Ücretsiz izin ve kısa çalışmaya ayrılanlara emeklilik kolaylığı!

Türkiye Gazetesi yazarı İsa Karakaş, Ücretsiz izin ve kısa çalışmaya ayrılanlara emeklilik kolaylığı! başlıklı bir yazı kaleme aldı. İşte o yazının detayları...

Covid-19’un sebep olduğu küresel pandemi, dünya genelinde en çok çalışanları derinden etkilemiştir. Koronavirüsün çalışanlar üzerinde etkisinin azaltılması için İş-Kur işsizlik sigortası fonundan milyonlara işçiye kısa çalışma ödeneği ile nakdî ücretsiz izin desteği sağladı. Müracaat eden 300 bini aşkın firma, 3,5 milyonu aşan çalışanları için kısa çalışma ödeneği talebinde bulundu.

Ücretsiz izne ayrılan 2 milyona yakın işçi de göz önünde bulundurulduğunda sayı 5,5 milyonu aşmaktadır. Hâl böyle iken her gün çok sayıda çalışan okurumuz kısa çalışma ve ücretsiz izin sürelerinin emekliliğe sayılıp sayılmayacağını veya bu süreler için hizmet borçlanması yapılıp yapılmayacağını sormaktadır. Diğer yandan konu hakkında malumatı olan bazı işçiler ile işçi temsilcileri ise bu sürelerin emekliliğe sayılmasını talep etmektedir.

Nitekim konuyla ilgili “5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun” adı altında TBMM komisyonlarına kadar intikal ettirilen yasa teklifi verildi. Bahse konu kanun teklifinin yasalaşması hâlinde kısa çalışma ve ücretsiz izinde geçen süreler emekliliğe sayılabilecektir.

Covid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, işçilerin son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması zorunlu bulunmaktadır. Bu şartları yerine getirip kısa çalışma ödeneğine hak kazanan işçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için İŞ-KUR tarafından sadece genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir.

Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri aktarılmamaktadır. Bu sebeple kısa çalışma döneminde işçilerin emekliliğe yarayan yaşlılık, malullük ve ölüm (uzun vadeli) sigortaları primleri yatmamaktadır.

Kamuoyunda geriye dönük SGK hizmeti kazanma olarak bilinen hizmet borçlanmaları, çalışanlara emeklilikte avantajlar sağlamaktadır. Özellikle eksik prim gün sayıları olup da bu sürelerin dolmasını beklemek zorunda kalanlara çoğu zaman hemen bu primleri borçlanma ile yerine getirmesi avantajını sağlamaktadır. Ayrıca bazı borçlanmalar bazı hâllerde daha erken emeklilik ve emeklilik maaşında artışa sebep olabilmektedir.

SGK uygulamasında çok sayıda kişi ve durumlar için borçlanma hakkı bulunmaktadır. Mevcut düzenlemelerde kısa çalışma ödeneği alan işçilerin bu dönemler için hizmet borçlanması yapmalarına ilişkin yasal bir dayanak bulunmamaktadır. Aynı şekilde pandemi nedeniyle işverenleri tarafından ücretsiz izne ayrılanlar için de hizmet borçlanmasına ilişkin bir düzenleme yer almamaktadır.

Söz konusu kanun teklifinin gerekçesinde; COVID-19 salgınının istihdam üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla ekonomik istikrar kalkanı paketi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı`ndan yapılan açıklamaya göre, kısa çalışma ödeneği uygulamasının başladığı tarihten itibaren 3 milyon 576 bin 805 kişi bu ödenekten yararlandığı, temmuz ayında 1 milyon 595 bin 467 kişinin ödenekten yararlanmaya devam ettiği, Bakanlığın verilerine göre ise 1,9 milyon kişiye ücretsiz izne çıkarılanlara ödenen nakdî ücret desteği verildiği, bu sürelerde emeklilik için gerekli olan uzun vadeli sigorta kolları olarak bilinen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları da dâhil olmak üzere bahsi geçen sigorta kolları için prim ödenmediği tespitlerine yer verilmiştir.

Teklifin devamında; ücretsiz izne çıkarılanların uzun vadeli sigorta kolları çalışmadıklarına çalışmadıkları süre boyunca işverenler tarafından prim yatırılmadığı, Devlet İŞ-KUR aracılığıyla hem kısa çalışma ödeneği kapsamında çalışanlar hem de ücretsiz izne çıkarılanların çalışmadıkları bu süreler boyunca sadece genel sağlık sigortası primlerini karşıladığı belirtilmiştir.

Bahse konu yasa teklifinde kısa çalışma ödeneği kapsamına giren çalışma süreleri ile ücretsiz izne çıkarılanların uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenmediğinden, SGK`ya prim günlerinin eksik olarak bildirilmekte olduğu, bu durumun da sigortalının prim günü kaybına uğramasına sebep olduğu, ilerleyen dönemlerde emeklilik hakkının ötelenmesini beraberinde getirerek çalışanlar adına hak kaybına yol açacağı vurgulanmıştır.

Yasa teklifi ile Covid-19 salgını süresince ve sonrasında çalışanların kısa çalışma ödeneği kapsamında olan günler ve ücretsiz izne çıkarılanların çalışmadıkları süreler boyunca uzun vade kolları primlerinin tamamen devlet tarafından karşılanması öngörülerek ilerleyen dönemlerde çalışanların emeklilik haklarının normalinden daha uzun sürelere ötelenmesinin engellenerek yaşanacak mağduriyetlerin önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.

Muhalefet tarafından verilen bu kanun teklifi umarız yasalaşır. Böylece çalışanlarımızın ilerleyen dönemlerde emekliliklerinin ötelenmesinin önüne geçilerek bu zorlu süreçte bir nebze de olsa rahat nefes alır...