Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de diyabet hastalığının görülme oranı günden güne artıyor. Medicana Kadıköy Hastanesi Endokrinoloji Uzmanı Doç. Dr. Esra Nur Ademoğlu Dilekçi diyabetin çocuklardan yetişkinlere toplum sağlığını önemli ölçüde etkilediğine dikkat çekerek açıklamalarda bulundu.
Diyabet çeşitleri
Diyabet hastalığını, ''Diyabet kan şekeri yüksekliği ile giden kronik bir hastalıktır'' şeklinde tanımlayan Doç. Dr. Esra Nur Ademoğlu Dilekçi, hastalığa ait şu bilgileri verdi: ''Diyabet insülin hormonunun yetersizliğinden veya etkisizliğinden kaynaklanan metabolik bir hastalıktır. İnsülin hormonu şekeri kandan hücrelere taşımak ve yerleştirmekle görevli bir hormondur. Başlıca 2 tip diyabet vardır. Tip 1 diyabette vücudun yaptığı antikorlar pankreas hücrelerine saldırır ve insülin salgılayan hücreleri tahrip eder. Bu durumda pankreas yeteri kadar insülin salgılayamaz. Tüm diyabetli hastaların yaklaşık olarak yüzde 10’u tip 1 şeker hastasıdır. Tip 2 diyabet hastalığında ise pankreas fazlasıyla insülin salgıladığı halde salgılanan insülin hücreler üzerinde etki edemez ve kan şekeri yükselir. Burada etkili mekanizması insülin direncidir. Bunların dışında prediyabet kavramından da bahsetmek gerekirse, prediyabette kan şekeri bir şeker hastası kadar yüksek olmasa da normalden yüksek seyreder. Prediyabet hastalarının diyabet hastası olma riski sağlıklı popülasyona göre artmıştır. Gestasyonel diyabet (gebe diyabeti) ise gebeliğin özellikle 24. haftasından itibaren gelişen ve göbek kordonundan salgılanan hormonların etkisiyle oluşan insülin direnci sonucu ortaya çıkar.''
Diyabet belirtileri
Diyabette en sık görülen belirtilere değinen Doç. Dr. Dilekçi, ''Tüm diyabet türlerinde en sık görülen belirtiler çok sık su içme, sık idrara çıkma, ağız kuruluğu, çok yemek yeme, çabuk yorulma, ayaklarda yanma, uyuşma, karıncalanma ve iyileşmeyen yaralardır. Diyabet erkeklerde cinsel isteğin azalmasına, performans düşmesine ve sertleşme problemlerine de yol açabilir'' dedi.
Diyabet için risk faktörleri
Diyabet için risk faktörlerini belirten Doç. Dr. Dilekçi, ''Tip 1 diyabet genellikle çocuklarda ve gençlerde görülür. Tip 2 diyabet ise daha ileri yaşlarda ortaya çıkar ve kilolu bireylerde görülür. Tip 2 diyabette genetik yatkınlık söz konusudur. Tip 2 diyabet hastalarında kan şekeri yüksekliği dışında yüksek kolesterol ve hipertansiyon sık görülen durumlardır. Gebelik diyabeti geçiren bireylerin ileriki yaşamlarında tip 2 diyabete yakalanma riski artar. Özellikle kontrolsüz diyabet vücutta pek çok hasar oluşabilir. Kalp-damar hastalıkları, nöropati (sinir tutulumu) böbrek fonksiyonlarında bozulma, görme kaybı, işitme kaybı, ayaklarda iyileşmeyen yaralar, bakteri ve mantar enfeksiyonlarında artış ve depresyon en sık görülen komplikasyonlar arasında. Gebelik diyabetinin komplikasyonları arasında ise erken doğum, iri bebek, bebekte düşük kan şekeri ve sarılık, ölü doğum sayılabilir'' şeklinde konuştu.
Diyabet hastalığının tedavisi nasıl yapılır?
Hastalığın tedavisi için Doç. Dr. Dilekçi, şu açıklamaları yaptı: ''Tüm diyabet tiplerinde olduğu gibi tip 1 diyabette de tedavide mutlaka tüm hastalara yaşam tarzı değişiklikleri önerilmelidir. Bu kapsamda tıbbi beslenme tedavisi ve egzersiz programı oluşturulmalıdır. Bununla birlikte tüm tip 1 diyabet hastalarında insülin tedavisi başlanmalıdır. Tedavide kısa, orta veya uzun etkili insülin preparatları kullanılmaktadır. Tip 2 diyabet hastalarında bazen düzenli bir beslenme ve egzersiz programı ile kan şekeri kontrolü sağlanabilir. Bu şekilde kan şekeri kontrolünün sağlanamadığı hastalarda ağızdan kullanılabilen pek çok antidiyabetik (oral antidiyabetik) ilaç bulunmaktadır. Oral antidiyabetiklerle kan şekeri kontrolünün sağlanamadığı tip 2 diyabet hastalarında gerekli durumlarda insülin tedavisi başlanabilir. Kilo vermek hastalığın kontrolünde çok etkili olmaktadır.''
Son olarak diyabetli hastaların dikkat etmesi gereken kurallara vurgu yapan Doç. Dr. Dilekçi, ''Diyabet hastaları bu hastalıkla ömür boyu yaşamayı ve onu kontrol etmeyi öğrenmelidir. Sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, ideal kiloda olmak, sağlık kontrollerinin düzenli yapılması dikkat edilmesi gereken başlıca konular arasındadır'' diye konuştu.
