Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile işbirliğinde 2012 yılında, Sudan’da kurulan “Sudan Türk Gen Kaynakları ve Suni Tohumlama Merkezi” üretim ve satışlara başlayarak hayvancılık kapasitesinin arttırılmasında bölgede önemli bir merkez olma yolunda ilerliyor.
Sudan yaklaşık 160 milyon büyükbaş hayvan kapasitesiyle Afrika ülkeleri içinde oldukça yüksek bir hayvancılık potansiyeline sahip. Özellikle büyükbaş hayvancılıkta kapasite geliştirmeye yönelik eksikliğin giderilmesini teminen Türkiye’de başarılı bir şekilde uygulanmakta olan “Büyük Baş Hayvancılığa Yönelik Suni Tohumlama” yönetiminin Sudan’da da uygulanması amacıyla T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile işbirliği içinde TİKA tarafından 2012 yılında, Sudan’ın Elcezire Eyaleti, Managil ilçesinde “Sudan Türk Gen Kaynakları ve Suni Tohumlama Merkezi” kurulmuştu. Bu kapsamda Sudanlı Uzmanlar, Ankara Lalahan Hayvancılık Araştırma Merkezinde eğitildi, mahallinde destek vermek amacıyla tesis çalışmaları için Türk uzmanlar Sudanda görevlendirildi, Türkiye’den damızlık boğa götürülerek sperm üretimlerine başlandı, sperm satışlarının başlayabilmesi için gerekli olan sertifikanın alınabilmesini teminen Türkiye’den getirilen damızlık boğaların laboratuvar testleri aşamasında da TİKA desteği sağlandı.
Söz konusu proje kapsamında, Türkiye’den Sudana gönderilen Simental ve Holstein cinsi boğalardan alınan spermler öncelikle Sudan ırkı Kenana cinsi ineklere suni döllenme yapıldı. Proje ile, 15 litre olan süt veriminin yaklaşık 25 litreye, 20 kg olan et veriminin de yaklaşık 35 kg’a çıkarılması, daha sonra da civardaki Afrika ülkelerinin ihtiyaçlarını karşılayacak örnek bir merkezin oluşturulması hedefleniyor. Uzun vadede ise Sudan’da saf bir büyük hayvan ırkı oluşturulması için uygun ortamın sağlanması, ülke içi ve ülke dışı ürün satışları ile Sudan ekonomisinin kalkındırılması planlanıyor. Sudan Federal Hayvancılık Bakanlığı tarafından resmi satış izninin verilmesi üzerine 26 Mart 2017 tarihinde Sudanın Elcezire Eyaletinde, Sperm Satış ve Suni Tohumlama uygulamalarına başlandı.
Bu kapsamda gerçekleştirilen törende konuşan Elcezire Eyaleti Tarım ve Hayvancılık Bakanı Dr. Seyfullah Mohammad, projenin Sudanın en önemli hayvancılık projelerinden birisi olduğunu belirtti ve TİKA’ya teşekkürlerini ileterek bundan sonra projeye daha çok destek vereceklerini ifade etti. Bu merkez sayesinde Sudan hayvancılığının et ve süt veriminin artacağını, dışa bağımlı olmaktan kurtulacaklarını, hayvancılık ekonomisinin gelişeceğini belirten Mohammad, TİKA tarafından kurulan tesis ve başlatılan projenin sadece Sudanın değil, civardaki diğer ülkeler için de çok önemli olduğunu ve tesiste üretilen sperm çubuklarına gerek Sudan içinden gerekse Sudan dışından büyük talep olduğunu söyledi.
TİKA Hartum Program Koordinatörü Celalettin Güngenci ise TİKA’nın Sudan’da gerçekleştirdiği en önemli projelerden biri olan projede TİKA olarak ürün satışlarına başlanmasından duydukları memnuniyeti dile getirerek önümüzdeki dönemde de projenin sürdürülebilir olması amacıyla tüm Sudan’dan daha fazla katkı ve destek beklediklerini söyledi. Güngenci, Sudan’ın projeye katkısını dikkatle izleyeceklerini belirterek TİKA olarak bugüne kadar tüm katkı ve desteğin verildiğini, bu aşamadan sonra Sudan’ın söz konusu projeyi daha çok sahiplenmelerini ve geliştirmelerini istediğini ifade etti.
Törene Eyalet Hayvancılık Bakanlığı yetkilileri, Elcezire Vali Vekili Ebdurrahman Saad, basın mensupları ve davetliler katıldı. Törenin ardından özel sektöre ait bir tesiste, TİKA tarafından kurulan merkezde üretilen sperm çubuklarının yerli Sudan ırkı ineklere Suni tohumlama uygulaması uzmanlar tarafından gerçekleştirildi.
