Yeni eğitim-öğretim yılının başlamasıyla öğrenciler için önemli olan okul çantası, ayakkabı ve yanlış sporun ne gibi sorunlara yol açacağını İstanbul Cerrahi Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Halil Buldu açıkladı. Op. Dr. Halil Buldu, ‘Okul çantalarının kayışlarının geniş olmayıp, dar olması, sert olması, omuz çevresindeki sinirlerde geçici sinir felçlerine yol açarak ortaya çıkacak bir hastalığa sebep olabilir.’ derken ayakkabılar içinse, ‘Okul ayakkabılarında bir kere dar, sert derili, tabanı ortopedik olarak uygun olmayan ayakkabı kullanılmamalı, yumuşak tabanlı olmalı. Ayağın girintilerini destekleyecek tarzda olmalı’ dedi.
“Okul çağındaki çocukları ne gibi tehlikeler bekliyor?”
Okul öncesi ve okul çağındaki çocuklar hızlı büyüme döneminde olduğu için, bu dönemdeki çocuklara yaklaşım ve çevresel faktörlerin iyi düzenlenmesinin gerekli olduğunu belirten Buldu, “Bu yaş grubunda yapılacak bazı hatalı uygulamalar ya da yetersiz, ya da yanlış sportif faaliyetler, kötü beslenlemeler ileri ki çağlarda ciddi sorunlara yol açacak durumlar yaratmaktadır. Mesela çocuğun günlük faaliyetlerde yaptığı; çanta taşıması, sırada oturması, kötü ayakkabılar seçmesi, spor yapmaması ya da uygunsuz kendi fiziğine uygun olmayan sporlar seçmesi gibi yapılacak hatalar kalıcı hasarlara neden olabilir” diye konuştu.
“Okul çantaları seçiminde nelere dikkat edilmeli? Yanlış çanta seçimi nelere yol açar?”
Okul çantasının kullanımının yerden çekçekli veya sırta takılan tipte olabileceğini söyleyen Buldu, “Çekçekli çantalar genel olarak tercih edilmeli ama servise binerken de onunda yukarıya alınması biraz zor olabilir ama çekçekli çantalar ilk tercih olmalı. Sırt çantası kullanılacaksa da mutlaka çapraz çift taraflı ve geniş kayışlı olmalı. Çok ağır olmasın ortalama yaşa göre 3-5 kiloyu geçmemesi gerekir.
Okul çantalarının kayışlarının geniş olmayıp, dar olması, sert olması, omuz çevresindeki sinirlerde geçici sinir felçlerine yol açarak ortaya çıkacak bir hastalığa sebep olabilir. Bunu felç denildiğinde klasik felç olarak düşünmemeli. Omuz çevresindeki kaslarda sinirin basısına bağlı gelişen disfonksiyonla erime görülebilir ve bunu ailenin farkına varması şekil bozukluğundan ortaya çıkar ve tanısının konulması da gerçekten zordur. Okul çantasının ağır olan kısmın mutlaka vücuttaki ağırlık merkezine, belimize gelmeli. Bununla birlikte ideal olan çocukların bu kadar yükle eve git-gel yapmayıp ta okulda tahsis edilen bir bölüme koyarak o ağır kitapları taşımamak gerekir.
Sırta çanta takmalar eğer tek taraflı ya da eğik olarak tek kola asılması durumunda omurgada eğriliklerin çok daha hızlı ilerlemesi yoksa da ortaya çıkmasına sebebiyet vermektedir. Bu tür yanlış yüklenmeler uzun süreli omurga ve omuz ağrılarına yol açabilir” dedi.
“Okul çantalarının farklı riskleri de var mıdır?”
“Beslenme ve okul çantalarını sadece olayın ortopedik ve mekanik boyutlarıyla incelememek gerekir” diyen Buldu, “Bu çantaların yapısındaki bazı maddelerde de kanserojen içerik görülmekte. Matarada, beslenme çantasında, okul çantasında kanserojen maddeler de devamlı çocuğa cildine yakın temas ettiğinden dolayı bu tip kanserojen etkilerde görülmektedir. Okul ayakkabılarında dar, sert derili, tabanı ortopedik olarak uygun olmayan ayakkabı kullanılmamalı, yumuşak tabanlı olmalı. Ayağın girintilerini destekleyecek tarzda olmalı. Tek ayakkabı tipi doğrudur diyemem çünkü tek ayak tipi yok çocuklarda. Bu tür ana başlıkta saydığımız özelliklerdeki tercihe rağmen çocuğun ayağında ağrı oluyorsa mutlaka bir ortopedistin görmesi, çocuğun ayak yapısının değerlendirilmesi ve buna göre alınacak bazı tabanlık ya da özel yapım ayakkabılar, farklı tip ayakkabılara yönlendirme yapılabilir. Çocuklarınızın ayakkabılarının eskimesinden ayaklarıyla ilgili bir problem olduğunu bile kabaca değerlendirmek mümkün. Eski ayakkabının altına baktığınızda homojen, yaygın bir eskime olmayıp ta, bir tarafta belirgin bir erime oluyorsa, alt tarafında bütün plastiği eritmiş öbür taraflar eskimemişse bu bile sizde şüphe uyandırmalıdır. Klasik, hepimizin günlük iş hayatında oturduğu gibi öne doğru fazla eğilerek işe gömülmüş oturuşumuz çocuklarda da oluyor. Bu oturuşla omurgalarına aşırı derecede yük biniyor. Bir insanın omurgasına binen maksimum ağırlık öne doğru oturuş pozisyonundadır. Burada omurgaya binen yük çok abartılı. Uzun vadede masa başında geçirdiğimiz zamanlar dikkate alınırsa omurgamızda çok erken dejenerasyona yol açabilecek bir yüklenmedir. Bir kere sıranın sırtları düz değil de, anatomik olarak sırtınızı kavraması gerekir. Ve sırtınızı okul sırasına vererek okuyup yazmanız gerekir ve öne eğilmeyerek omurganıza aşırı yüklenmeden kaçınmış olursunuz. Aynı zamanda sıraların alt tarafındaki çıkıntılarda yumuşak ve daha kavisli olması lazım, bacaklara olan direkt basılarla sinir ve damar problemlerine yol açabilir” şeklinde konuştu.
“Okula başlayan ilköğretim çağındaki çocuklar hangi sporları tercih etmelidir ?”
Buldu, çocukların spor yapmadan önce, ya da en azından voleybol, basketbol, futbol gibi rekabete dayalı ve birbirlerine temas oranı sporlara başlamadan önce mutlaka jimnastik gibi, kaslarını kuvvetlendirecek, eklem hareket açıklığını sağlayacak belli bir hareket kapasitesine ulaşacak sporları yapmaları gerektiğini belirterek “Vücudun terbiye edilip güçlendirilip, esneklik sağlandıktan sonra diğer sporlara yönlendirilmeli. Çevremizde zaten böyle olmadığı için genelde bu tip sporlara yeterli olmayan vücut yapılarıyla başlayan çocuklarda çok ciddi sakatlıklar görmekteyiz. Bedensel disiplin sağlandıktan sonra bu tür sporlara girilmesini öneririm. Büyümeyle ilgili olarak omurga sağlığı ve düzgün büyümesi açısından basketbol, yüzme ve yine jimnastik önemli sporlar. Darbeye dayalı sporlarda çocuklarda kırıklara çok fazla rastlıyoruz. O yüzden bunların daha az oluşması için belli bir jimnastik alt yapısının gelişmesini tavsiye ederim. Bizler muayenelerimiz esnasında orta ve ileri yaşlarda ki çocuklarda ileri derecede eğrilikler, şekil bozuklukları kollarda bacaklarda omurgalarda görebiliyoruz. İlk sorduğumuz aileye bunu hiç fark etmediniz mi? Oluyor. Aslında aile çok yüksek oranda problemi ortaya çıkarabilirler. Aynı şekilde öğretmenlerde öyle. Çocukların yıkanması ve kıyafet değişimi sırasındaki görüntüleri, özellikle bu omurgasında eğrilik olan birisinin memelerinin hizasının eğri olması, omuz hizası ve kürek kemiklerinin eğri olması. Bunda çok basit yapılacak ve efektif olan tarama vardır. Çocuk dizlerini kırmaz öne doğru maksimum eğilir, ellerini yere değdirmeye çalışır pozisyonda olur. Ve o aşamada çocuğunuzun arkasına geçip arkadan baktığınızda eğer düzgün bir açılanma yok, bir tarafta daha fazla yükseklik ya da kaburgaları bir tarafta daha yoğun olduğu görülüyorsa zaman geçiremeden bir ortopedistin görmesi ve gerekiyorsa bir radyolojik inceleme yapılması gerekir. Yine yürüyüşüyle ilgili olarak ta yürümede bir aksama olması, çocuğun bacağı ya da ayağıyla ilgili bir ağrı söylüyor olması, hemen her söylediğinde sen vurmuşsundur bir yere sporda olmuştur dememek gerekir. Aynı noktadan devam eden ağrı bahsediyorsa mutlaka dikkate almak gerekir” ifadelerini kullandı.
