Sivas Valiliği İl Özel İdaresi Buruciye A.Ş, Sivas Belediyesi, SİDAŞ, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ve Ticaret ve Sanayi Odası'nın ortaklığıyla kurulan "SORTAŞ" Solucan Gübresi Üretim Tesisinde, Sivas Belediyesi su artıma tesislerinden çıkan atık çamur solucan mamasına dönüştürüyor.
Solucanların yedikleri çamur mamasından elde edilen dışkı ile organik gübreye dönüşüyor. Böylelikle atık çamurunu yok etmek için yapılan harcamanın önüne geçildiği gibi çevre kirliliği de önlenmiş oluyor. Yurt dışından ithal edilen kimyasal gübrelerin yansıması olan yüksek döviz kayıplarının ise organik gübreyle sonlanacağı düşünülüyor.
Çevre kirliliğinin önüne geçilecek
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Uğur Tutar, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Belediyelerin arıtma tesislerinden çamur çıkıyor. Belediyeler bu çamuru bertaraf etmekte zorlanıyorlar. Büyük tesislerde bu çamuru yaktırıyorlar fakat bu da çevre kirliliğine neden oluyor. Bunun için ciddi bir miktarda para ödüyorlar ya da bunları vahşi depolama yoluyla depoluyorlar ki bu da çevre kirliliğine neden oluyor. İçerisindeki toksin maddeler, ağır metaller çevreye önemli ölçüde zarar veriyor. Biz bunu solucanları kullanarak nasıl bertaraf ederiz diye bir proje geliştirdik. Yaklaşık 2 senedir arıtma çamurlarını solucanlar için mama formuna nasıl dönüştürebileceğimizi çalıştık. Son 6 aydır da solucanlara bu çamuru rehabilite ettikten sonra yedirdik. Çıkan solucan gübresinin analizlerine baktık. Gördük ki yüzde 72 oranında ağır metalleri ortamdan ayırdığını, ayrıca içerisindeki yüksek oranda azot, fosfor, potasyum organik madde iktifa ettiğini analiz sonuçlarında gördük. Kimyasal gübrelerin bir kısmını hem hammadde olarak hem de ithal yoluyla yurt dışından temin ediyoruz” dedi.
“Artıma çamurları önemli bir fosfor kaynağı”
Doç. Dr. Tutar, arıtma tesislerinden çıkan çamurun yüzde 6 fosfor içerdiğini belirterek, “Kimyasal gübre üretim miktarımız çok az. Fosfor açısından biz tamamen dışa bağımlıyız fosfor kayaçlarımız bu anlamda yeterli değil. Buna bağlı olarak yüzde 6 civarında fosfor içermesi sebebiyle artıma çamurları önemli bir fosfor kaynağı ve bunun tarımda kullana bilirliği yapmış olduğumuz çalışmaları göstermiş oldu. Hem çevreye zarar veren önemli bir atığı değerlendirmiş oluyoruz. Hem de çok önemli bir organik gübre girdisi sağlamış oluyoruz. Yapmış olduğumuz çalışmanın en son aşaması mikro biyolojik analizleriyle geçen hafta itibariyle akarette bir laboratuvarda bunun sonuçlarını da aldık. Gördük ki Solucanlar sadece ağır metalleri ve toksin maddeleri bertaraf etmiyor aynı zamanda içerisindeki patojen mikro organizmaları da yok ederek güvenli bir gübre haline getiriyor. Dolayısıyla yapmış olduğumuz çalışmanın sonuçları tatmin edici. Bizim belki de topraklarımızın gübrenin tamamını karşılayabilecek” dedi.
“Önemli bir döviz kaybını ortadan kaldıracağız”
Doç. Dr. Tutar, kimyasal gübre kullanmadan sadece arıtma çamurlarından elde edilen gübreyle tarım yapılabileceğini dile getirerek, “Çok önemli bir döviz kaybını ortadan kaldıracağız. Topraklarımızı organik madde bakımından zenginleştireceğiz ve uygun fiyatlı çiftçiye ulaştırabileceğimiz içinde hem çiftçi kazanacak hem çevremiz kazanacak. Her belediyenin çok yüksek bir artıma çamuru çıktısı var. 350 bin nüfuslu Sivas Belediyesi örneğini vereyim bizim günlük 85 ton arıtma çamurumuz çıkıyor. Türkiye geneli ve büyükşehirleri düşünün milyonlarca ton arıtma çamurunun doğal yollarla organik gübreye dönüştürülmesi ve bunun tarımda güvenli bir şekilde kullandırılması söz konusu olabilecek. Bununla ilgi prototip çalışmalar ve sonrasında endüstriyel yatırımların yapılması gerekmektedir” dedi.
Volkan Kaplan - Demet Karakuş
