Uykunun beynin önemli fonksiyonlarından biri olduğunu söyleyen Medicana Sağlık Grubu Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Turan Atay, uykunun kendi içinde değişik fazları olduğunu ve bu fazların belirli aralıklarla tekrarlandığını kaydederek, “Kişinin kendisini sağlıklı, dinç hissetmesi için bu fazların doğru yürümesi dolayısıyla sağlıklı bir uyku düzeninin olması gerekmektedir. Sağlıklı ve düzenli bir uykunun insan vücudu için çok sayıda faydası olmaktadır” dedi.
Uyku süresi kişiden kişiye değişebilir
Uyku esnasında büyüme hormonunun salgılandığını hatırlatan Atay, bu nedenle çocukluk döneminde uykunun önemli olduğunun altını çizdi. Çocukların büyüme hormonu sayesinde geliştiğini belirten Atay, “Yetişkinlik döneminde de uyku sağlık için gereklidir. Uyku vücudu onarır. Bunun yanında kalp ve sindirim sistemi sağlığı açısından düzenli ve sağlıklı uyku önemlidir. Uyku dinlendirici olmanın yanında bağışıklık sistemini de güçlendirmektedir. Araştırmalara göre eğer ortalama 7,5-8 saat düzenli uyunabilirse kişiler günlük işlevlerini daha rahat yerine getirebilir” diye konuştu.
İnsanlar ikiye ayrılır: Uzun uyuyanlar ve kısa uyuyanlar
Uyku süreleri ve kişilere faydalarının kişiden kişiye değişebildiğini söyleyen Atay, “Ancak genel bir bilgi de 5 saat ve altı sürelerde uyumak uzun vadede dikkat dağınıklığı, gerginlik ve hafıza sorunları gibi durumlara neden olabilmektedir. Fakat bazı kişiler de 9,5 saat ve üzerinde uyuduğunda kendisini daha dinç hissedebilmektedir. Bu durumda uyku konusunda kişiler arasında iki farklı kategori oluşturulabilir. Bu kişilere kaba tabirle ‘uzun uyuyanlar’ ve ‘kısa uyuyanlar’ denilebilir. Araştırmalara göre erişkin dönemdeki kişilerin büyük çoğunluğunun uykusu hava karardıktan yaklaşık 4-6 saat sonra; kısa uyuyanların gece yarısından sonra, uzun uyuyanların da daha erken saatlerde uykusu gelmektedir” şeklinde konuştu.
Mavi ışık uykuyu bozuyor
Prof. Dr. Turan Atay, uyku rutininin kişiden kişiye değiştiğini ifade ederek, “Uykuyu kaliteli uyumak için bazı noktalara dikkat etmek gerekmektedir. Örneğin cep telefonu, tablet, bilgisayar ve televizyonun yatılan odada olması uyku kalitesini bozmaktadır. Vücut doğal akışı içinde günün belli saatlerinde hormonlar salgılar. Örneğin kortizol ile metabolizma hızı ve iştah düzenlenirken, konsantrasyon ve enerji artmaktadır. Buna uyarıcı hormon da denilebilmektedir. Yine saat gece olduğunda melatonin hormonu salgılanmaya başlanmaktadır. Bu hormon vücut ısısını düşürdüğü için kişiye uyuması gerektiğini anımsatmaktadır. Ancak televizyon, tablet, cep telefonu ve bilgisayar mavi ışık vermektedir. Mavi ışık en çok da melatonin hormonuna zarar vermektedir. Mavi ışık nedeniyle salınamayan melatonin hormonu uykunun da kalitesini bozmaktadır. Bunun yanında güncel şartlarda yapay ışıklar altında olmak da uykuyu olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle mümkün olduğu kadar yapay ışıktan kaçınmak uygun olur. Ayrıca evlerde akşamları yoğun ışık olmamalıdır” dedi.
Kendinizi test edin
Prof. Dr. Atay’a göre aşağıdaki sorulardan birkaçına evet cevabı veriyorsanız, bir uyku hastalığınız olabilir:
1. Yeterli süre uyumama rağmen gün içinde yorgun ve uykulu oluyorum.
2. Haftada 2-3 gece uykuya dalmakta güçlük çekiyorum.
3. Akşam saatlerinde veya yatağa girdiğimde bacaklarımda isimlendiremediğim bir huzursuzluk hissediyorum.
4. Uyuyamayacağım fikri akşam saatlerinden itibaren beni endişelendiriyor.
5. Yatakta sürekli bacaklarımı hareket ettirmek zorunda kalıyorum.
6. Gece içinde nefes alamama hissi ile uyanıyorum.
7. Horlamamın yan odalardan duyulacak kadar şiddetli olduğu söyleniyor.
8. Uykuda nefesimin durduğu söyleniyor.
9. Gece içinde en az bir kez tuvalete gitmek zorunda kalıyorum.
10. Geceleri baş, boyun veya göğsümde terleme oluyor.
11. Sabah yorgun ve baş ağrısı ile uyanıyorum.
12. Geceleri bacaklarıma kramp girebiliyor.
13. Toplantılarda, sinema-tiyatro gibi yerlerde, okurken veya TV seyrederken uyuyakalabiliyorum.
14. Uykululuk nedeniyle eskisi kadar uzun süre araba kullanamıyorum.
15. Gün içinde zaman zaman karşı koyamadığım uykululuk atakları yaşıyorum.
16. Çok sık rüya görüyorum.
17. Geceleri uykudan bağırarak ve korku ile uyandığım söyleniyor.
