Çorum’un Alaca ilçesinde bulunan antik Örükaya Barajı, M.S. 2. yüzyıldan bugüne kadar dünyada yaşanan iklimsel ve bitki örtüsündeki değişime ışık tutacak.
Alaca ilçesine bağlı Örükaya köyünde bulunan ve şimdiye kadar mimari açıdan bir diğer örneğine rastlanılmamış, Kültür ve Turizm Bakanlığının izni ile “Örükaya Arkeolojik Araştırma Projesi” kapsamında Çorum Valiliği, Çorum Müzesi Müdürlüğü ve Hitit Üniversitesi işbirliğinde Roma dönemine ait antik bendin gün yüzüne çıkarılması için başlatılan arkeolojik kazı çalışmaları tamamlandı.
Demir Çağı’nı takiben Orta Karadeniz Bölgesi’nde Helenistik kültürü benimsemiş yerel bir krallık olan Mithradatlar’ın hakimiyet dönemi ve sonrasındaki Roma döneminin yönetsel süreçleri hakkında oldukça az arkeolojik veri bulunurken, Örükaya yerleşimi ve su bendinin tespiti bölgenin Demir Çağı, Helenistik ve Roma dönemleri hakkında önemli katkılar sağlayacak.
Örükaya Arkeolojik Kazı ve Araştırma Projesi, Çorum’un kültür mirası zenginliğine bir yenisinin eklenmesi noktasında üstlendiği rolle de önem arz ederken antik su bendinin sahip olduğu özellikler Anadolu’da bulunan diğer antik bendlerde bulunmuyor. İki ana kaya bloğunun arasının bosajlı kesme taşlarla örülmesiyle inşa edilen bendin görkemli bir görünümü bulunuyor. Bu yapı, bilinen baraj sistemlerinden farklı olarak bendin ortasında yer alan kemerli su tahliye bölümüyle bir çeşme binası olarak da kullanılmış gibi görünüyor. Gerçekleştirilen kazılar sonucunda, bend yapısının inşa sürecine ışık tutacak bilgiler elde edilmeye başlanırken, yerleşim alanında yürütülen çalışmalarda ise kültürel tabakalanmaya ışık tutacak bilgiler elde edildi.
Alacahöyük, Şapinuva ve Hattuşa destinasyonunda yeni bir ziyaret noktası olarak turizme kazandırılması hedeflenen antik bend ve yerleşimin ilerleyen yıllarda arkeopark olarak düzenlenmesi planlanıyor.
AK Parti Çorum Milletvekili ve TBMM İdare Amiri Salim Uslu, Hitit Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Reha Metin Alkan, Örükaya barajını ziyaret ederek Örükaya Arkeolojik Araştırma Projesi Bilimsel Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Emine Sökmen’den bölgedeki çalışmaları hakkında bilgi aldılar.
Antik bendin rezervuar kısmı, antik dönemden günümüze geçen zaman içinde toprak dolduğunu ve toprak dolgunun kendileri için önemli bir veri kaynağı olduğunu dile getiren Örükaya Arkeolojik Araştırma Projesi Bilimsel Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Emine Sökmen, “İklimsel değişikliklerin tespiti açısından çok önemli bir dolgu toprak. Burası 2 bin yıl boyunca toprak dolmaya devam etmiş. Örnek olarak alacağımız toprak ile milattan sonraki 200 yıldan günümüze kadarki hem iklimsel değişiklikleri hemde bitki örtüsü hakkında bilgi sahibi olabileceğiz. Bendin yaklaşık olarak M.S. 2. yüzyıllara tarihlenebileceğini şimdilik ön görüyoruz. Orta Karadeniz Bölgesi’ne M.Ö. 89 yılı ile birlikte giren Roma güçlerinin, Mithradat Krallığı’nı ortadan kaldırması ile birlikte yavaş ancak etkili bir şekilde bölgeye nüfuz ettiğini görüyoruz. Roma, yönetsel açıdan eyalet sistemini uygulamaktaydı ve söz konusu coğrafyada Bithynia, Pontos, Galatia eyaletlerini kurmuştu. 1. yy’ın sonu itibariyle bölgede ciddi iskân faaliyetleri yürütülmekteydi. Örükaya bendi gibi anıtsal bir yapının inşası içinde egemen gücün desteği zaruriydi” dedi.
Yrd. Doç. Sökmen, proje kapsamında gelecek yıl içinde yapmak istedikleri çalışmanın barajın restorasyon çalışmalarına dönük olarak ön çalışma planlamanın yapılması olduğunu açıkladı. Bunun projenin en maliyetli kısmını oluşturduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Sökmen, bu konuda destek beklediklerini ifade etti.
Hitit Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Reha Metin Alkan ise, geçtiğimiz hafta Çorum’a gelen ünlü iş adamı Ethem Sancak’ın kendilerine her konuda destek olma noktasında bir açıklama yaptığını belirterek, “Bu desteklerden en önemlilerinden birisi de turizm konusuydu. Türkiye’de 33 medeniyet olduğundan bahseder 100 milyon turist potansiyelinin olduğunu belirtti. Ayrıca bu medeniyetlerin tümünün harekete geçmesiyle Türkiye’nin önemli bir turizm atağına geçebileceğini ifade etti. Çorum 9 tane medeniyete ev sahipliği yapmış bir ildir. Turist gelsin diyerek gelinmiyor. Yeni destinasyonlar oluşturursak buraya turist çekebiliriz. Kazı bu anlamda çok önemli. Ayrıca üniversitemizin sahip olduğu ilk kazı. Üç ay gibi kısa sürede kazıya hem sizlerin hem valimizin hem de Alaca Belediyemiz çok büyük destekler verdi” diye konuştu.
Antik barajın köyün makus talihini değiştireceğini dile getiren AK Parti Çorum Milletvekili ve TBMM İdare Amiri Salim Uslu da Alaca’nın tarihini değiştirecek önemli bir çalışma olduğunu kaydetti.
Alaca’nın sadece birkaç tür yemeği, doğası veya buğdayıyla gündeme gelmesi yerine bu tür birikimlerle gündeme gelmesinin çok daha önemli olduğunu vurgulayan Uslu, “Çorum kadim şehir. Kadim şehir olması sadece şu veya bu imparatorluk döneminde var olması demek değil. Çok eskiden beri olan bir şeydir” ifadelerini kullandı.
