Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2014 rakamlarına göre, 6 milyon 192 bin 962 kişi ile nüfusumuzun yüzde 8’ini 65 ve daha yukarı yaş grubundaki yaşlılar oluşturuyor.
Yaşar Üniversitesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü, Dünya İç Mimarlar Günü için “Her yaş(lı) için tasarım” temasıyla yaşlılar için tasarım geliştirdi. Narlıdere Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi ile yapılan işbirliği çerçevesinde, yaşlılarla vakit geçirip ihtiyaçlarını, eksiklerini ve isteklerini belirleyen öğrenciler; onlar için kaza riskleri azaltılmış yeni yaşam alanları, birlikte oynayabilecekleri oyunlar, huzur evinde 20 kişilik günlük bakım merkezi olarak düzenlenecek alanı tasarladı.
YAŞLILARIN 3'TE BİRİ DÜŞÜYOR
Birleşmiş Milletler’in tanımına göre, bir ülkedeki yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının yüzde 8 ile yüzde 10 arasında olması, o ülke nüfusunun “yaşlı”, yüzde 10’un üzerinde olması ise “çok yaşlı” olduğu anlamına geliyor. Nüfus projeksiyonlarına göre, 1985 yılında yüzde 4,2 olan Türkiye’nin yaşlı nüfus oranının, 2023 yılında yüzde 10,2’ye yükseleceği ve “çok yaşlı” nüfuslu ülkeler arasında yer alacağı tahmin ediliyor. Dünya nüfusunun 8,3’ünü yaşlı nüfus oluşturuyor. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke sırasıyla yüzde 29,5 ile Monako, yüzde 25,8 ile Japonya ve yüzde 21,1 ile Almanya, Türkiye ise 228 ülke arasında 94. sırada yer alıyor. Ayrıca, birçok yaşlı yaşadığı ev ya da çevre, mobilyalar “yaşlılara uygun” tasarlanmadığı için zorluklar yaşıyor. Türk Geriatri Vakfı verilerine göre, yaşlılarda, düşmeler kazaya bağlı ölümlerin üçte ikisini oluşturuyor. Evde yaşayan yaşlıların yaklaşık üçte biri her yıl en az bir kere düşerken düşmelerin yüzde 40’ı hafif berelenme ve sıyrıkla atlatılıyor, yüzde 13 kadarında kafa travması, yumuşak doku hasarları, yüzde 5-10’unda da kırık oluşuyor. Yaşlıların yaşamına uygun olmayan tasarım ve çevresel faktörler, düşmelerde yüzde 50 gibi bir oranda etken olarak gösteriliyor.
HER YAŞLI İÇİN TASARIM
Yaşar Üniversitesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü akademisyenleri ve öğrencileri, bu rakamlardan yola çıkarak, bu yılki teması “Herkes için tasarım” olan Dünya İç Mimarlar Günü’nde, Narlıdere Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi ile işbirliği yaparak yaşlıların daha güvenli, uygun ve rahat ortamlarda hayatlarını sürdürebilmeleri için “Her yaşlı için tasarım” etkinliği düzenledi. İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü Başkanı Yrd. Doç.Dr. Zeynep Tuna Ultav, “Sosyal duyarlılıklı ve insan odaklı, engelli, yaşlı, genç herkes için tasarımı amaçlıyoruz. Daha yaşanabilir bir dünyada, bir milletin kalitesi, yaşlılara, engellilere ve çocuklara verdiği değerle ölçülüyor. Mayıs ayının son haftası Dünya İç Mimarlar Günü. Biz de bu yıl teması ‘Herkes İçin Tasarım’ olan bu günde yaşlılar için tasarım konusunu ele almak istedik. Sadece Yaşlılar Günü’nde kutlayarak değil, tasarım anlamında da onları düşündüğümüzü gösterip katkı sağlamamız gerektiğini düşünüyoruz” dedi.
HUZUREVİNDE YAŞLILARLA GÖRÜŞÜP ONLAR İÇİN TASARLADILAR
Narlıdere Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Müdürü Zekeriya Alan, Müdür Yardımcısı Doç.Dr. Nil Tekin, hizmetleri, olanakları, yaşlı bakımının günümüzdeki anlamı ve değişen ihtiyaçlar, iç mimarinin ve tasarımın yaşlıların hayatındaki önemi konularında görüşlerini aktardı. Narlıdere Huzurevi’ne giden öğrenciler, yaşlılarla yaşadıkları ortamda görüşüp eski yaşamlarını dinleyip, ihtiyaçlarını, eksiklerini ve isteklerini belirledi. Doç. Dr. Yaprak Öz danışmanlığındaki öğrenciler, Nasıl Algılıyorlar temalı çalışmalarıyla yaşlıların neler bekledikleri, kurumda düzeltilebilecek noktaları tespit edip bir öneri listesi hazırladı. Mimarlar Banu Binat, Neslihan Şık ve Demans Koçu Figen Erkan danışmanlığındaki öğrenciler ise hem yaşlılar için kaza riskleri azaltılmış evler ve yeni yaşam alanları hem de huzur evinde yapılması planlanan 20 kişi kapasiteli Günlük Bakım Evinin tamamen yaşlıların rahat edebileceği özelliklere sahip iç mekan tasarımı ve güvenli bir iç mimari projesi ortaya çıkardı.
YAŞLILAR İÇİN OYUN VE OYUN ALANI
Öğretim görevlisi Ceren Polat ve Araştırma görevlisi Eda Paykoç danışmanlığındaki öğrenciler ise “Benimle Oynar mısın” konulu çalışmalarında, önce yaşlıların eskiden oynadıkları oyunları, şu anda nasıl bir oyun olursa oynamak istediklerini öğrendi. Yaşarlı öğrenciler, iki günün sonunda, kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen yaşlılardan tekerlekli sandalyedeki yaşlılara kadar herkesin katılabileceği, tüm sakinlerin isterse izleyici olarak katılabileceği “portatif bir oyun alanı” ile yeni bir “bilgi oyunu” tasarladı.
ESKİ MOBİLYALAR SÖZLÜĞÜ
Mimar Metehan Özcan ve Araştırma Görevlisi Ebru Bengisu danışmanlığındaki öğrenciler, “İletişim biçimi olarak iç mekan ve mobilya” konulu çalışmalarıyla, huzurevi sakinleri ile yaptıkları görüşmeler sonucunda günümüzde unutulan kelimeler ve mobilyaları öğrenip yazınsal ve görsel bir iç mekan ve mobilya sözlüğü oluşturdu. Etkinlik sonunda, ortaya çıkan projeler Narlıdere Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi yetkililerine sunuldu. Müdür Zekeriya Alan, özellikle Gündüz Bakımevi için hazırlanan projenin ve tasarlanan oyun alanının hayata geçirilebilir projeler olduğunu, öğrencilerin tespit ettiği bazı noktalarda da düzenlemelere gidebileceklerini ifade etti.
