü olduğu en önemli göstergelerden birisiydi. 26 Temmuz’da Moskova’daydık. İlgili bakanlarımızla çok önemli görüşmeler yaptık. Her iki ülkede çok hızlı bir şekilde kasım 2015’in öncesine dönmek istiyor. Onu gördük. Hızlı bir şekilde dönmekle ilgili iradelerimizi beyan ettik ve teknik heyetlerimiz çok hızlı bir şekilde çalışmaya başladı ve kasım 2015 öncesinde ne vardı. Her iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin hızla devam ettiği ilişkiler, dönem vardı. 34 milyar dolarlara varmış olan bir ticaret hacminden bugün 20 milyarların altına düşen ticaret hacmi oldu. İki ülke liderinin 34 milyar dolarlık ticaret hacmini 100 milyar dolara çıkarmak gibi hedefi vardı. Biz bunu çok kısa sürede gerçekleştirebilirdik. Bununla ilgili neler yapılabilir diye tekrar konuşmaya başladık" ifadelerini kullandı.
"Ortak karma ekonomi komisyon görüşmeleri yeniden başlıyor"
Serbest ticaret anlaşmasının tekrar başladığına dikkat çeken Bakan Zeybekci konuşmasını şöyle sürdürdü:
"2015 Kasım öncesinde Türkiye ile Rusya arasında vize serbestisi vardı. Türk ve Rus iş dünyası temsilcileri ve Türk, Rus turistler vizesiz şekilde gidip gelebiliyordu. Türkiye ile Rusya arasında ticaretin önündeki engeller hemen hemen her şekliyle kaldırılıyordu. En önemlisi ise Türkiye ile Rusya arasında serbest ticaret anlaşması görüşmeleri başlamıştı. İki tur teknik görüşmeler yapılmıştı. Her ne kadar bu görüşmeler hizmet ve yatırımları kapsasa da geleceği anlamda çok önemliydi. Bunun arkasından Türkiye'nin Rusya ile birlikte Avrasya Gümrük Birliği ile temasını ve onunla da gelecekte serbest ticaret anlaşmasıyla ilgili çok önemli kapıların açıldığı bir ortam sağlayacaktı. Türkiye’de bu dönemde kasımdan sonraki dönemde serbest ticaret anlaşması durdurulmuştu, tekrar başladı. Ortak karma ekonomi komisyon görüşmeleri ertelenmişti tekrar başlatılıyor. Ekimin 8 9’u gibi Rus Enerji Bakanı’yla İstanbul’da bulaşacağız çok büyük iş forumuyla Türk- Rus Karma Ekonomi Komisyon Toplantısı ve İş Forumunu birlikte gerçekleştireceğiz."
"Ruslar'ın Türkiye’de ruble ile ödeme yapmasını hedefliyoruz"
"Şuan itibariyle Türkiye ile Rusya arasında Türk-Rus ortak yatırım fonu kurulmasıyla ilgili görüşmeler başladı" diyen Bakan Zeybekci, "Şuan itibariyle Rusya ile Türkiye arasında ticaretin rublenin ve Türk lirasının kullanılmasıyla ilgili teknik görüşmeler Merkez Bankaları arasında devam ediyor. Hedefimiz Antalya’ya, Türkiye’ye gelen Rus vatandaşların ruble ile ödeme yapabilmesini hedefliyoruz. Türkiye’de Rusya’dan satın almalarıyla ilgili veya Rusya'ya giden vatandaşların Türk lirasıyla ödeme yapabilmesini hedefliyoruz. Aramızdaki yaklaşık olarak şuan 20’lerden 100 milyar dolara gidebilecek olan ticaret hacmini ruble ve Türk lirası ile gerçekleştirmek istiyoruz. Milli paralar ile gerçekleştirmek istiyoruz. Yaş sebze meyve ihracatıyla ilgili engellerin hızla kaldırıldığını göreceğiz. Kara yolu taşımacılığıyla ilgili önümüzdeki sıkıntılı dönemi hızlı bir şeklide geçeceğiz" dedi.
"İki ülkenin karşılıklı yatırımları var"
Türkiye’nin Rusya ile olan ikili ticaretinde rakamları telaffuz etmek istemediğini, moral bozucu rakamlar olduğuna değinen Bakan Zeybekci, "Yüzde 80 düşmüş, yüzde 40 düşmüş. Gelecekle ilgili tahminlerimizi biran önce Türkiye ile Rusya arasındaki ticaret hacminin 30-40 milyar dolarlara doğru çıktığını göreceğiz. Çıkmak zorunda, ulaşmak zorunda. Türkiye’nin bütün ihtiyaç duyduğu yer altı ve yerüstü zenginlikleri hammadde ve sürdürülebilir enerji ihtiyacını garanti altına alabilme ile ilgili her türlü projesini Rusya ile gerçekleştirebilir. Rusya’nın elindeki tüm enerji ham madde ve ara malıyla ilgili bütün üretimini Türkiye’nin üretimiyle Türkiye ile ortaklıkla dünyaya pazarlayabilir. Türkiye müteahhitlik sektöründe dünyada 2 ile 3 arasında gidip geliyor. Bugüne kadar Rusya’da 70 milyar dolarlık müteahhitlik hizmeti gerçekleştirdi Türkiye. Devasa kültür coğrafyasının içinde olan iki ülkeyiz. Kuzey denizinden körfeze kadar, Hint Okyanusu’na kadar bu coğrafyada hedefimiz Türk müteahhitleri Rusya’da daha çok müteahhitlik hizmeti yapsınlar değil evet yapsınlar ama Türk ve Rus şirketler birlikte işbirliği yapsınlar ortak projelere girsinler bunu istiyoruz. Onun için de şuanda hızlı bir şekilde devlet başkanlarının talimatıyla Türk-Rus ortak yatırım fonunun kurulması için önemli adımlar atıyoruz. Türkiye’nin Rusya’da en önemli yatırımları orada. Türkiye’nin 10 milyar dolarının üzerinde Rusya’da yatırımı var. Rusya’nın da aynı şekilde Rusya’nın da 2 bin firma ile 10 milyar doların üzerinde Türkiye’de yatırımı var" dedi.
"Dünyanın en iyi teşvik sitemlerinden birini hayata geçiriyoruz"
"Rusya’nın belirli bölgelerine yönelik çok önemli müteahhitlik hizmetleriyle ilgili çalışmalar olacağını belirten Bakan Zeybekci konuşmasını şöyle sürdürdü: "Türkiye 15 Temmuz ihaneti girişimi gecesi İstanbul’a gidecektik. Cumartesi günü de Türkiye’deki yatırım teşvik ve ihracat destekleriyle ilgili çok önemli bir çalışmayı bitirecektik. 45-50 gündür yaptığımız çalışmayı bitirecektik 18 Temmuz günü Türkiye’de açıklayacak olduğumuz bakanlar kurulundan sonra açıklayacağımız yatırım ve ihracat teşvikleri tüm dünyada ve Türkiye’de konuşuluyor olacaktı. Biraz gecikti kanunu çıktı. Ekonomi Bakanlığı olarak yönetmelik tüzüklerini hazırladık önümüzdeki hafta bunları ilan edeceğiz. İddia ediyorum, dünyadaki en önemli en etkin en sonuç alınabilir yatırım teşvik sistemini Türkiye olarak hayata geçiriyoruz. Biz bu kapsamda Rus dostlarımızla beraber Türkiye’de hatta Rusya’daki yatırımlarla da dahil olmak üzere birlikte değerlendirmek istiyoruz. Türkiye’de enerji teknolojilerinde savunma sanayinde sağlık teknolojilerinde ilaç sanayisinde petro kimya entegrasyon yatırımlarında buna benzer stratejik yatırımlarda teşvik sistemini yatırımcı ile beraber belirleyeceğiz. Beraber konuşacağız."
"Ruslara kolaylık"
Yatırımcıların, Türkiye’de gayrimenkul alanların istemeleri halinde Türk vatandaşlığına geçmeleri ve sınırsız oturma ve yaşama haklarıyla ilgili çalışmalarının bitirildiğinin altını çizen Bakan Zeybekci, "Her kim ki nereden gelirse gelsin özellikle Rusya’dan gelen dostlarımıza burada bizimle beraber aynı coğrafyada aynı ülkenin kaderini paylaşmaya geldiniz 'başımız gözümüz üstünde yeriniz var' diyoruz ve gerekli olan her şeyi yapıyoruz. Müjdeli haberi aldık. Başbakan Medvedev’in Türkiye’ye charter seferleriyle ilgili hukuki prosedürleri tamamlayan imzayı attığını ve Türkiye’ye Antalya’ya hasret olan Rus dostlarımızın Antalya’ya tekrar gelmeye başladıklarını da göreceğiz. Türk-Rus Devlet Başkanları Çin’e G-20 Zirvesi’ne gidiyor. Erdoğan ve Putin tekrar görüşecekler. Heyetler ve tekli görüşmeler ile tekrar Rus-Türk ilişkilerini eski haline getirebileceğiz ona bakacağız" diye konuştu.
"Artık dünyanın haritaları ekonomi ile çiziliyor"
Dünyanın yeniden dizayn edildiğini vurgulayan Bakan Zeybekci, "Dünyada bir zamanlar ideoloji fikriyle, ideoloji duvarlarıyla, ideoloji kalemiyle dünyanın sınırı çiziliyordu. 1990’dan sonra dünya yeniden yapılanırken şimdi dünyanın haritaları yeniden çizilirken kullanılan kalem ekonomi. Ekonomi ile dünyanın sınırları çiziliyor. Doğu batı bloku vardı. Şimdi ekonomi blogları var. Avrupa Birliği bloğu, Avrasya Gümrük Birliği bloğu, Şangay 5’lisi var. Bütün bunlar olurken her şey ekonomi kalemiyle çiziliyor. Bölgemizde bu coğrafyada dünya coğrafyası ekonomi kalemiyle çizilirken en yakın işbirliği yapabileceğimiz ülkelerin başında Rusya geliyor. Ekonomik menfaatlerimiz ülkemizin menfaatleri anlamında Türkiye için Rusya için de Türkiye önemli" diye konuştu.
İsa Akar-Adem Akalan
