Sosyal hizmet; insanların yaşamın zorlukları ile baş etmeleri ve daha iyi bir yaşam sürebilmeleri için onlara yardım eden uygulamaya dayalı bir meslek ve akademik disiplin olarak tanımlanıyor. Sosyal hizmet, sosyal değişimi ve kalkınmayı, toplumsal kaynaşmayı, insanların güçlenmesini ve özgürleşmesini amaçlar. Sosyal hizmetin temelinde sosyal adalet, insan hakları ve farklılıklara karşı ortak sorumluluk ve saygı anlayışı olduğunu söyleyen İstanbul Aydın Üniversitesi (İAÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Başkanı Prof. Dr. Uğur Tekin, “Modern toplum, geleneksel dayanışma yapıları yerine kendinin ürettiği sosyal dayanışma yapılarını geliştirmektedir. Özellikle 2000’li yıllarda Türkiye’deki sosyal hizmet mesleğinin hızlı gelişiminin temelinde bu değişimin olduğunu görmekteyiz. Güvendiğimiz tüm aile ve dostlarımızın desteği, sağlığımız, yolunda giden işlerimiz gibi kaynaklarımızı, güçlerimizi, dayanaklarımızı yitirebiliriz. Böyle durumlarda sosyal hizmet uzmanı insanların bu gibi sorunlarla başa çıkabilmeleri için kişilerin öz kaynaklarını geliştirerek ve kendilerini yenileyerek daha güçlü bir şekilde hayatın getirdiği sorunlarla mücadele etmelerine yardım edecektir” diyor.
Sosyal hizmet mesleğinin Türkiye’de yeni ve çok hızlı gelişen bir meslek dalı olduğunu dile getiren Prof. Dr. Tekin, bu gelişme ivmesinin önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini söylüyor. Sosyal hizmet uzmanlarının sosyal sorunları çözebilmeleri için birey, aile, küçük grup, topluluk, örgüt ve topluma yardım ettiğini kaydeden Prof. Dr. Tekin, insanların gelecekte kimseye muhtaç olmadan kendi sorunlarını çözebilecek hale gelebilmeleri, sağlıklı ve doyumlu biçimde yaşam sürmeleri için sosyal hizmet uzmanlarının kritik bir rol üstleneceğine vurgu yapıyor.
Prof. Dr. Uğur Tekin, toplumsal değerlerin öncelendiği bir yapıdan bireyselleşmenin öncelendiği bir toplumsal yapıya geçiş sürecinde; son iki yüzyılın, yoksulluktan sağlığa, sağlıktan eğitime, onlarca sorunun da ortaya çıkmasına neden olduğuna vurgu yapıyor ve bu sorunlarla başa çıkmada önemli bir yeri olan sosyal hizmet uzmanlarına ihtiyaç olduğuna dikkat çekiyor.
Öğrendiklerini sahada uygulayan sosyal hizmet uzmanı
Sosyal Hizmet Bölümü, daha mezun olmadan uygulama dersleriyle öğrencilerini çeşitli kurum ve kuruluşlarla tanıştırmaya özen gösterdiklerini belirten Prof. Dr. Uğur Tekin, İAÜ Sosyal Hizmet Bölümü’nün sınıfta öğrendiklerini kırda ve kentte farklı sosyal hizmet alanlarında uygulamaya aktarabilen, mesleki çalışmalarında bilimsel bilgiyi kullanan, gereğinde ihtiyaç duydukları bilimsel bilgiyi üretebilen, mesleki uygulamalarını eleştirel biçimde değerlendirebilen sosyal hizmet uzmanı yetiştirildiğinin altını çiziyor: “Bu hedefe ulaşabilmek için müfredatımız genel sosyal hizmet eğitimine uygun olarak düzenlenmiştir ve sınıf dersleri yanında çeşitli sosyal hizmet alanlarında öğrencilerin öğrendiklerini uygulayacakları alan uygulama derslerine yer verilmiştir. Öğrencilerimizin bilimsel tutum ve davranışlara sahip sosyal hizmet uzmanları olabilmeleri için ise kuramsal ve uygulamalı sosyal hizmet araştırması eğitimine özel önem verilmektedir.”
Özel sektör sosyal hizmetlere kaynak ayırıyor
“Sosyal hizmet çalışmaları, günümüzde sadece devletin kaynak sağladığı bir hizmet alanı değildir” diyen Prof. Dr. Tekin, sosyal hizmet faaliyetlerinin gerek özelleştirme çalışmalarının etkisiyle özel sektör eliyle, gerekse sivil toplum kuruluşlarının kendi kaynaklarını kullanarak devletin yüküne ortak olmaya başladığı bir döneme girildiğine işaret ediyor: “Hem kamunun doğrudan, hem özelleştirme yoluyla hem sivil toplum kuruluşları aracılığıyla hem de yerel yönetimler aracılığıyla yürütülen sosyal hizmet çalışmalarında yer alabilmek (istihdam edilebilmek) için bu alanda eğitim almış, nitelikli, donanımlı çalışanlara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu ihtiyacı giderebilmek için sosyal hizmet alanında eğitim alınmalıdır.”
Kimler sosyal hizmet uzmanı olabilir?
Prof. Dr. Tekin, KPSS atamalarında puanların düşük olması ve özel sektörde kolay iş bulunabilmesinin sosyal hizmet bölümünü değerli kıldığını belirtiyor. Sosyal hizmet eğitimi almak isteyen kişilerde bulunması gereken temel nitelikleri “İnsan ilişkileri iyi, sabırlı, güler yüzlü, liderlik becerisine sahip, empati yeteneği gelişmiş, sosyal sorunlara duyarlı, yardımsever, bilimsel ve mesleki gelişmelere açık, kendisini ifade edebilen, başkasının haklarını savunabilen, arabuluculuk yeteneği gelişmiş ya da bunlara yatkın kişilik ve karakter özelliğine sahip adaylar” şeklinde sıralıyor ve “Hizmet verilen kesimin incinebilir özelliklere sahip olduğu düşünülürse bu kişilik ve karakter özelliklerinin sosyal hizmet eğitim sürecinde olgunlaşması beklenmektedir” diyor.
Sosyal hizmet uzmanlarının çalışma alanları
Günümüzde sosyal hizmet alanında eğitimi alan lisans mezunları, çok geniş bir çalışma alanına sahip. Sosyal hizmet uzmanları; Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı, Sosyal Yardımlaşmayı Dayanışmayı Teşvik Fonu Genel Sekreterliği, İl ve İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, Çocuk Yuvaları, Sevgievleri, Çocukevleri, Kreş ve Gündüz Bakım Evleri, Yetiştirme Yurtları, Huzurevleri, Toplum Merkezleri, Kadın Sığınma Evleri, Özürlü Rehabilitasyon Merkezleri, Yaşlı Dayanışma Merkezleri, Sokak Çocukları Merkezi, Ergen Danışma Merkezi, Sağlık Bakanlığı, Hastaneler, Sağlık Ocakları, Aile Planlaması ve Ana Çocuk Sağlığı Merkezleri, Milli Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim Merkezleri, Kredi ve Yurtlar Kurumu, Adalet Bakanlığı, Cezaevleri, Çocuk Mahkemeleri, Çocuk Eğitim Evi, Adli Tıp Kurumu, Üniversiteler, Hastaneler, Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlıkları, Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı ve bağlı birimlerinde, İçişleri Bakanlığı ve bağlı birimlerinde, yerel yönetimler ve bağlı birimlerinde, kriz merkezleri, sivil toplum örgütleri ve vakıfların yanı sıra özel sektörde görev yapabiliyor.
Sosyal hizmetlerde yüksek lisans alımı
İstanbul Aydın Üniversitesi, sunduğu yandal, çift anadal, uluslararası değişim programları ile yurt dışında eğitim (1 veya 2 yarıyıl), mezuniyet sonrası yüksek lisans programlarına devam imkanları da bulunuyor. Prof. Dr. Tekin, Tercihte 2 yıllık sosyal hizmet bölümü ile 4 yıllık sosyal hizmet bölümünün karıştırılmaması gerektiğine dikkat çekerken, sosyal hizmetlerde yüksek lisans programı için de önümüzdeki dönem öğrenci alımına başlanacağı bilgisini paylaşıyor.
