Çocuk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Sabri Acar, yaz ishaline dikkat çekerek, dünyada her yıl 5 yaşından küçük çocuklarda bir milyara yakın ishal vakası görüldüğünü ve bu çocuklardan 2,5 milyona yakınının öldüğünü söyledi.
Medicana International Samsun Hastanesi Çocuk Sağlığı Bölümünden Prof. Dr. Sabri Acar, bebek ve çocuklarda ishal konusunda bilgi verdi. İshalin bebek ve çocuklarda her mevsimde görülebileceğinin altını çizen Dr. Sabri Acar, özellikle yaz aylarında daha dikkatli olunması konusunda uyarılarda bulundu.
“Her yıl 2,5 milyona yakın çocuk ishalden ölüyor”
İshal hastalığından milyonlarca bebek ya da çocuğun öldüğünü belirten Dr. Sabri Acar, “Dünyada her yıl 5 yaşından küçük çocuklarda bir milyara yakın ishal vakası görülmekte ve bu çocukların 2,5 milyona yakını ölmektedir. Ölümlerin en büyük sebebi ishal ile su sıvı kaybıdır. Özellikle 2 yaşın altındaki bebeklerde ishalden ölüm daha sıktır. İshal, bebek ve çocuğun her zaman yapmakta olduğu gaita (kaka) sayısının ve kıvamının artmasıdır. Anne sütü alan ufak bebeklerde günlük gaita sayısı 6-7 defa kıvamları ise biraz yumuşak olabilir. Büyük çocuklarda ise günlük gaita sayısı 1–2 ise normal kabul edilebilir. Yeter ki gaita kıvamı çok sulu olmasın, adeta parçasından akar hale gelmesin. İshalde gaitanın sayısı kadar, rengi, kokusu ve içeriği de çok önemlidir. Anne sütü olan bir bebek sağlıklı iken altın sarısı renginde gaita yaparken, ishal mikrobik bir hal alacak olursa, yeşil- kahve rengi, pis kokulu, sümüklü bir hale dönüşebilir. Hatta bazı virutik ve mikrobik ishallerde gaita içinde kan ve mukus (sümüksü bir yapı) olabilir. Örneğin dizanteri ve tifo gibi. İshalde bağırsak içinde ilerleyen yiyecek ve içecekler kalması gereken süreden daha az bağırsakların içinde kalırlar. Böylece yiyecekler yeterince emilemez, sindirilemez olurlar” dedi.
İshalin sebepleri
İshalin sebepleri hakkında da açıklamalarda bulunan Dr. Acar, “İshalin sebepleri çok çeşitlidir. Çoğu kez virutiktir. Yani mikroplarla olmayan, mikroptan daha küçük canlı yaratıklardır. Virutik olanlar, genellikle çocuğun genel durumunu pek bozmaz, ateş pek yükselmez. Ancak mikrobik ishallerde ateş görülebilir, bunun yanı sıra gaitanın görünüşü, kokusu değişir. Hatta kanlı olabilir. İshal, çocuklarda kirli gıdalar, abur cubur yiyecekler ile de meydana gelebilir. Yağlı ve şekeri bol gıdalarda ishal yapabilir. Ayrıca gıda zehirlenmelerinin ilk saatlerinde kusma karın ağrısı, ilerleyen saat ve günlerinde de ishal ortaya çıkabilir. Ayrıca gıda zehirlenmelerinin ilk saatlerinde kusma, karın ağrısı, ilerleyen saat ve günlerde de ishal ortaya çıkabilir. Yolculuk ishallerinde, çocuğun aldığı besinlerin değişmesi sonucu da ishaller görülebilir. Yine çocuklarda gözle görülmeyen ancak gaita incelemesi (tahlili) ile teşhisi konulan amip ve giardıa gibi parazitler de ishal yapan sebepler arasındadır” diye konuştu.
İshalin basit bir hastalık olmadığını ifade eden Acar, şu bilgileri verdi:
“Kulak burun boğaz, idrar yolu enfeksiyonları ve bu hastalıkların tedavilerinde kullanılan bazı antibiyotikler de çocuklarda ishal yapabilir. Diş çıkaran bazı çocuklarda gaita yumuşak olup ishal görülebilir. İnek sütüne alerjisi olan çocuklarda, yine nadiren de olsa buğday kabuğunu girdiği un ve unlu mamuller yiyen çocuklarda guluten alerjisi sonucu ishaller görülebilir. Çocuklarda ağız kuruluğu idrar miktarının azalması, bazen havale-kasılma gözlenebilir. Ufak bebeklerde bıngıldakta çökmeler, huzursuzluk, gözlerde çökme görülebilir. Bu şikayetler vücudun aşırı su kaybettiği durumlarda daha ciddi bir hal alabilir. Böylece bebeklerde beslenme bozukluğu ve ölümlere yol açabilir. İshalde yapılacak tedavi, ishalin sebebini bulup onu ortadan kaldırmaktır. Ancak sebep her zaman bulunmayabilir. İshalli çocuklar az az, sık sık beslenmelidir. Anne sütü alıyorsa, mutlaka anne sütüne devam edilmelidir. Yağsız ve şekersiz gıdalar verilmeli, özellikle pirinç lapası, patates püresi, yağsız yoğurt- ayran, muhallebi, şeftali, muz, havuç suyu verilmeli, kusan çocuğun midesi kusmaya takiben birkaç saat dinlendirilmelidir. Mikrobik ve parasiter olanlarda ilaç kullanılmalı diğer ishallerde antibiyotikler ve ishal kesici ilaçlar kullanmamalıdır. Bebeklerde ishal sebebi en sık rota virüsü olup, buna karşı rota virüs aşıların (ishal aşıların) bebeklik döneminde yapılması önerilmekte, doktor kontrolünden sonra aşırı sıvı kaybı olan çocuklara ağızdan tuz şeker karışımı tozlar verilmeli hatta ağızdan yeteri kadar almayıp, aşırı kusanlara serum takılıp gözlenmelidir. 1-2 günü aşan ciddi ishallerde mutlaka doktora danışılmalıdır.”
