Meclis komisyonlarında görüşmeleri süren “Sağlıkla İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifinin 25-28. Maddeleri”, tütün tüketimini yeniden azaltacak ciddi önlemler içeriyor. Kanun teklifinde sigaraların marka alameti taşımayan tek tip düz paketlerde sunulması, paketin yüzde 85’ini kapsayan resimli sağlık uyarısı bulunması ve satış noktalarında sigaraların görünür olmaması gibi temel ilkeler yer alıyor.
Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, Türkiye’nin tütün tüketimini azaltmak için 2009 yılında başlattığı kampanyada büyük başarı kazandığını, ancak 2013 yılından sonra yasalara uyumun izlenmesindeki sorunlar nedeniyle tütün tüketimi yeniden artma göstererek, 2008 öncesi değerlere döndüğünü belirtti. Prof. Elif Dağlı, “Dünya’da tütün kontrolü başarı sıralamasında Türkiye 2013’den sonra her yıl gerilemiştir. Tütün tüketiminin artması halkımızın daha çok hastalanmasını, ömrünün kısalmasını, tedavi bütçesinin yükselmesini birlikte getirmektedir. Türkiye’nin yeniden tütün kontrolünde başarılı olabilmesi için düz paket uygulamasının başlatılması, resimli uyarıların yenilenmesi, satış noktasında sigara görünürlüğünün ve reklamının engellenmesi önemliydi. Yeni kanun teklifi 25-28. maddeleri bu konudaki eksikliği gidermektedir” dedi.
Prof. Dr. Dağlı, “Öldürücü tütün ürünlerinin cazip ürünler gibi sunmamak, paketin reklam ve promosyon aracı olması engellemek, resimli ve yazılı uyarılarının daha etkin olmasını sağlamak, bazı markaların daha az zararlı olduğu algısını yaratan görsel simgeleri kaldırmak için düz paket uygulaması şarttır. Mevcut sigara paketleri, sigarayı daha çekici halde sunar, pazarlar ve tüketimi teşvik eder. Halbuki düz paket uygulaması, yalnızca markanın adı ve ürün bilgisinin standart yazı tip ve boyutuyla yazılmasını ve markaya ait logo, renk, resim ve promosyon bilgilerinin kullanılmamasını öngörür. Avustralya’da düz paket uygulamasının sigara tüketimini azalttığı ispat edilmiştir” diye konuştu.
Tütün endüstrisi tüketimi düşüren düz paketi engellemek için birçok ülke yönetimini mahkemeye vermekle tehdit ettiğini belirten Prof. Dr. Dağlı, “Avustralya örneği düz paket uygulamasının Anayasaya uygun olduğunu, serbest ticaret ve rekabet kuralları kapsamında değerlendirilmediğini, devletlerarası ikili ticaret anlaşmalarını zedelemediğini göstermiştir. Avustralya tüm bu davalardan haklı, endüstri ise haksız çıkmıştır. Endüstrinin düz paket uygulamasını engelleyici herhangi bir hukuk savaşına artık giremeyeceği, girse de kaybedeceği bilinmektedir. Endüstri Türkiye’yi 2021 yılına kadar ısıtılmış tütün ürünlerinin satıldığı en büyük üç pazar arasına sokmak istemektedir. Türkiye bu ürüne kapı açmamak için direnmiştir. Yeni ürün grubunu tütün kanunlarından muaf tutup, düz paketi işlevsiz kılmayı hesaplamaktadır. Türkiye endüstrinin beklentilerine direnmeyi sürdürmelidir” dedi.
“Halkın sağlığı ticari çıkarların üzerinde"
Prof. Dr. Elif Dağlı, “Tütün kontrolünde yeniden canlanma olması sivil toplumu memnun etmiştir. Son dört yıldır, sigarada düz paket uygulamasına geçilmesi için onbir basın açıklaması ile sesimizi duyurmaya çalıştık, sonunda meclis gündemine alınmış olmasını olumlu karşılıyoruz. Düz paket uygulamasına tütün endüstrisi her zaman şiddetle karşı çıkar. Ülkemizde de işbirliği yaptıkları gruplar aracılığıyla tepki gösterebilirler, ama bu karar vericileri yıldırmamalıdır. Halkın sağlığı her türlü ticari çıkarın üzerindedir” dedi.
Düz paket konusunda ülkelerin ilerleme basamakları
Düz paketi kanunlaştırmış ve uygulayan ülkeler: "Avustralya, Fransa, Birleşik Krallık, Yeni Zelanda, Norveç, İrlanda, Macaristan".
Kanunlaştırmış, uygulamayı bekleyen: "Kanada, Gürcistan, Romanya, Slovenya Tayland".
Mecliste kanun görüşmeleri süren: "Brezilya, Şili, Ekvator, Panama, Uruguay".
Hükümet görüşmeleri süren: "Finlandiya, Guernsey ve Jersey, Singapur, Güney Afrika, Sri Lanka, İsveç, Tayvan".
Politik taahütte bulunan: "Belçika, Bostwana, Kenya, Malezya, Mauritus, Nepal, Gambia, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri".
