Beykent Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı Öğr. Üyesi Prof. Dr. Yıldız Atamer; bitkisel, pediyatrik ilaçlar, alkollü içeceklerde ve dezenfektanlarda kullanılan etanol maddesi ve bu maddeye maruz kalan çocuklarda yaşanabilecek semptomlara dair önemli açıklamalarda bulundu. Çocuklarda kullanılan bitkisel ürünlerdeki en önemli sorunun, içerdikleri etanol miktarı olduğunu söyleyen Atamer, “Bu, esas olarak reçetesiz olarak kullanılan ve pazarlanan etanol içeren bitkisel tıbbi ürünlerin hem kısa süreli hem de uzun süreli kullanımı açısından çocuklarda toksikolojik bir sorundur ve bitkisel ürünlerde etanol kullanımı bazı endişeleri arttırmaktadır” dedi.
“Aynı anda birden fazla madde verilebileceği unutulmamalı”
Yenidoğanların, bebeklerin ve çocukların, yetişkinler kadar etanolü verimli bir şekilde metabolize edemeyeceği konusunda uyaran Atamer, şu ifadeleri kullandı: “Çocuklara yönelik oral bitkisel tıbbi ürünlerin etanol maruziyeti için güvenlik sınırlarına ihtiyaç vardır. Birçok sıvı bitki özünde etanolün bir yardımcı madde değil, aktif maddenin bir parçası olduğu unutulmamalıdır. Bir çocuğa aynı anda etanol içeren birden fazla bitkisel tıbbi ürün verilebileceği de unutulmamalıdır. Etanol, metabolik olarak aktiftir. Bu nedenle, etanol içermeyen veya ulaşılabilen en düşük seviyeye sahip formülasyonlar, hedef popülasyon çocuklar olduğunda, sistemik maruziyeti önlemek için seçilmelidir.”
“AB, pediyatrik ilaçlarda yaygın olarak kullanıyor”
Avrupa'da, pediyatrik ilaçlarda yardımcı madde olarak etanol kullanımının hala yaygın olduğundan ve son literatür verilerinin, yenidoğan ve pediatrik yaşlarda potansiyel tehlikeyi gösterdiğinden bahseden Atamer, “Pediatrik kullanım için bitkisel tıbbi ürünlerin etanol içeriğinin güvenlik değerlendirmesi şu anda farklı AB üyesi devletler arasında uyumlu hale getirilmemiştir. Çocukların etanole maruz kalması ve bu maruz kalmanın halk sağlığı üzerindeki etkisine ilişkin endişeler de son zamanlarda Avrupa Komisyonu tarafından gündeme getirilmiştir. FDA, oral uygulama için tasarlanmış, etanol içeren reçetesiz satılan ilaç ürünleri için etiketleme kılavuzu vermiştir. Bu kılavuz temel olarak, Amerikan Pediatri Akademisi'nin 1984 Pediatri yayınından elde edilen sonuçlara dayanmaktadır. Çocuklara verilen oral sıvı preparatlarda etanol eşiği ile ilgili tavsiyeler; kısa süre önce Fransa'da pediyatrik kullanım amaçlı tıbbi reçeteli ilaçların yüzde 5'ten daha az etanol konsantrasyonuna sahip olması gerektiğini veya herhangi bir tıbbi üründeki etanol miktarının sadece bir dozun uygulanmasını takiben 0.125 g / L'den fazla kan etanol konsantrasyonu üretmemelidir” dedi.
“Çocuklarda etanol zehirlenmesi semptomları ağır olabilir”
Çocuklarda ADH aktivitesinin (alkol dehidrojenaz karaciğer enzimi, esas olarak etanol metabolizmasından sorumlu) düşük olduğunu, ancak 5 yaşından sonra yetişkin düzeylerine ulaşabildiğini belirten Atamer, sözlerine şu şekilde devam etti: “Çocuklarda etanol zehirlenmesi semptomları yetişkinlerdekine benzer ancak daha şiddetli olabilir. 0,4 ml / kg, yani yaklaşık 0,3 g / kg mutlak etanolün çocuklarda akut toksik reaksiyonlara neden olabileceği tahmin edilmektedir. Baş dönmesi gibi daha hafif yan etkilerin çok daha düşük konsantrasyonlarda ortaya çıkması beklenmektedir. Yetişkinlerde genellikle yaklaşık 3 g / L (\% 3) olduğu bildirilen yaşamı tehdit eden kan etanol konsantrasyonu, çocuklarda daha düşük olabilir, çünkü halihazırda 1 g / L kan etanol konsantrasyonlarında çocuklarda yüzde 50'ye kadar yüksek ölüm olabileceği bildirilmiştir. Genellikle çocuklarda 0,01 - 1 g / L aralığında kan etanol konsantrasyonlarının merkezi sinir sistemi üzerine olumsuz etkileri vardır. Çocuklarda etanolün artan toksisitesinin bir nedeni, akut etanol zehirlenmesinin bir komplikasyonu olarak şiddetli hipoglisemi geliştirmeye yetişkinlerden daha yatkın olmaları gerçeği olabilir. Çocukların hastaneye kaldırılmasına yol açan en önemli nedenlerden birinin travma olduğu da unutulmamalıdır. Etanol kullanımı, 3 ila 7 kat artmış travma riskiyle bağlantılıdır”
“Bitkisel ürünlerdeki etanol miktarına dikkat”
Bitkisel ürünlerin, çocuklarda, organ toksisitelerine, kansere, alerji ve otoimmün hastalık riskinde artışa neden olabileceği konusunda uyaran Atamer, kandaki ethanol konsantrasyonu yüzde 2'yi aşarsa koma, hipoglisemi, konvülsiyon ve potasyum düşüklüğü; \% 3-4 arasında olursa santral sinir sistemi depresyonu, serebral ödem, hipotermi, solunum depresyonu ve hipoksi gibi rahatsızlıkların meydana gelebileceğini belirtti.
Etanol içeren bitkisel tıbbi ürünlerin pediyatrik kullanımının, kandaki etanol konsantrasyonlarının dikkati ve motor koordinasyonu etkilemesine neden olmaması gerektiği konusunun altını çizen Atamer, sonuç olarak pediyatrik kullanıma yönelik bitkisel tıbbi ürünlerdeki etanol içeriği için güvenlik eşiklerinin doğrudan kanıtlandığı çalışmalar beklemenin gerçekçi olmadığını söyledi.
Değerlendirmenin başka temellere dayanması gerektiğini belirten Atamer şöyle devam etti: “Pediatrik popülasyonda kullanılması muhtemel bitkisel kombinasyonlar veya eşzamanlı ilaçlar için etkileşimler dikkate alınmalıdır. Etanol içeren diğer tıbbi ürünlerin birlikte kullanımından kaçınılmalıdır. Doz aralığı mümkün olduğu kadar uzun tutulmalı, birikmeyi önlemek için aralık en az 4 saat olmalıdır. Kandaki etanol konsantrasyonu 0.125 g / L'nin üzerinde olduğunda, psikomotor fonksiyonlarda zararlı bozukluk ortaya çıkabilir. Bu nedenle, öneri, etanol içeren tek bir bitkisel tıbbi ürünün ardından 0.125 g / L kan etanol konsantrasyonunun aşılmaması gerekir. 30 g'dan fazla etanol içeren bitkisel tıbbi ürünlerin, çocukların açamayacağı kapaklarla küçük hacimlerde ambalajlanmasına dikkat edilmelidir.”
“2 yaşın altındaki bebeklerde kullanılmamalı”
Bitkisel tıbbi ürünün etanol içeriğine ilişkin bilgilerin, kullanma talimatında açık ve net bir şekilde verilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Atamer, etanolün, bazı antibakteriyellerin varlığında disülfiram benzeri bir reaksiyona neden olabileceğini belirtti. Bu nedenlerle bitkisel ürünlerle tedavi süresi mümkün olduğu kadar kısa olması gerektiğini söyleyen Atamer, “Etanol içeren tüm bitkisel tıbbi ürünler, yenidoğanlarda ve 2 yaşın altındaki bebeklerde kullanılmamalıdır. 6 yaş ve altı çocuklarda uyuşukluk, davranış değişiklikleri ve okul faaliyetlerine konsantre olamama ve katılma becerisinde bozulma meydana getirebilir. Çocuklara etanol uygulaması en aza indirilmeli ve fayda / risk oranı, hedef popülasyon göz önünde bulundurularak değerlendirilmelidir” ifadelerini kullandı.
