Kurtuluş Savaşı sırasında Çankırı’dan Çanakkale’ye gönderilen "38. Alay" hakkında araştırma yapan emekli Jandarma Albay Agah Doğay, Çankırı’nın bilinmeyen tarihini gün yüzüne çıkardı.
Kurtuluş Savaşı’nın kahraman alayı 38. Alay’daki askerlerin hemen hemen hepsi Çankırı’dan gönderilmişti. 38. Alay hakkında araştırmalar yapan emekli Albay Agah Doğay, anneannesinde bulunan tütün ikramiyesi belgesinden yola çıkarak Çankırı’nın bilinmeyen tarihinin bir bölümünü aydınlattı. Doğay, İHA muhabirine yaptığı açıklamada, "2012 yılında Türk Silahlı Kuvvetlerinden emekli olduktan sonra tarih konusunda araştırmalara başladım. Daha sonra bu araştırmalar doktora eğitimine döndü. Bu araştırmalarım sırasında aslında bütün Çankırılıların bildiği her evden bir şehit veya gazinin olduğu Çanakkale Savaşları ile ilgili birçok bilginin, bilgi kırıntılarının olduğunu tespit ettim. Daha sonra evde yaptığım bir araştırmada anneannemin aldığı şehit emekli maaşının tütün ikramiyesi belgesini buldum. Oradan Emekli Sandığına, oradan Milli Savunma Bakanlığı arşivine gittiğimizde büyük dedemiz Hıdırlıklıoğlu Mehmet oğlu İbrahim’in Çanakkale Savaşı’nda şehit olduğunu öğrendim. Bu olayla ilgili araştırma yapmaya karar verdim" dedi.
Çanakkale’deki raporları gün gün okudu
Emekli Albay Doğay, "Dedem, 38. Alay’ın mensubuydu. Askeri birlikte tutulan cerideleri gördüm Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt‘te (ATASE). 38. Alay’ın 2 Ağustos 1914’te başlayan seferberliğin ilk gününden başlayıp Çanakkale Savaşı’nın sona erdiği Ocak 1916’ya kadar olan ceridelerini oradan aldım. Yaklaşık eksikleri olsa da 400 sayfadan fazlaydı. Bunu belirli bir düzen içerisinde Osmanlıca’dan çevirdik ve gün gün Çankırı’dan yola çıkışlarından itibaren Çanakkale’de katıldıkları muharebeler ve yaşananları gün gün ortaya çıkarttık. Çankırı’nın bilinmeyen tarihinde bilinmeyen bir bölümünü aydınlattığıma inanıyorum. Bundan sonra çalışmalar devam edecek. Künye defteri ve askerlik şube defterlerini mutlaka bulup elde etmemiz lazım. Hem bu alaya katılanların tüm isim listesini, ayrıca Çanakkale Savaşı sonunda kimlerin oralarda kaldığını, kimlerin gazi olarak geri döndüğünü, kimlerin esir düştüğünü, kimlerin kaybolduğunu tespit etmemiz lazım. Bu çalışma ancak o zaman tamamlanır diye düşünüyorum. Kendimi mutlu ve bahtiyar hissediyorum" diye konuştu.
Yaptığı araştırmanın detaylarını aktaran Doğay, "Bu çalışma yaklaşık 2 yıllık bir çalışma. Özellikle çeviriler ve çevirilerin birkaç kaynakla daha karşılaştırılması uzun sürdü. Öncelikle üst birliği olan tümenin ceridesine de ulaştım, onu da çevirdik. Uyumluluk var mı, bir eksiklik var mı diye, tamamen uyuyor. Askeri stratejik enstitülerinin bütün çalışmalarını temin ettik. Oradan karşılaştırdık. En son Çanakkale’de bizzat Gelibolu Yarımadası’na giderek alayın Akbaş Limanı’ndan çıktıktan sonraki tüm muharebeye katıldığı bölgeler, ihtiyatta bulunduğu bölgeler, geri çekildiği bölgeleri bizzat gezerek gördük. Oraya gittiğimizde bilmediğimiz yer isimlerini oradaki vatandaşlarımızla teyit ettik. En sonunda orada Tarihi Alan Başkanlığıyla istişare ettik birkaç kere. Onlar da birçok yeri teyit ettiler. En son dedemizin şehit olduğu Ağadere yaralı sevk hastanesini gördük. Oraya büyük bir şehitlik yapılıyor. Sanırım bu yıl içerisinde tamamlanacak. Orada vefat ettiğini öğrendik ancak mezar yerini bulmamız mümkün değil, o zaman sadece bir baş taşı konulmuş. Bize bu vatanı onlar emanet ettiler, özellikle oradaki muharebelerde büyük etki eden Yarbay Mustafa Kemal’i de anmak lazım. Onun çok büyük katkısı ve zekasını kullanarak yaptığı çok büyük bir hareket var orada. O bize bu vatanın temel taşlarını oluşturdular. Allah hepsinden razı olsun" şeklinde konuştu.
