Ardahan Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Makbule Sarıkaya, Ardahan Kongreleri’nin ders kitaplarındaki yerini alması gerektiğini söyledi.
Ardahan Kongrelerinin 100. yılı dolayısıyla Ardahan Üniversitesi (ARÜ) tarafından 20-22 Şubat tarihleri arasında uluslararası sempozyum düzenlenecek. Ardahan Kongreleri hakkında bilgi veren Doç. Dr. Sarıkaya, Erzurum ve Sivas Kongrelerinin de çok önemli olduğunu, Ardahan Kongreleri’nin bu kongrelerden daha önce yapıldığını fakat ders kitaplarında yer almadığını hatırlattı.
Sarıkaya, "İşte kurtuluş çarelerinin arandığı böyle bir dönemde Ardahan’ın da İngiliz işgaline girmesinin an meselesi olduğu kritik bir dönemde Ardahanlı aydınlar ve yurtseverler çevre illerin desteğiyle 3-5 Ocak ve 7-9 Ocak 1919 tarihlerinde Ardahan’da iki kongre düzenlemişlerdir. Bu kongreye Kars’tan, Erzurum’dan, Ahıska, Ahılkelek ve Şöreyelden 20 kadar temsilci katılmıştır. Bu kongreler aslında Türk tarihinin yakın döneminde kısa bir süreye sıkışmış olmasına rağmen aldığı kararlarıyla hem Ardahan ili hem Elviye-i Selâse, hem de Kafkasya’daki ülkelerin tarihi açısından son derece önemli kararlar alınan kongrelerdendir. Özellikle Türk Milli mücadele tarihinde dönüm noktasını yaşatan Erzurum ve Sivas kongrelerinden aylar önce yapılmış olan Ardahan kongrelerinde bölgenin kurtuluşuna yönelik çareler konuşulmuş, milli dayanışma ve teşkilatlanma ile ilgili kararlar alınmış. En önemlisi de Kars’ta kurulacak olan “Cenub-i Garbi Kafkas, Hükümeti Muvakkata-i Milliyesi” yani geçici güney,-batı Kafkas hükümeti kurulmuş, yani bir devlet kurulmuştur" dedi.
Ardahan’ın da içinde bulunduğu Elviye-i Selase (üç sancak) yani Kars, Ardahan, Batum’un 1878’den itibaren Rus işgaline girdiğini ve Müslümanlar için 40 yıllık kara günlerin başladığını söyleyen Doç. Dr. Sarıkaya, "Ardahan’ın da içinde bulunduğu Elviye-i Selâse, yani 3 sancak 1878 yılından itibaren Rus işgaline uğramıştır ve bu bölge 40 yıllık kara günler dönemine başlamıştır. Dünya savaşının başlamasıyla 1915 yılında Sarıkamış Harekatı’yla kısa süreli bir kurtuluş yaşadıysa da 1915 yılındaki Sarıkamış yenilgisiyle Rusların bölgedeki işgal ağırlığı daha fazla artmıştır. 1917’de Bolşevik devrimiyle beraber Ruslar bölgeden çekilince otorite boşluğunu Ermeni ve Gürcüler doldurarak bölgede Türkleri katletme fırsatı bulmuşlardır. Dünya savaşının bitmesiyle birlikte 1918’de Mondros Mütarekesi imzalanmış ve bu mütarekeye göre Elviye-i Selâse’nin boşaltılması, yani Kars, Ardahan, Batum’dan Türk askerlerinin geri çekilmesi istenmiş ve aynı zamanda bölge İngiliz işgaline bırakılmıştır. Böylece yıllardır Kafkasya coğrafyasında yaşayan Ardahan’ın da dahil olduğu Elviye-i Selâse bu kez İngilizlerin desteğindeki Ermeni ve Gürcü işgali ve onlara vadedilen Elviye-i Selâse de kuracakları devletten dolayı mezalimle karşı karşıya kalmışlardır. Çünkü yıllardır Kafkasya coğrafyasında kıyım, mezalim, göç bölgedeki insanlarda derin yaralar, izler bırakmıştır" diye konuştu.
Sarıkaya, 100. yılında Ardahan Kongreleri özelinde, tarihi olduğu kadar askeri, siyasi ve sosyal konuların da bütün boyutlarıyla inceleneceği 2 gün sürecek bir bilimsel toplantının Ardahan Üniversitesi ev sahipliğinde yapılacağını söyleyerek, "100’üncü yılında Ardahan kongreleriyle ilgili bir uluslararası bir sempozyum düzenliyoruz. Ardahan Üniversitesi ev sahipliğinde olacak olan 2 günlük bu sempozyuma 10’u yurt dışından olmak üzere ve 40’ın üzerinde bilim insanı katılacak. Ardahan Kongreleri üzerinde tarihi, sosyal, askeri ve ekonomik konular bütün detaylarıyla konuşulacak. Bu kongrenin hazırlanmasında Türk Tarih Kurumu ve Serhat Kalkınma Ajansı’nın da önemli katkıları oldu. Sempozyum sonucunda hazırlanacak bilimsel verilerle yayınlanması planlanan 4 ciltlik kitap bilim dünyasına hem de kamuoyunun bilgilendirilmesine yönelik önemli bir eser olarak karşımıza çıkacak. Bu sempozyumla sadece Ardahan kongrelerinin tarihini aydınlatmakla kalmayacağız, aynı zamanda çevre illeri ve Kafkasya’da ki ülkelerin tarihine de ışık tutmayı planlamaktayız" şeklinde konuştu.
3-5 ve 7-9 Ocak 1919’da Ardahan’da yapılan ancak ders kitaplarında yer verilmeyen, Kurtuluş çarelerinin arandığı ve Ardahan’ın İngiliz işgaline uğramasının an meselesi olduğu kritik dönemeçte aydın ve yurtseverlerin bir araya gelerek gerçekleştirdikleri Ardahan Kongrelerine, Erzurum, Kars, Ahılkelek, Ahıska, Şöregel’den 20 temsilci katılmıştı.
