ABD Kongresi’nde bütçe anlaşmazlığı nedeniyle yaşanan siyasi kriz sürüyor. Temsilciler Meclisi’nin hükümete 21 Kasım'a kadar finansman sağlanmasını öngören geçici bütçe tasarısını 19 Eylül'de onaylamasına rağmen Senato’daki Demokratlar ve Cumhuriyetçiler bu konuda anlaşmaya varamadı. Senato’nun mali yılın sonu olan 30 Eylül’e kadar geçici bütçeyi onaylamaması nedeniyle hükümet, yeni mali yılın başlangıcı olan 1 Ekim itibariyle harcama yetkisini kaybetti. Böylece ABD hükümeti 2018-2019 döneminden bu yana ilk kez kapandı. Hükümetin kapanmasında 36. gününe girildi. Bu, ülke tarihinin "en uzun süreli hükümet kapanması" oldu. Federal kurumların harcama yetkisini kaybetmesi nedeniyle federal çalışanlar, maaş almadan görevlerine devam ediyor. Gıda yardımı, çocuk bakımı fonları ve diğer hizmetlerde ciddi şekilde kesinti yaşanıyor.
Havacılık sektöründe kriz
ABD Ulaştırma Bakanı Sean Duffy yaptığı açıklamada, hükümetin kapalı kalmaya devam etmesi durumunda ABD hava sahasının bazı bölgelerinin kapatılması gerekebileceğini ifade etti. Demokratlara yüklenen Duffy, "Demokratlar, bunu 1 hafta daha uzatırsanız büyük bir kaos göreceksiniz. Toplu uçuş gecikmeleri, toplu iptaller göreceksiniz. Hava sahasının belirli kısımlarını kapattığımızı görebilirsiniz, çünkü hava trafik kontrolörlerimiz olmadığı için bunu başaramıyoruz" dedi. Yaklaşık 13 bin hava trafik kontrolörü, kapanma nedeniyle maaş almadan çalışıyor.
Düşük gelirliler de olumsuz etkileniyor
Hükümetin kapalı kalmasının etkileri, yardıma bağımlı olan düşük gelirli Amerikalılar tarafından da hissediliyor. ABD'de her 8 kişiden biri Ek Beslenme Yardım Programı'nın (Snap) gıda yardımına bağımlı. Ancak fonların kesilmesi nedeniyle bu ay yardımın yalnızca bir kısmı ödenebiliyor.
Geçici bütçe tasarıları kritik önem taşıyor
ABD’de 1 Ekim'de başlayıp 30 Eylül'de sona eren mali yıla ait bütçenin Kongre tarafından zamanında onaylanmadığı durumlarda hükümetin geçici bütçeleri kullanması gerekiyor. Geçici bütçenin de onaylanmadığı dönemlerde harcama yetkisini kaybeden hükümet, hayati hizmetler dışındaki tüm faaliyetlerini askıya almak zorunda kalıyor. Bu süreçte, hayati olmayan hizmetlerde görevli kamu personeli zorunlu izne çıkarılırken, ordu, istihbarat ve kamu hastaneleri gibi kritik kurumlarda çalışanlar ise maaşlarını yeni bütçe kabul edilene kadar alamıyor.
Kongre'deki krizin temel sorunu sağlık harcamaları
ABD Kongresi'nin iki kanadını da kontrol eden Cumhuriyetçilerin Senato'da geçici bütçe tasarısı geçirmek için gerekli olan 60 oya sahip olmaması, Demokratların desteğini gerekli kılmıştı. Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılması ve sosyal harcamalarda yapılan kesintilerin durdurulması gibi talepleri geçici bütçe desteği için şart koşmuştu. Cumhuriyetçiler bunun ABD'lilerin sağlık hizmetlerine erişimini zorlaştıracağını savunarak taviz vermemişti. Demokratlar, milyonlarca ABD'linin sağlık hizmetlerini karşılayabileceği bir anlaşmaya varıldıktan sonra bütçe için oy kullanacaklarını belirtiyor. Son günlerde bazı ılımlı Demokrat ve Cumhuriyetçilerin 27 Kasım'daki "Şükran Günü" bayramı öncesinde anlaşmaya varma eğilimi gösterdiği ifade ediliyor. En son ve en uzun kapanma 2018-2019 yıllarında 35 günle yine ABD Başkanı Donald Trump döneminde yaşanmıştı.
ABD'li Bakan Duffy: "Hükümet kapanması uzarsa hava sahası kapatılabilir"
ABD Ulaştırma Bakanı Sean Duffy, Southeastern Pennsylvania Transportation Authority (SEPTA) bölgesel demiryolu işletme tesisinde basın toplantısı düzenleyerek federal hükümetin kapanmasının sürmesi halinde ülkenin bazı bölgelerinde hava sahasının geçici olarak kapatılabileceğini duyurdu. Hava trafik kontrolörleri dahil temel çalışanların maaşsız çalıştığını hatırlatan Duffy, "Demokratlar, bir hafta içinde büyük bir kaos yaşayacaksınız. Uçuşlarda büyük gecikmeler olacak, bazı hatlar iptal edilecek ve kontrolör eksikliği nedeniyle hava sahasının bazı kısımlarını kapatmak zorunda kalabiliriz" ifadelerini kullandı. Duffy, mevcut durumda 2 bin ila 3 bin arasında hava trafik kontrolörü eksikliği bulunduğunu sözlerine ekledi.
"Sistemde şu anda daha fazla risk var"
ABD Ulaştırma Bakanı Duffy, kapanmanın uzaması halinde ulaşım altyapısında daha fazla aksama yaşanabileceğini söyleyerek, "Bu durum ne kadar uzun sürerse, çalışanlar o kadar zor seçimler yapmak zorunda kalıyor. Hava trafik kontrolörleri işe mi gidecek, yoksa ailelerini geçindirmek için başka bir iş mi bulacaklar?" ifadelerini kullandı. Duffy, hava yolculuğu güvenliğinin öncelik olduğunu belirterek, "Uçuş gecikmeleri ve iptalleri bazen güvenliği sağlamak için gerekli olabilir. Ancak dürüst olmak gerekirse, sistemde şu anda daha fazla risk var" dedi.
Havalimanlarında gecikmeler artıyor
Ulaştırma Güvenliği İdaresi (TSA) tarafından yapılan açıklamada, hafta sonu Houston'daki havaalanlarında personel eksikliğinden dolayı "normalden daha uzun güvenlik kontrolü gecikmeleri" yaşandığı kaydedildi. TSA açıklamasında, "Operasyonlarımızın çoğu asgari düzeyde etkileniyor ancak kapanma uzarsa, maaşsız kalan çalışanlarımız için işe gelmek zorlaşacaktır" denildi. FlightAware verilerine göre, Salı günü öğleden sonra ABD genelinde bin 800'den fazla uçuş ertelendi, 50'den fazla uçuş da iptal edildi. En fazla etkilenen havalimanları arasında Newark Liberty ve New York John F. Kennedy Uluslararası Havalimanı yer aldı. Federal Havacılık İdaresi (FAA), Arizona'daki Phoenix Sky Harbor Havalimanı'na yapılan uçuşlarda da yaklaşık bir saatlik gecikme yaşandığını duyurdu. Hafta sonunda ise 5 binden fazla uçuşun gecikmesiyle, son yılların en yoğun seyahat krizlerinden biri yaşandı. Uzmanlar, hükümet kapanması devam ettiği sürece uçuşlarda yaşanan aksaklıkların artacağını öngörüyor.
