Medipol Mega Üniversite Hastanesi Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Hikmet Tekin Nacaroğlu, son yıllarda görülme sıklığı artan ve alerjik pandemik hastalığı olarak kabul edilen besin alerjilerinin tedavisinde gelişen yeni teknikleri açıkladı. Doç. Dr. Nacaroğlu, modern yaşamla birlikte artan hazır besin tüketiminin alerjilere zemin hazırladığını belirterek, “Besin alerjisi, belirli bir besinle temas ettikten sonra ortaya çıkan ve her seferinde tekrar eden, özgün bir bağışıklık cevabına bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunu şeklinde tanımlanabilir. Özellikle son yıllarda görülme sıklığı giderek artan besin alerjisi, 21’inci yüzyılın alerjik pandemik hastalığı olarak kabul edilmektedir. Günümüzde modern yaşamın getirdiği hazır besinler, katkı maddeleri, işlenmiş gıdalar ile çevresel ve genetik faktörler gibi birçok nedene bağlı olarak besin alerjisi oranının arttığı çalışmalarda gösterilmiştir” diye konuştu.
“İnek sütü alerjisi ölümcül reaksiyonları tetikleyebilir”
Çocuklarda en sık görülen inek sütü alerjisinin ölümcül reaksiyonlara sebep olabildiğine dikkati çeken Doç. Dr. Nacaroğlu, “Bu nedenle tedavide ana prensip inek sütü içeren tüm besinlerden kaçınmaktır. Ancak son yıllarda inek sütü alerjisi nedeniyle izlenmekte olan ve kanda bakılan süt alerjisi değerleri (sütspesifik IgE değeri ve kazein spesifik IgE değerleri) düşük olan bazı hastaların fırınlanmış süt ürünlerini reaksiyon yaşamadan yiyebildiği gözlenmiştir. Süt, fırınlanmış ürünler içinde, 180-200 derece ısıda 30 dakika un, şeker gibi ek besinlerle pişirildiğinde, hem ısı hem de karışımın matriks etkisiyle bazı süt proteinleri küçük parçalara ayrılışarak alerjik özelliği azaldığı gösterilmiştir. Ancak kanda bakılan alerji değerleri (kazein spesifik IgE değeri) düşük olsa bile hastalara fırınlanmış süt ürünlerinin denenmesi çocuk alerji doktoru gözetiminde (yükleme testleriyle) yapılması önerilebilir. Fırınlanmış süt içeren ürünleri tüketebilen hastaların, fırınlanmış süt ürünleriyle bile reaksiyon gösteren hastalara göre daha erken yaşta süt alerjisinin düzeldiği yani tolerans geliştiği çalışmalarda gösterilmiştir” şeklinde konuştu.
“Yükleme testi hekim gözetiminde yapılmalı”
Doç. Dr. Nacaroğlu, fırınlanmış süt ürünleri ile deneme yapılabilecek hasta grubunu şu şekilde açıkladı: “Çocuk alerji hekimi tarafından hastanın hikayesinde; kazara süt ürünleri ile karşılaşma öyküsü ile gözlenen şikayetlerin ciddiyetine, yapılan cilt testindeki süt ile ortaya çıkan test sonucuna, yine kanda bakılan süt alerji düzeyine (süt spesifik IgE, kazein spesifik IgE) ve beraberinde hastanın varsa eşlik eden başka alerjik hastalıkları da göz önüne alınarak yapılan değerlendirme ile hastanın fırınlanmış ürünleri deneme riski analiz edilir. Eğer bu analiz sonucunda fırınlanmış ürünleri deneme ile oluşabilecek reaksiyon riski düşükse, doktor gözetiminde fırınlanmış bir ürünle, fermente bir süt ürünüyle veya direkt süt ile besin yükleme testi yapılabilir. Ancak reaksiyon gelişme riski hastanın yüksekse, yükleme testi yapmaktan kaçınılır ve hastaya da tüm süt proteini içeren ürünlerden kaçınması önerilerek hastanın diyeti düzenlenir. Ayrıca anafilaksi riski olan hastalara adrenalin içeren otomatik enjektör reçete edilir ve bu kullanıma hazır enjektörlerin nasıl kullanılacağı anlatılmalıdır. Büyüme gelişmesinin izlenmesi, belirli aralıklarla alerji düzeylerinin kontrol edilmesi gerekmektedir. Alerji düzeylerine ve hastanın takip durumuna göre besin denemesi tekrarlanabilir. Sonuç olarak; besin alerjisi takip, tedavi ve yönetimi kompleks ve çok değişkenli bir süreçtir. Bu sürecin yönetimi tecrübeli ve donanımlı çocuk alerji kliniklerinde alanında deneyimli çocuk alerji hekimleri tarafından yapılmalıdır.”
