Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalandırma Araştırmaları Derneği (GİMDES) Başkanı Dr. Hüseyin K. Büyüközer bayramda yenilen sağlıksız ve bol katkı maddeli yiyecekler ile ilgili vatandaşlara uyarıda bulundu. Market ve pazar yerlerinde tüketiciler için satışa sunulmuş şekerleme, lokum ve çikolatalarda görülen anormal fiyat farkları, alıcıları ister istemez şüpheye soktuğunu söyleyen Büyüközer, "Bir şekerleme türü pazarda 1.5 TL den 10 TL'ye kadar fiyatlandırılabiliyorsa, bir çikolata türü 10 TL'den 25 TL'ye kadar çok karlı fiyatlarla satışa sunulabiliyorsa burada bir anormalliğin olduğunu düşünmeliyiz. Belediyeler ve Tarım Bakanlığı tarafından ruhsatlı firmaların dahi sağlıklı denetlenemediği bir ortamda merdivenaltı ve kaçak yollarla üretilip piyasaya sürülen ürünler tüketiciler için başlı başına endişe kaynağı oluşturmaktadır. Sağlıksız ve haram şüphesi altındaki katkı maddelerinin kontrolsüz ve denetimsiz olarak kullanıldığı bilinen bu sektör ürünlerini satın alırken çok dikkat etmemiz gerekmektedir. Ruhsatlı ve markalı ürünlerde dahi bu endişe varken asla fiyatı ucuz diye merdiven altı ve kaçak üretilen ürünleri satın almamalı, markalı ürünlerde de GİMDES’in diğer sayfalarında yayınlanmakta olan katkı maddeleri ile ilgili bilgilerin rehberliği ile etiketlerini okumadan, iyice emin olmadan satın alma kararı vermemelidir" dedi.
Hijyen ve kalite konusuna da değinen Büyüközer: "Uzmanlar, hijyenik olmayan şartlarda üretilen, daha da önemlisi dini açıdan endişe verici katkı maddeli, kalitesiz ve bayat şeker ve çikolatanın vatandaşın sağlığını ve inancını tehdit ettiği uyarısında bulunuyorlar. Uzmanlar, Türkiye nüfusunun büyük çoğunluğunun geçim sıkıntısı çektiğine dikkat çekerek, kalitesiz şekerleme üretenlerin bu durumu suistimal ettiğini belirtiyorlar. Dar gelirli vatandaşlar bayram geleneklerini yerine getirmek uğruna sağlıksız ürün almak zorunda kalıyorlar. Bayramın yaklaşmasıyla birlikte alışverişin yoğunlaştığına dikkat çekerek, bayram öncesi sahte ve kalitesiz ürünlerin arttığını vurguluyorlar. Daha çok kazanma hırsı yüzünden halk sağlığının hiçe sayıldığını dile getiren uzmanlar, vatandaşların seyyar tezgâhlarda açıkta satılan şekerleme ürünlerinden uzak durmalarını öneriyor. Ürünlerin son kullanma tarihinin iyi kontrol edilmesi gerektiğini belirten uzmanlar, rengi matlaşmış şekerlemelerin bayat olabileceğini belirtiyor. Lokum alacaklara ise şu ikazlarda bulunuyor; "Kaliteli, taze lokum, üzerine baskı uygulandığında yayılmaz ve baskı kalktığında eski halini alır. Elle iki kenarından çekildiğinde lastik gibi uzamaması ve ele yapışmaması lokumların taze olduğunu gösterir" diye belirtti.
"Yalnız akide şekerinin birbirine yapışmaması için buzdolabında saklanması gerekiyor"
Şeker ve çikolata alınırken renk, büyüklük, tat ve fiyatları önemli rol oynuyor açıklamasında bulunan Büyüközer, "Uzmanlar bunların yanı sıra onlarca ürün arasından seçim yaparken, şekerlemelerin sağlıklı, taze ve yasal olmasına dikkat edilmesine dikkat çekiyor. Şekerlerin üzerinde yazan üretim ile son tüketim tarihleri de mutlaka kontrol edilmeli. Dışı kaplı olan şekerlemeler ve lokumlar oda sıcaklığında üstü kapalı olarak korunmalı. Yalnız akide şekerinin birbirine yapışmaması için buzdolabında saklanması gerekiyor. Baklavalar da 10-12 günden fazla tutulmamalı, tüketilmeli. Bu konudaki titizliğin sadece bayramlarda değil, yıl boyunca gösterilmesi gerektiği üzerinde duruluyor" ifadelerini kullandı.
Bayram şekerlemeleri alırken dikkat edilmesi gerekenler
Katkı maddelerinin bolluğuna dikkat çeken GİMDES Başkanı, "Aşırı sıcağa maruz kalmış ve beyazlaşmış üründen kaçının. Sokakta ve açık ortamda satılan şekerlerden uzak durun. Dükkânın fizikî görünümüne ve temizliğine dikkat edin. Mamülün üretim ve son kullanma tarihlerini kontrol edin. Satış elemanlarının eldiven kullanmasına önem verin. Ambalajındaki içindekiler kısmını dikkatle okuyun ve GİMDES’in web sitesinde yayımlanan katkı maddeleri listesinden, mahiyetini araştırın; şüpheli katkı maddeleri içeren ürünleri almayın. Bilhassa,yılda 5 bin ton civarında ithal edilen jelatinin büyük çoğunluğunun domuzdan ve helal kesilmemiş sığır ve benzeri hayvanlardan üretilmiş olduğu düşünülürse, şüpheden uzak durmak için jelatinli ürünlerden kaçınılmalıdır. Bazı yetkililerin bayram öncesi açıklamalarında sığır jelatininin helal olduğunu iddia etmesine rağmen etiketinde E441 veya jelatin veya gelatin yazan ürünler için biz çok ihtiyatlı olunmasını ve uzak kalınmasını öneriyoruz. E120 Karmin (boya maddesi) ve E904 Şellak (parlatma ajanı ve şeker parlatıcı) ihtiva eden ürünler, bilhassa çocukların sağlığı için zararlıdır. Ayrıca bir böcekten elde edilen katkı maddesi olduğu için dinen mahzurlu olduğu düşünülmelidir. E471, E472, E473, E474, E475, E476, E477 mono ve digliserit ve tuzlarını içeren ürünlerde, bu katkı maddesinin hem hayvani yağlardan, hem de bitkisel yağlardan üretildiği dikkate alınmalıdır. Etikette bunun açıkça belirtilmiş olması gerekir. E950, E951, E952 ve E954 suni tatlandırıcılar asesulfam-K, aspartam, siklamik asit ve sakkarinleri ifade eder. Bunlar, dondurulmuş tatlılar, şekerlemeler, pastalarda kullanılmaktadır. Bu üç tatlandırıcının da hayvanlarda kansere neden olduğu tespit edilmiştir. İnsanlarda kanser riskini arttırabilir. Ayrıca çocuklarda ve ceninlerde beyin hasarı oluşturabilmektedir. Bilhassa baklava türü tatlılarda ilave olarak E920 L-sistain, E921 sistin kullanılması ihtimaline çok dikkat etmek zorunda olduğumuzu unutmamalıyız" diye açıkladı.
Hazır yufkalar ve hazır tatlılara dikkat
Hazır yiyeceklere daha çok dikkat edilmesi gerekildiğini savunan Dr. Hüseyin K. Büyüközer, senelerdir konuyu gündemlerinde tutmalarına rağmen fabrikasyon yufka üretiminde hamur geliştirmede (E 910-920) sistain kullanılmasını engelleyemediklerinin altını çizerek, "Hayvansal bir aminoasit olan sistain maalesef ithal edilmekte ve maalesef ucuz olduğu için insan saçından ve domuz kılından üretilmektedir. Özenerek bezenerek, bayram için evde yapacağınız baklavalar, su börekleri ve benzeri ürünler farkında olmadan murdar oluyor. Ne hazır baklavaları, ne hazır yufkaları iyice soruşturmadan, sorgulamadan satın almanızı tavsiye etmiyoruz. İlla tatlı, börek yapacağım diyorsanız GİMDES Helal ve Tayyib Sertifikalı ununuzu satın alın, tatlılarınızı ve böreklerinizi evinizde kendiniz yapın. Üstelik hazır tatlılarınızda sağlığınızla ilgili daha başka tehditler de var. Ayrıca kullanılan yağlar büyük sorun oluşturmakta olduğu unutulmamalıdır.
Bütün bu anlatılanlar, üreticilerin ve kontrol mekanizmalarının ne kadar ciddiyetten uzak olduklarını, insanın maddi ve manevi sağlıklarını asla dikkate almadıklarını göstermektedir. Bütün bu olumsuzluklara ek olarak bazı ürünlerde, tüketiciye güven imajı vermek için, sahte GİMDES Helal logolu ambalajların kullanıldığı da bilinmektedir" şeklinde sözlerini tamamladı.
